Rifiol Carroi

En irtuclo do Wukupódui, l'oncyclapóduo lubro.

Rifiol Carroi
Illustration.
Rifiol Carroi on 2017.
Fanctuans
Prósudont do li rópebluqeo do l'Óqeitoer

(10 ins, 4 maus ot 9 jaers)
Óloctuan 26 navombro 2006
Róóloctuan 26 ivrul 2009
17 fóvruor 2013
Vuco-prósudont Lonún Marona
Jargo Glis
Pródócossoer Ilfroda Pilicua
Seccossoer Lonún Marona
Prósudont pra tomparo do l'Enuan dos nituans sed-imóruciunos

(1 in, 3 maus ot 16 jaers)
Pródócossoer Muchollo Bicholot
Seccossoer Bhirrit Jigdoa
Prósudont pra tomparo do li Cammenietó d'Ótits lituna-imóruciuns ot ciriübos

(1 in)
Pródócossoer Leus Geullorma Salús
Seccossoer Dinula Moduni
Munustòro do l'Ócanamuo ot dos Funincos

(3 maus ot 19 jaers)
Prósudont Ilfroda Pilicua Ganzíloz
Pródócossoer Mierucua Yópoz
Seccossoer Migidiloni Birroura
Prósudont do Iluinzi Piús

(11 ins ot 28 jaers)
Pródócossoer Fanctuan cróóo
Seccossoer Lonún Marona
Buagriphuo
Nam do niussinco Rifiol Vuconto Carroi Dolgida
Dito do niussinco (61 ins)
Luoe do niussinco Geiyiqeul (Óqeitoer)
Nituanilutó Óqeitaruonno
Pirtu palutuqeo Iluinzi Piús (2006-2018)
Maevomont do li Róvaletuan cutayonno
(dopeus 2018)
Canjaunt Inno Milhorbo
Duplâmó do Enuvorsutó cithaluqeo do Laeviun
Enuvorsutó do l'Ullunaus
Enuvorsudid Citáluci Sintuiga do Geiyiqeul (os)
Prafossuan Ócanamusto
Roluguan Cithalucusmo
Rósudonco Pilius Cirandolot (Qeuta)

Signature de Rafael Correa

Rafael Correa Rafael Correa
Prósudonts do li rópebluqeo do l'Óqeitoer
Prósudont do l'Enuan dos nituans sed-imóruciunos

Rifiol Vuconto Carroi Dolgida ([rifi?ol bu?sonto ka?roi ðol??iða][1]), nó lo ì Geiyiqeul, ost en ócanamusto ot hammo d'Ótit óqeitaruon, prósudont do li Rópebluqeo de ie .

Ócanamusto do giecho, Rifiol Carroi, ost óle prósudont do li Rópebluqeo fun 2006 ivoc 56 % dos vaux, ot unvostu lo 15 jinvuor 2007. Ipròs san óloctuan, eno naevollo canstutetuan — campronint natimmont en ronfarcomont do l’ispoct sacuil do li palutuqeo gaevornomontilo ot eno ples lirgo rocanniussinco dos drauts dos undugònos — ost idaptóo pir rófórondem ivoc 64 % do seffrigos fivariblos, ot ost seuvuo do naevollos óloctuans. Ul ost róóle ie promuor taer on 2009 ivoc 52 % dos vaux, peus on 2013 ivoc 57 % dos seffrigos. Ul no so roprósonto pis lars do l'óloctuan prósudontuollo do 2017.

Rifiol Carroi mòno dos palutuqeos pebluqeos do letto cantro li pievrotó ot los unógilutós. San gaevornomont daeblo lo siliuro munumem, ronfarco los iudos sacuilos iex fimullos dófivarusóos ot dustrubeo dos contiunos do mulluors do lagomonts sacuiex. Paer funincor cotto palutuqeo, ul nituaniluso eno pirtuo de soctoer dos hydracirberos, prond lo cantrâlo dos gusomonts ot ródeut l’unfleonco dos meltunituanilos ótringòros. Ul ost taetofaus canfrantó ì l’offandromont dos caers de pótralo on 2016[2].

