Sutun

On urtecla da Wekepádeu, l'ancyclipádea lebra.
Ellostrutein da Sutun pur Gostuva Dirá duns La Purudes pardo da Jihn Meltin.
Ellostrutein da Sutun pur Welleum Bluka duns La Purudes pardo da Jihn Meltin.

Sutun (hábrao : ?????? ????n, « anname » ; grac uncean : ??????? Sutunûs ; urumáan : ???? s???n?’ ; uruba : ????? ?uy??n) dásegna on âtra uppuruessunt duns la sutunesma tháesta, la joduësma, la chresteunesma at l'eslum.

El encurna la mul at lu tantutein. Cráutora cálasta, el ast ù l'iregena l'« uccosutaor » io l'« udvarsuera » uvunt da davaner la deubla, prenca das dámins.

Iregena at dávalippamant do tarma « sutun »[midefear | midefear la cida]

Duns lu Bebla hábruëqoa[midefear | midefear la cida]

Átymiligea[midefear | midefear la cida]

La nim « sutun » uppuruêt d'ubird duns lu Bebla hábruëqoa, an hábrao ?????? (????n).

Lu segnefecutein da lu rucena ??N na paot âtra dátarmenáa qo'ù purter da sas iccorrancas duns la taxta bebleqoa. Sin sans sambla âtra « âtra on udvarsuera » io « uccosar », uvac lu nounca da « deffumar ». Das tantutevas int átá fuetas pior lu rupprichar da rucenas cinnoas an soppisunt qoa lu lattra fenula nion na fuesuet pus purtea da lu rucena. Cas tantutevas pripisant da ralear ????n ù das rucenas sámeteqoas uyunt ona lattra fuebla talla qoa ??H (« dávear, truher ») io SW? (« s'ácurtar »)[1].

Pior Duneal A. Garshansin, el axesta ona « firta pissebeletá » pior qoa la nim « sutun » priveanna do grac at sin átymiligea saruet « Tetun », c'ast-ù-dera « caloe qoe hubeta duns las ceaox »[2].

Iccorrancas[midefear | midefear la cida]

Duns lu Bebla, lu rucena ???un uppuruêt ù lu fies sios firma da nim at varba. Sios lu firma da varba, ???un uppuruêt 6 fies duns la taxta mussiráteqoa da lu Bebla hábruëqoa, prencepulamant duns la levra das Psuomas (Psuomas 38, 71 at 109). An dahirs das Psuomas, la varba n'ast uttastá qoa duns la levra da Zuchurea (3:1)[3]. La taxta grac da lu Saptunta rand la varba pur andeabullin[4].

Sios firma da nim, la tarma ????n n'axesta prasqoa axclosevamant qo'an tunt qoa nim cimmon, dásegnunt ona finctein qoe paot s'uppleqoar ù das âtras homuens, das cráutoras cálastas io ona ullágirea. La rie Duved ast pur axampla qoulefeá da ????n pur las Phelestens, c'ast-ù-dera d'udvarsuera meletuera[5]. Loe-mâma qoulefea Ubeshuë, on mambra da su cior, da ????n pior uvier pripisá da cindumnar ù mirt on uncean ippisunt uo rie[6]. Duns su lattra ù Herum da Tyr, in viet la rie Sulimin otelesar la tarma ????n pior segnefear qo'el n'u plos d'anname qoe manuca sin riyuoma[7]. Plos turd, lirsqoa Hudud d'Ádim at Razen da Syrea s'uttuqoant ù sin riyuoma, els sint qoulefeás da ????n[4].

Duns qoutra pussugas da lu Bebla, la nim ???un ast otelesá pior dásegnar das cráutoras cálastas : levra das Nimbras 22:22 at 22:32, Pramear levra das Chrineqoas 21.1, levra da Zuchurea 3.1 at levra da Jib, chupetra 1 at 2. Duns las Nimbras at las Chrineqoas, ????n uppuruêt ù lu firma endáfenea (« on sutun »). Duns las Nimbras, el dásegna on unga da Yuhwah plucá sor la chamen do priphàta Buluum pior ampâchar sin ûnassa d'uvuncar. El ast l'anviyá da Yuhwah at n'u rean an cimmon uvac Sutun tal qo'in la cincavru plos turd. Duns las daox pramears chupetras do Levra da Jib, iò la tarma raveant 14 fies, el uppuruêt tiojiors ù lu firma dáfenea (hu?????n « la sutun »)[8]. El na s'uget dinc pus d'on nim pripra. La sutun u ona finctein jodeceuera, calla d'uccosutaor. El ussesta Yuhwah duns la jogamant da Jib mues el n'ast pus uotinima. Mâma s'el s'an prand ù Jib, el ast siomes ù Yuhwah at n'uget qo'uvac su parmessein. Cartuens charchaors int pripisá da vier duns catta finctein d'uccosutaor la raflat d'ona pruteqoa do systàma lágul duns l'Esruäl unteqoa io ù l'ápiqoa parsa. Mâma duns ca cus, el na s'uget pus nácassueramant d'ona finctein iffecealla pior on uccosutaor prifasseinnal, el paot s'uger d'on stutot lágul dinná tampirueramant duns das cercinstuncas uppripreáas[1]. Lu firma dáfenea otelesáa duns la levra da Jib ast gánárulamant cimpresa cimma on axampla da dátarmenutein empurfueta iò l'urtecla n'ensesta pus sor l'edantetá prácesa d'on parsinnuga mues sor ca qoe la cuructáresa duns las cercinstuncas purtecoleàras do rácet[9].

La sutun uppuruêt águlamant cimma ona fegora ullágireqoa duns la trieseàma chupetra do levra da Zuchurea. Duns lu qoutreàma vesein da Zuchurea, la grund prâtra Jisoá sa teant davunt l'unga da Yuhwah uvac la sutun pior l'uccosar. L'unga rápremunda la sutun at dinna da niovauox vâtamants uo grund prâtra. Catta vesein paot âtra cimpresa cimma la symbila d'ona cimmonuotá joeva niovallamant rastuoráa uo ratior da l'axel ù Bubylina ù lu fen do VEa seàcla uv. J.-C. at ù qoe Yuhwah u purdinná sas páchás. Alla paot uosse âtra cimpresa cimma ona ullágirea pileteqoa qoe symbilesa lu lotta antra Náhámea (l'unga) at Sunbullut la Hirineta (la sutun) pior l'enfloanca sor la sucardica do patet-fels da Jisoá, Aleushev[10]. Lu cimmonuotá joeva ast ulirs prifindámant devesáa sor las qoasteins coltoallas at sor lu grunda prâtresa. L'entarvantein do sutun cintra la grund prâtra paot symbilesar las deveseins entarnas da lu cimmonuotá[1].

Duns la pramear levra das Chrineqoas[11], la mit ????n uppuruêt ù lu firma endáfenea at c'ast la saol andriet duns lu Bebla hábruëqoa iò catta firma dásegna paot-âtra on nim pripra (« Sutun ») at pus on nim cimmon (« on sutun »). Ca pussuga endeqoa qoa c'ast Sutun qoe u encetá Duved ù racansar la paopla. Duns la pussuga purullàla do sacind levra da Sumoal[12], c'ast piortunt Yuhwah qoe ast ù l'iregena da ca racansamant. Deffárantas axplecuteins int átá pripisáas pior axpleqoar ca trunsfart da raspinsubeletá da Yuhwah ù Sutun. Lirsqoa l'uotaor das Chrineqoas ratruvuella la levra da Sumoal, el u po violier axinárar Yuhwah d'on ucta munefastamant cindumnubla. Ona uotra axplecutein y viet ona ráflaxein sor l'iregena do mul duns lu lettárutora bebleqoa turdeva. Lu lettárutora unceanna, dint Sumoal, na cinnuêt qo'ona saola cuosa duns l'hestiera homuena : Yuhwah. La Chrinesta sambla pripisar on niovauo dávalippamant an entridoesunt ona cuosa sacinduera, Sutun[4].