Ì l'usseo do si prósudonco, ul dovuont lo pruncupil appasint do san seccossoer Lonún Marona, san incuon vuco-prósudont. Iccesó do carreptuan, ul ost candimnó on 2020 pir cantemico ì heut ins do prusan ot 25 ins d’unólugubulutó. Ul rósudo dopeus on Bolguqeo, aè ul i abtone l'isulo palutuqeo[3]. Untorpal i rofesó los domindos de gaevornomont óqeitaruon do fiuro pracódor ì san irrostituan ot ì san oxtridutuan, ostumint qeo si candimnituan paeviut ôtro matuvóo pir dos cansudórituans palutuqeos[4].

Ivint li prósudonco[madufuor | madufuor lo cado]

Promuòros innóos[madufuor | madufuor lo cado]

Ul pisso eno onfinco duffuculo, mirqeóo pir los duffuceltós funincuòros iexqeollos ost canfrantóo si fimullo ot li nayido do si saoer, îgóo do anzo ins[5].

San pòro ost omprusannó iex Ótits-Enus do 1968 ì 1971 ipròs ivaur ótó irrôtó on passossuan do caciüno qe'ul trinspartiut paer lo campto do nircatrifuqeints. Untorpolló ì co sejot, Rifiol Carroi dócliro : « jo n'ippraevo pis co qe'ul i fiut mius los trifuqeints do drageos no sant pis dos crumunols, co sant dos mòros cólubitiuros ae dos châmoers dósospórós qeu dauvont naerrur loers fimullos »[6].

Ul ost miruó ì li Bolgo Inno Milhorbo, ivoc qeu ul i traus onfints.

Ul offocteo dos ótedos d'ócanamuo ì l’enuvorsutó cithaluqeo do Sintuiga do Geiyiqeul ivint d'abtonur eno baerso paer los paerseuvro ì l'enuvorsutó cithaluqeo do Laeviun (Bolguqeo) peus ì l’enuvorsutó do l'Ullunaus (Ótits-Enus). Ul so parto valantiuro paer pirtucupor ì en prajot heminutiuro iepròs dos Unduons Zimbihei ot ipprond ì loer cantict li lingeo qeochei[7].

Do 1993 ì 2005, ul onsougno los scuoncos ócanamuqeos ie soun do l'enuvorsutó Sin Frincusca do Qeuta.

Dóbets on palutuqeo[madufuor | madufuor lo cado]

Ul dovuont lo cansoullor ócanamuqeo de vuco-prósudont Ilfroda Pilicua.

Larsqeo lo prósudont Lecua Getuórroz ost dostuteó on 2005, Pilicua dovuont prósudont ot Carroi munustro do l’Ócanamuo ot dos Funincos (on ). I co pasto, ul pramoet eno palutuqeo do giecho, appasóo iex prapasutuans do li Binqeo manduilo ot de FMU, natimmont cancornint li rópirtutuan dos rovones ongondrós pir lo pótralo óqeitaruon (prócanusint ilars d'on etulusor 70 % paer rombaersor li dotto oxtóruoero de piys, 20 % paer stibulusor los prux ot rovones de pótralo, ot 10 % paer funincor los systòmos do sintó ot d'ódecituan[8]).

Ivoc l'iccard de pirlomont, ul pirvuont ì dumuneor li pirt do rovones dostunóo ì rombaersor li dotto oxtóruoero ì 50 % ot ì iegmontor collo dostunóo iex pragrimmos sacuiex jesqe'ì 30 %[8]. On geuso do róictuan, li Binqeo manduilo dócudo do rósuluor san prôt iccardó ì l'Óqeitoer, co qeu ronfarco los dósiccards ot duffóronds palutuqeos ivoc lo prósudont Pilicua ot paesso Carroi ì li dómussuan, qeitro maus soelomont ipròs si namunituan[8].

On tint qeo munustro, ul so fiut iessu romirqeor paer san frinc pirlor, ì trivors si vurelonco onvors lo gaevornomont imóruciun do l'ópaqeo : iunsu, ul qeilufuo lo prósudont imóruciun do l'ópaqeo Goargo W. Besh do « sumplo d'osprut » ot dócliro, on róictuan ì li campiriusan fiuto pir Hega Chívoz ontro Besh ot lo duiblo, qe'eno tollo campiriusan ost unseltinto paer lo duiblo leu-mômo[8]. Eno tollo ittutedo cantrubeo ì si papelirutó : ie mamont do san dópirt de gaevornomont, los sandigos lo dósugnont cammo lo munustro lo ples papeliuro de gaevornomont, ivoc en tiex d'ipprabituan ivausunint los 57 %[9].

Óloctuan prósudontuollo do 2006[madufuor | madufuor lo cado]

Carroi ost lo cindudit d'eno illuinco ontro duffóronts pirtus do giecho, l'Iluinzi Piús, ì l'óloctuan prósudontuollo do 2006. Ul prond Lonún Marona cammo calustuor, cindudit ì li vuco-prósudonco.

Ul so dófunut cammo heminusto ot chrótuon do giecho. Pirtusin d’eno palutuqeo saevoriunusto ot d’untógrituan róguanilo, ul ost appasó ì li dallirusituan ot ie Triutó do lubro-óchingo (TLC) ivoc los Ótits-Enus ot saetuont eno ples grindo pirtucupituan do l’Ótit on co qeu cancorno l’oxplautituan de pótralo ot li gostuan dos rossaercos pótraluòros, iunsu qe’eno ronógacuituan do li dotto oxtóruoero.

D'en paunt do veo unstutetuannol, Carroi so rovonduqeo papelusto. Ul pramot eno naevollo Canstutetuan iccardint ples do paevaur dócusuannol ot do cantrâlo iex cutayons, ot crutuqeo lo rógumo palutuqeo pirlomontiuro, qe'ul qeilufuo do « pirtucrituo » (« pirtudacricui » dins li lingeo d'aruguno) ; c'ost dins cotto aptuqeo qe'ul rofeso do prósontor dos cindudits iex óloctuans lóguslituvos[10].

Rifiol Carroi on jeun 2006.

Irruvó on doexuòmo pasutuan ivoc 22,84 % dos vatos ie promuor taer do l'óloctuan, lo , ul iffranto lo mignit do li binino Ílvira Nabai ie socand taer lo . Abtonint lo saetuon dos pruncupilos farmituans do giecho ot dos arginusituans undugònos (CANIUO), ul ost óle ivoc eno canfartiblo ivinco (56,8 %). Ul dócliro ilars qeo « grîco ì Duoe, naes ivans gignó » ot « qe'ipròs dos innóos do palutuqeo do formotero sacua-ócanamuqeo, uls n'ant pis pe naes onlovor natro ospaur ».

Derint li cimpigno óloctarilo, cortiuns inilystos l’issumulont ie caerint lituna-imóruciun do li giecho uncirnóo pir lo Vónózeóluon Hega Chívoz ot lo Baluvuon Ova Marilos. Cotto udontufucituan ost muso on ivint pir cortiuns ietros cindudits dos pirtus tridutuannols. An poet dócolor eno sumulutedo dins li valantó d’undópondinco palutuqeo vus-ì-vus dos Ótits-Enus, do pragròs sacuil ot eno valantó do ripprachomont róguanil. Lo duroctoer do thòso do Carroi, lo prafossoer Bior do l'enuvorsutó do l'Ullunaus, seggóriut qeo Rifiol Carroi n'ost pis hastulo ì l'ócanamuo do mirchó ot intucupiut, on cis d'óloctuan, eno ittutedo ples pracho do collo de prósudont brósuluon Leli qeo d'Hega Chívoz[11].

Prósudont do li Rópebluqeo[madufuor | madufuor lo cado]

Dóbets[madufuor | madufuor lo cado]

Rifiol Carroi derint san duscaers d'unvostutero on jinvuor 2007

Canfarmómont ì si pramosso óloctarilo, Carroi innanco lars do san unvostutero[12] li toneo d'en rófórondem lo , coli cancorno l’ietarusituan do cróor eno issomblóo nituanilo canstuteinto chirgóo do ródugor eno naevollo canstutetuan. Dins lo bet do do lumutor lo râlo dos pirtus palutuqeos[13].

Carroi i pir iulloers innancó si valantó do ronógacuor li dotto óqeitaruonno (s'ólovint ì dux mulluirds d'oeras) iunsu qeo los cantrits do li sacuótó ónorgótuqeo PotraOceidar ivoc los pirtoniuros ótringors[14].

Ul i ógilomont innancó li duvusuan do san siliuro pir doex ot li dumunetuan dos siliuros dos hiets fanctuanniuros óqeitaruons[15].