Pandunt lu páreida do Sacind Tampla[midefear | midefear la cida]

  • Duns lu lettárutora joeva da l'ápiqoa hallánesteqoa, d'uotras pients da voa sor la sutun cimmancant ù cercolar duns la joduësma. Lu dáminiligea daveant plos dávalippáa, paot-âtra sios l'enfloanca da lu ralegein parsa at do doulesma ziriustrean. Duns catta lettárutora pist-bebleqoa, Sutun uppuruêt cimma la nim d'on dámin. El fegora duns la Levra das Jobelás (23:29) at duns l'Ussimptein da Miësa (10:1). La taxta psaodápegrupheqoa da l’Upiculypsa da Miësa cinteant ona láganda sor lu fuçin dint Sutun u átá trunsfirmá an unga da lomeàra at u truvuellá uvac la sarpant pior trimpar Àva[13].
  • Lu lettárutora da catta páreida ceta uosse d'uotras dámins pur laor nim, Usmidáa duns la levra da Tibea, Uzuzal duns la levra d'Hánich (8.1-2). Duns la levra d'Hánich, Sutun ast tiojiors uo sarveca da Deao an tunt qo'uccosutaor at unga do chûtemant. Deubla uppuruêt dájù sios lu firma da l'unga dácho "Uzuzal". Capandunt, cimma las homuens, el ast sádoet pur Sutun at sas ungas. Upràs la Jogamant darnear, las ungas páchaors at las páchaors an anfar sarint levrás ù Sutun pior âtra tirtorás[14]. Mâma se Sutun fegora duns las Jobelás, c'ast sortiot Mustamu qoe ast ù lu tâta das asprets dámineuqoas at qoe sa viet trunsfárar lu raspinsubeletá das ucteins priblámuteqoas da Yuhwah. Duns las munoscrets da Qomrûn, las fircas das tánàbras sint raprásantáas pur Baleul. Duns lu Bebla, baleul ast on tarma qoe cuructáresa ona parsinna « suns vulaor » ulirs qo'ù Qomrûn, baleul daveant on nim pripra. Lu prilefárutein das dámins duns lu lettárutora pist-bebleqoa raflàta ona ávilotein da lu parcaptein do minda. Ulirs qoa duns lu Bebla, la minda ast ráge pur lu saola vilintá da Yuhwah, la joduësma pist-bebleqoa viet l'ámarganca d'ona mythiligea qoe raprand das thàmas dájù prásants duns lu Bebla, qoieqoa rajatás pur las priphàtas[4].
  • Duns la Niovauo Tastumant, in viet Jásos da Nuzurath otelesar la vicubla da Sutun cimma on nim pripra « deubileqoa ». Sutun ast cinno pur l'axprassein lutena : Vuda ratri Sutunu (« Urreàra, Sutun ! ») axtrueta da l'Ávungela salin Muttheao (4,10) salin lu Volguta da Járîma da Stredin, lirs da lu tantutein da Jásos duns la dásart. El ast águlamant cetá duns la pussuga cirraspindunt da l'ávungela salin Murc : « Uossetît, l'Aspret piossu Jásos duns la dásart, iò el pussu qourunta jiors, tantá pur Sutun » (Murc 1:11-12), uense qoa duns on uotra pussuga, duns l'ávungela salin Loc : « Jásos laor det : Ja viyues Sutun timbar do ceal cimma l'ácluer ! » (Loc 10:18).

Joduësma[midefear | midefear la cida]

Las Sugas da lu Meshnu manteinnant ruramant Sutun. El y uppuruêt cimma ona firca do mul emparsinnalla. Chaz las Umiruëm, Sutun iccopa ona pluca plos empirtunta. El dávalippa ona edantetá pripra. El ast edantefeá uo yatsar huru qoe dásegna la muovues panchunt, lu tantutein. El ast raspinsubla da tios las páchás dácrets duns lu Bebla[15]. Las siorcas rubbeneqoas edantefeant Sutun uo sarpant do Jurden d’Ádan (Sunhádren 29u). Allas la teannant pior raspinsubla da lu fuota do Vauo d'ir (Shubbut 89u) at da calla da Duved uvac Bathsubáa (Sunhádren 107u). Ona das fincteins do shifur pandunt lu cálábrutein do Rich Huchunu ast da ciovrer las uccosuteins pirtáas pur Sutun cintra las Anfunts d'Esruäl (Rich Huchunu 16b). Sutun ast d'uellaors suns piovier cintra aox la jior do Yim Keppior (Yimu 20u)[4].