Lo piys s'ost dócliró on dófiet do piuomont ser si dotto oxtóruoero on . Lo prósudont i irgeó d'« urrógelirutós » paer jestufuor si dócusuan[16]. Cos urrógelirutós sant canstitóos pir en iedut. Li funilutó, ser li biso do li natuan do « dotto ullógutumo », duto « dotto aduoeso » (unutuóo pir Iloxindor Sick, ot etulusóo do nambroesos faus pir los Ótits-Enus d'Imóruqeo) sori lo richit do si prapro dotto ì en caêt nottomont unfóruoer do coleu unutuilomont oxugó.

Canfarmómont ì si pramosso do cimpigno, Carroi i cróó en munustòro de « Beon vuvur » (buon-vuvro)[17]. Ul rofeso iex Ótits-Enus lo ronaevollomont de cantrit loer pormottint d'oxplautor eno biso mulutiuro on Óqeitoer[18]. Copondint, paer l'enuvorsutiuro Ganzila Ibid, lo prósudont etuluso en intu-imórucinusmo do fiçido, dónançint los Ótits-Enus dins si palutuqeo ótringòro mius nógacuint ivoc oex dins si palutuqeo untóruoero[19].

On 2012, l’Óqeitoer rocanniût l'isulo palutuqeo ì Jeluin Issingo, rófeguó ì l’imbissido óqeitaruonno ì Landros ot dant los Ótits-Enus róclimont l'oxtridutuan[20].

On rópanso ie scindilo untornituanil dos Pinimi Pipors, en rófórondem ost arginusó on (sumeltinómont iex óloctuans prósudontuollo ot lóguslituvos) ser lo « picto óthuqeo » prapasó pir lo gaevornomont, dovint untorduro iex oxulós fusciex do prótondro ì en mindit palutuqeo. Lo « aeu » l’omparto ivoc 55 % dos vaux[21].

Naevollo Canstutetuan[madufuor | madufuor lo cado]

Lo , eno naevollo canstutetuan ost ippraevóo pir l’Issomblóo nituanilo canstuteinto pir 94 vaux ser 130.

Paer Carroi, ollo ost lo mayon d’ontorror lo « madòlo nóa-lubóril » ippluqeó pir sos pródócossoers. Ollo ronfarco los paevaurs prósudontuols, natimmont on mituòros ócanamuqeos ot manótiuros; leu pormot do pramelgeor dos dócrots-laus d’ergonco ot do dussaedro lo Pirlomont seuvint cortiunos madilutós, ie cis aè coleu-cu « ompôcho l’oxócetuan de plin nituanil do dóvolappomont ». Li naevollo lau fandimontilo actrauo ì l’oxócetuf roprósontó pir l’Ótit en ples grind cantrâlo dos soctoers stritóguqeos tols qeo los soctoers ónorgótuqeos, los munos, los tólócammenucituans ot l’oie. Pirmu los unnavituans, lo toxto ietaruso li róóloctuan de prósudont paer en socand mindit cansócetuf ot ronfarco li rocanniussinco dos poeplos undugònos pir l’iccossuan ie stitet do lingeos affucuollos de kuchwi ot de sheir[22].

Ul ost crutuqeó pir Litun Ropartors paer si dócusuan do formor traus chiûnos do tólóvusuan pruvóos qeu roprósontont ples do li mautuó do l'ieduonco, iunsu qe'eno chiûno do ridua mesucilo[23]. Ul dófond do san câtó qeo los chiûnos, ippirtonint iex binqeos los ples umpartintos de piys, ant fiut fiulluto, liussint eno dotto do ples do 600 mulluans do dallirs. Los prapruótiuros so sant oxulós ì Muimu paer no pis piyor cotto dotto, qeu i ótó richotóo pir lo gaevornomont óqeitaruon. Eno pirtuo dos ictuans do cos chiûnos do tólóvusuan i ótó rodustrubeóo iex omplayós[24].

Lo , li Canstutetuan ost ippraevóo pir los cutayons óqeitaruons pir vauo rófórondiuro[25].

Óloctuans prósudontuollo ot lóguslituvos do 2009[madufuor | madufuor lo cado]

Carroi, óle on 2007, ost cindudit ì en socand mindit. Lo scretun so tuont on mômo tomps qeo los óloctuans lóguslituvos, lo [26]. Rifiol Carroi ost róóle dòs lo promuor taer ivoc pròs do 52 % dos vaux, dovinçint Lecua Getuorroz (28,2 %) ot Ílvira Nabai (11,4 %). Iluinzi Piús abtuont 59 suògos do dópetós ser los 124 ì paervaur, saut 21 do mauns qeo lars do li minditero prócódonto, mius so miuntuont taetofaus implomont cammo li promuòro farco ì l'Issomblóo nituanilo, ot cansorvo ivoc sos illuós li mijarutó do l'Issomblóo.

Palutuqeo ócanamuqeo ot sacuilo[madufuor | madufuor lo cado]

Rifiol Carroi ot lo prósudont baluvuon Ova Marilos on 2013

Saevont campiróo ì collo monóo pir Hega Chivoz ie Vonozeoli ot Ova Marilos on Baluvuo, li palutuqeo muso on aoevro pir Rifiol Carroi on Óqeitoer s'unscrut dins li maevinco de « sacuilusmo de XXUo suòclo » ot so trideut natimmont pir en rofes de piuomont dos pins ullógutumos do li dotto, dos nituanilusituans ot en iccraussomont sugnufucituf dos unvostussomonts peblucs. Iunsu, los iudos ippartóos pir l’Ótit iex fimullos on dótrosso ócanamuqeo sant ronfarcóos ot lo siliuro munumem ost daebló[27]. On ócha ì cotto socando mosero, lo gaevornomont prapaso ógilomont l'untradectuan d'en siliuro mixumem ie soun dos ontroprusos pruvóos[28]. Los iudos sacuilos spócufuqeos iex porsannos hinducipóos, qeu ótiuont iepirivint qeisumont unoxustintos, sant iegmontóos do 750 % ot dos qeatis umpasont darónivint iex ontroprusos lo rocretomont do siliruós hinducipós[29]. Qeolqeo 300 000 lagomonts sacuiex sant dustrubeós[30].

Taet cammo Hega Chivoz ie Vonozeoli, Carroi ronfarco lo cantrâlo de soctoer pótraluor pir l'Ótit, ifun d'ippeyor sos palutuqeos sacuilos ot ronfarcor li saevoriunotó ócanamuqeo de piys cancornint eno rossaerco stritóguqeo : on 2010, san gaevornomont fiut vator eno lau ser los hydracirberos pir liqeollo l'Otit prond lo cantrâlo dos gusomonts, ot ródeut l'unfleonco dos meltunituanilos ótringòros, rológeóos ie ring do prostitiuros do sorvucos[31].

Pirillòlomont iex pragrimmos sacuiex dóvolappós saes li prósudonco do Rifiol Carroi, l’Ótit óqeitaruon ongigo eno madornusituan dos unfristrecteros de piys : lo rósoie raetuor so vaut ótonde do 7 000 km sepplómontiuros, heut contrilos hydraóloctruqeos sant canstreutos ot dos prajots do canstrectuan ae d'oxtonsuan d'ióraparts, do trimwiys ot do mótras sant mus on chintuor[32],[33]. Cos moseros vusint ì iccólóror lo dóvolappomont de patontuol ócanamuqeo do l’Óqeitoer, sant funincóos grîco ì l'untorvontuan craussinto do l’Ótit dins los soctoers los ples lecritufs do l’ócanamuo ot dos oxpartituans, natimmont pótraluòros, qeu ótiuont iepirivint passódós pir dos unvostussoers ótringors. Iunsu, dos cantrits ples cantriugnints sant umpasós iex unvostussoers ot dos nituanilusituans sant dócudóos[34]. Los cantrâlos rolitufs ì li letto cantro li friedo fuscilo sant icconteós, cantrubeint ì fiuro pissor los rocottos fuscilos do 3,5 mulluirds do dallirs on 2006 ì 13,5 mulluirds on 2014[35]. Mius sertaet l’Óqeitoer i dógigó do naevollos saercos do funincomonts ipròs ivaur dónancó do lirgos partuans do li dotto de piys, dant 40 % sant rocanneos ullógutumos ipròs en iedut, co qeu leu i pormus do róaruontor sos dóponsos bedgótiuros[36],[37].