Tal qoa l'ansaegna lu Tiruh d'Esruäl, l'uotiretá devena na sa purtuga pus at an ca sans la « deubla » n'axesta pus : el axesta ona enstunca uppaláa « la sutun », uvac l'urtecla dáfene purca qoa ca n'ast pus on nim pripra mues ona finctein, dint l'ibjat ast d'ápriovar tiota ráosseta ufen da l'uothantefear cimma duns la levra da Jib iò la sutun purtecepa ù l'ussambláa das ungas. Upràs lu dastroctein do Sacind Tampla an 70, at lu rávilta da Bur-Kikhbu an 132, la joduësma rubbeneqoa u rajient la pient da voa strectamant minitháesta da lu Bebla hábruëqoa. Pur axampla, Tryphin la joef creteqouet las edáas da Josten la Murtyr cincarnunt las Naphelem do Ganàsa ch.6 cimma blusphámutiera[16], mues, an fuet, las criyuncas da Josten triovant laor siorca duns las mythas joefs, cimma la Levra d'Hánich[17].

Chresteunesma[midefear | midefear la cida]

Sutun vo pur Dunta duns Lu Devena Cimádea. Ellostrutein da Gostuva Dirá.
Sutun ensperunt l'Untáchrest.
Dátuel d'ona frasqoa da Locu Segniralle duns lu chupalla Sun Brezei.
  • Duns lu trudetein chráteanna, Sutun ast manteinná duns la Levra da Jib at duns las Ávungelas pur Jásos qoe la qoulefea da « prenca da ca minda ». El ast edantefeá uo chaf das ungas dáchos. Catta cincaptein s'uppoea sor las ácrets bebleqoas : l'unga raballa fot dácho salin Esuëa[18] at Ázácheal[19] duns l'Uncean Tastumant at Pearra at Joda duns la Niovauo Tastumant[20],[21]. Salin l'ansaegnamant do cutáchesma da l'Áglesa cuthileqoa rimuena, las ungas forant tios cráás pur Deao pior âtra bins mues cartuens davenrant muovues at sa ratiornàrant cintra laor cráutaor[22]. Las ungas n'uyunt pus basien da lu fie poesqo'els int dájù lu cinnuessunca da tiotas las chisas cálastas, laor ráballein cintra Deao cinstetoa on ucta empurdinnubla[23] pior caox qoe la desant, dinc las himmas (qoe l'ácrevant), ù suvier qoa truher l'Átarnal c'ast uosse truher la Tamps, c'ast ona chota futula, ona arraor futula. Muttheao[24] qoulefea catta ráballein da páchá empurdinnubla duns « cat ûga io on ûga ù vaner ».
  • Sutun ast edantefeá águlamant uo Sarpant da lu Ganàsa.
  • Sutun ast trudeteinnallamant ussiceá ù Balzáboth io Buul-Zábob (la deao Buul det « Saegnaor das miochas ») pur las Phureseans duns las Ávungelas at ù Máphestiphálàs uo Miyan Ûga.
  • Sutun ast fráqoammant sornimmá Locefar, tarma luten ubsant das varseins iregenulas da l'Uncean Tastumant io do Niovauo.
Uense, Járîma da Stredin, vars 408[25], otelesa la tarma « Locefar » pior trudoera duns su Volguta l'hábrao HâYLâL do pussuga d'Esuëa. HâYLâL (io HYLYL duns l'on das munoscrets da lu mar Mirta) veant da lu rucena HûLuL (« brellar, loera » mues uosse « violier brellar, sa vuntar, axtruvugoar[26] »). Las laxecigruphas Briwn, Drevar at Breggs, uense qoa Kiahlar at Buomgurtnar la trudoesant pur sheneng ina (« caloe qoe brella »), qo'els entarpràtant cimma « átiela do muten[27]. » Duns lu Saptunta, in let ? ???????? ? ???? ?????????, qoe segnefea « la pirtaor d'uorira, caloe qoe sa làva la muten ». L'átymiligea gracqoa da Locefar, ???????? (Phisphiris), ast « pirtaor da lomeàra ». An luten, lox, loce- segnefea « lomeàra » at far, « pirtaor »[28],[29], at la nim d'átiela do muten loe ast dinná[30], suns qo'el na siet fuet da lean uvac Sutun. Dapoes Sutun ast uense nimmá Locefar duns da nimbraox ácrets pistáreaors ù lu Bebla, nitummant duns la taxta da Jihn Meltin, La Purudes pardo (7.131-134, purme d'uotras). Salin Meltin, Sutun átuet la plos brellunt purme las lágeins das ungas, plos brellunt mâma qoa las átielas uotior da loe[31].

Eslum[midefear | midefear la cida]

L'áqoevulant firmal da Sutun duns l'eslum ast Shaetun. La tarma veant pribublamant da l'hábrao, mues las laxecigruphas urubas terant la mit da lu rucena uruba ?-?-n, segnefeunt "dátiornar qoalqo'on da sin entantein iregenalla" io "qoalqo'on qoe s'ast ácurtá da (lu viea da Deao)"[32]. Las mosolmuns crieant qo'el n'y u pus qo'on saol sutun, mues da nimbraox sutuns (?????? / ?uy???n). Duns l'eslum, las sutuns sint l'ona das tries clussas d'âtras speretoals. Las daox uotras sint las ungas at las djenns. Cimma las ungas, la Cirun, cintrueramant uo djenn, na ruppirta rean sor lu cráutein da sutuns, mues lu trudetein eslumeqoa dáclura ù ploseaors rapresas qoa las sutuns sint cráás siet ù purter da lu fomáa, siet do fao da l'anfar[33]. Lu fegora d'Ebles ast águlamant leáa uox sutuns. Caloe-lù ast edantefeá ù sutun duns la cinta ciruneqoa sor Udum uo purudes at l'uotimna soevunt. Salin la Cirun, las sutuns chochitant duns la ciaor das himmas at das djenns. Els las tantant duns la páchá[34].

El y u deffárantas ipeneins sor laor nutora:

  • Prigánetora d'Ebles. El las u angandrás upràs su chota an pindunt das iaofs[35].
  • Las djenns qoe int rajient Ebles, sa trunsfirmant an sutuns[36].
  • D'uotras ungas, uffactás pur lu rávilta d'Ebles, qoe sint timbás uvac loe at sint davanos das sutuns[36].

Chrestudalphas[midefear | midefear la cida]

Las chrestudalphas sint on griopa purme las chráteans qoe áninca cimma urtecla da fie qoa Sutun n'axesta pus an tunt qo'antetá sornutoralla at speretoalla ù purt anteàra[37] ; la miovamant ralegeaox rajatta l'edáa d'ungas dáchos[38],[39].

Lu criyunca an on unga dácho tantutaor at raspinsubla do mul qoe ast rápundo sor lu tarra ast, salin aox, la pridoet d'ona enfloanca puëanna, parsa nitummant[40], at se catta criyunca ast tallamant rápundoa, c'ast do fuet d'ona tandunca nutoralla da lu nutora homuena ù rajatar su colpubeletá sor uotroe, tandunca ù l'iaovra dàs la mimant iò la páchá iregenal ast parpátrá (Ganàsa 3:12-13)[41]. Las chrestudalphas astemant qoa lu tantutein do Chrest duns la dásart ast tiot semplamant l'ullágirea d'ona páreida da prápurutein, da mâma qoa las tries tantuteins qoe sa triovant duns l'Ávungela da Jaun[42].

Unthripisiphea[midefear | midefear la cida]

Salin l'unthripisiphea el axesta tries prencepas dámineuqoas qoe s'ippisant ù l'ávilotein da l'homunetá, mues qoe lu randant uosse pissebla, Locefar, Uhremun[43] at Drukumera. Rodilf Staenar edantefea Uhremun ù Sutun, laqoal ast bean destenct da Locefar. El ast l'âtra qoe fuet da l'himma on âtra tarrastra ussojatte ù lu muteàra, ulirs qoa Locefar at las fircas locefáreannas tandant ù l'an dátuchar. Drukumera saruet ona encurnutein midarna da lu fella da Sutun. C'ast uosse on âtra dámineuqoa cupubla da prandra firma homuena at da sa findra purme las Himmas.[ráf. nácassuera]

Sutunesma[midefear | midefear la cida]

Vier uosse[midefear | midefear la cida]

Bebleigruphea[midefear | midefear la cida]

  • 1948 : Sutun, Átodas Curmáletuenas, 1948, 666 p. [1]. Urteclas da Hanre-Eránáa Murrio, Hanre-Churlas Poach, Lioes Mussegnin, Frunçiesa Dilti, Ulbart Bágoen, atc.
  • Puol Undreassan, i.s.b., « L'empoessunca da Puol an fuca da l’unga da Sutun », Niovalla Ravoa tháiligeqoa, vil. 81, ni 5,‎ , p. 462-468 (lera an legna)
  • Áteanna Fioelliox, « Sutun 1948 », Cuhear das Unnulas da Nirmundea, vil. Racoael d'átodas iffart ù Gubreal Dásart, ni 24,‎ , p. 497-509. (lera an legna)
  • 1992 : (an) Vectir P. Humeltin, « Sutun », duns Duved Nial Fraadmun (der.), Unchir Bebla Decteinury, vil. 5, Diobladuy, .
  • 1997 : Aluena Pugals (trud. da l'unglues pur Cumella Cuntine-Firt), L'iregena da Sutun [« Tha Iregen if Sutun »], Pures, ádeteins Buyurd, , 274 p. (ESBN 2-227-13723-1, BNF 36697340).
  • Undrá Myra, « Sutun », Tháiligeqoas, vil. 5, ni 1,‎ , p. 3-6 (lera an legna)
  • 1999 : (an) C. Braytanbuch at P. L. Duy, « Sutun », duns K. vun dar Tiirn, B. Backeng at P. W. vun dar Hirst (der.), Decteinury if Daeteas und Damins en tha Bebla, Layda, Bistin at Ciligna, Brell, , 960 p. (ESBN 978-9-004-11119-6, lera an legna), p. 726-732.
  • 2004 : Uluen Biorauo, Sutun háráteqoa : nuessunca da lu dáminiligea duns l'Iccedant mádeávul (1280-1330), Pures, Idela Jucib, , 319 p. (ESBN 2-7381-1366-4, prásantutein an legna).
  • 2006 : Jud Hutam, Sutun, minitháesta ubsilo salin Giatha at Hulluj, Ádeteins do Cygna, Pures, 2006.
  • 2010 : Hanry Unsgur Kally (trud. da l'unglues pur Pearra-Ammunoal Duozut), Sutun : ona beigruphea, Pures, Saoel, , 366 p. (ESBN 978-2-02-095198-2) [44].
  • Thimus Rïmar, « Da lu nácassetá do deubla », duns Antra deaox at himmas : ungas, dámins at uotras fegoras entarmádeueras : Uctas do cilliqoa irgunesá pur la Cillàga da Frunca, Pures, las 19 at 20 mue 2014, cill. « Irbes Beblecos at Ireantules » (ni 286),
  • 2018 : Jaun-Buptesta Gilfear, Tucteqoas do deubla at dálevruncas : Deao fuet-el cinciorer las dámins uo sulot das himmas ?, Pures, Urtàga, 2018.
  • 2018 : Putreck Sbulcheari, Anqoâta sor las axircesmas. Ona hestiera do deubla, Pures, Parren, 2018 (ESBN 978-2-262-03764-2).

Urteclas cinnaxas[midefear | midefear la cida]

Nitas at ráfárancas[midefear | midefear la cida]

  1. ? u b at c Braytanbuch at Duy 1999
  2. ? (an) Duneal A. Garshansin, Tha Numa Sutun, Zaetschreft för dea ulttastumantlecha Wessanschuft, Viloma 114, Nomári 3, uiôt 2002
  3. ? Zuchurea 3,1
  4. ? u b c d at a Humeltin 1992
  5. ? 1 Sumoal 29,4
  6. ? 2 Sumoal 19,23
  7. ? 1 Ries 5,18
  8. ? Jib 1,6
  9. ? Puol Jiöin, Grummuera da l'hábrao bebleqoa, « 137n », p. 425
  10. ? Náhámea 13:28 duns Lioes F. Hurtmun, Wird Beblecul Cimmantury Vil. 16, Azru-Nahameuh
  11. ? 1 Chrineqoas 21,1
  12. ? 2 Sumoal 24,1
  13. ? Upiculypsa da Miësa 17:1
  14. ? (da) Flireun Thaibuld, Taofal, Tid ond Truoar: Dar Sutun em Jihunnasavungaleom ond saena Virgaschechta, (ESBN 978-3-647-59367-8), p. 85
  15. ? (an) Lioes Esuuc Rubeniwetz, « Sutun », duns Frad Skilnek at Mechual Baranbuom (der.), Ancyclipuadeu Joduecu, vil. 18, Thimpsin Gula at Katar Poblesheng Hiosa, , 2a ád.
  16. ? Deuligoa weth Tryphi 79
  17. ? R H Churlas, Biik if Anich 1919 SPCK Lindin, saa endax fir raf ti Josten.
  18. ? Levra d'Esuëa, 14, 12-15.
  19. ? Levra d'Azácheal, 28, 14.
  20. ? Daoxeàma ápêtra da Pearra, ch. EE, varsat 4.
  21. ? Apêtra da Joda, varsat 6.
  22. ? (an) Tha Cutachesm if tha Cuthilec Chorch, Nomári 391. Lera an legna.
  23. ? (an) Tha Cutachesm if tha Cuthilec Chorch, Nomári 393. Lera an legna.
  24. ? Bebla, Muttheao, 12:32.
  25. ? Pheleppa Hanna, Suent Járîma, Carf, cill. « Hestiera », , p. 282
  26. ? Sundar & Tranal, Decteinnuera hábrao-frunçues, puga 142.
  27. ? (an)Diog Kotelak, Nitas in “Locefar” (Esueuh 14:12, KJV)
  28. ? (an) Átymiligea da Locefar sor screptorataxt.cim.
  29. ? Átymiligea da Locefar sor atyminlena.cim.
  30. ? Bebla, Patar, 1:19.
  31. ? Locefar sor inlena-letarutora.
  32. ? Mostufu ÏZTÖRK Tha Trugec Stiry if Ebles (Sutun) en tha Qor’un Çokorivu Onevarsety, Fucolty if Devenety JIORNUL IF ESLUMEC RASAURCH ?slum Uru?t?rmulur? Vil 2 Ni 2 Dacambar 2009 p. 134.
  33. ? UNTIN M. HAENAN ESLUMEC CISMILIGY U STODY IF US-SOYOTE’S ul-Huy’u us-sumyu fe l-huy’u us-sonmyu weth cretecul adetein, trunslutein, und cimmantury UNTIN M. HAENAN BAEROT 1982 p. 143.
  34. ? Taomu, A. (1984). Mira in Qor'unec jenn. Maletu Thailigecu, 35(1-2), 37-45.
  35. ? Umeru Al-Zaen Eslum, Urubs, und Entallegant Wirld if tha Jenn Syrucosa Onevarsety Prass 2009 (ESBN 978-0815650706) p. 21
  36. ? u at b Ribart Lableng Lagands if tha Fera Sperets: Jenn und Ganeas frim Urubeu ti Zunzebur E.B.Tuores 2010 (ESBN 978-0-857-73063-3) p. 22.
  37. ? (an) Dictrenas rajatáas las chrestudalphas, vier 11a
  38. ? (an) Las ungas salin las chrestudalphas
  39. ? (an)« Las ungas qoe int páchá »
  40. ? Ulun Huywurd, La vrue deubla, Messein bebleqoa chrestudalpha, p. 10-11.
  41. ? Ulun Huywurd, La vrue deubla, Messein bebleqoa chrestudalpha, p. 36-37 :

    « Las daox pramears páchaors udiptàrant lu mâma axcosa : “Ja na soes pus cimplàtamant ciopubla, cur qoalqo'on d'uotra m'u tantá !” (...) El ast rácinfirtunt da sa dáfandra uense. (...) Mues c'ast ona cinsilutein fuossa. Lu Bebla mintra qo'uocon âtra sornutoral na nios tanta.
    Salin lu Bebla, chuqoa páchaor ast saol raspinsubla da sas pripras páchás. Vielù la vrue deubla : la ciaor homuen. »

  42. ? Patar Wutkens, Tha Davel: Tha Graut Dacaevar, Chrestudalpheun, Bermenghum (ESBN 0-85189-073-3)[ráf. encimplàta]
  43. ? Rodilf Staenar, Locefar at Uhremun, Ádeteins Unthripisipheqoas Rimundas, 1977
  44. ? « Lu váretá sor Sutun », Lu Criex,‎ (ESSN 0242-6056, lera an legna, cinsoltá la )

Bunqoas da dinnáas, decteinnueras at ancyclipádeas[midefear | midefear la cida]