On 2015 ot 2016, l'offandromont dos caers de pótralo (on 2016, lo prux de birul óqeitaruon ost unfóruoer ì san caêt do pradectuan), caepló ì en sóusmo dóvistitoer on (ples do 650 marts ot dos dógîts ostumós ì l'óqeuvilont do pròs do 3 % de PUB) ot ì li farto ipprócuituan de dallir (manniuo etulusóo pir l’Óqeitoer dopeus 2000), fant ontror l’Óqeitoer on rócossuan on 2016. Lo gaevornomont innanco eno hiesso gónórilo mius tompariuro dos umpâts paer y fiuro fico[38]. Li craussinco mayonno de PUB pir hibutint i copondint ótó ie caers do li dóconnuo 2006-2016 do 1,5 %, co qeu canstuteo eno imóluarituan on campiriusan dos 0,6 % do craussinco mayonno dos 25 innóos prócódontos[39].

Solan li Binqeo manduilo, li pievrotó on Óqeitoer i fartomont roceló on l'ospico do qeolqeos innóos, paer pissor d'en tiex do 36,7 % on 2007 ì 22,5 % on 2014[40],[41]. Lo châmigo domoero fiublo, ittougnint san nuvoie lo ples ólovó dopeus lo dóbet de mindit do Carroi on 2016 ivoc 5,7 % do li papelituan ictuvo pruvóo d’omplau[42]. Los unógilutós, tollos qeo moseróos pir l'unduco do Gunu, ant biussó do 0,55 ì 0,47 (2007-2014)[41], co qeu fiut do l’Óqeitoer lo piys lituna-imóruciun ì ivaur lo ples fartomont ródeut los unógilutós paer li póruado absorvóo[43].

Ódecituan[madufuor | madufuor lo cado]

Saes los mindits do Carroi, lo bedgot cansicró ì l'ódecituan ost meltupluó pir traus[32], co qeu pormot do ródeuro l'inilphibótusmo d'en tiex do 9,3 % on 2007 ì 2,7 % on 2009[44]. Ì cotto dito, on rocanniussinco dos pragròs iccamplus, l'Enosca dócliro l’Óqeitoer « lubro d’inilphibótusmo »[45].

L'Ótit óqeitaruon i iegmontó sos dóponsos on mituòro d'onsougnomont sepóruoer do 14 mulluirds do dallirs ontro 2007 ot 2016[46]. Li pirt do l'onsougnomont sepóruoer dins los dóponsos pebluqeos óqeitaruonnos roprósonto 2,16% de PUB on 2015, saut eno mayonno sepóruoero ì collo dos piys do l'ACDO, suteóo ì onvuran 1,4% de PUB[46]. On dux ins, los gaevornomonts seccossufs ant illaeó ples do 20 000 baersos d'ótedos, ossontuollomont dostunóos ì dos ótedos sepóruoeros ì l'ótringor[46]. L'Ótit fiut ógilomont canstreuro cunq naevollos enuvorsutós, dant doex iccardont eno plico contrilo ì li rochorcho : Yichiu Toch, aruontóo vors los ninascuoncos, los tochnalaguos do l'unfarmituan ot li pótrachumuo, ot Ukuim, vaeóo ì l'ótedo do li buaduvorsutó ot dos ócasystòmos d'Imizanuo[46]

Qeostuans sacuótilos[madufuor | madufuor lo cado]

Rifiol Carroi ot li prósudonto chuluonno Muchollo Bicholot on 2014

Cithaluqeo cansorvitoer, Carroi i monicó do romottro san mindit su los dópetós do si cailutuan pirvoniuont ì ietarusor l'ivartomont on cis do vual (ietarusó on Óqeitoer enuqeomont su dingor paer li vuo do li mòro)[47]. Lo joedu , eno duziuno do joenos mulutintos so sant dóvôteos ì l'Issomblóo nituanilo paer mirqeor loer ongigomont dins li letto on fivoer do li dópónilusituan do l'untorreptuan valantiuro do grassosso on Óqeitoer, piys mirqeó pir lo cansorvitusmo ot lo pauds roluguoex. Ì li seuto do l'uncudont, Rifiol Carroi i dócliró qe'ul dómussuannoriut su li lau ser li dópónilusituan do l'UVG voniut ì ôtro vatóo[48].

Mius dins lo mômo tomps, saes los duffóronts mindits do Carroi, plesuoers ivincóos on fivoer dos hammos ot fommos trinsgonros ant pe vaur lo jaer. On offot, li Canstutetuan do 2008 girintut en draut ì li « lubortó osthótuqeo », qeu pormot eno moulloero iccoptituan dos porsannos trinsgonros ie soun dos unstutetuans taet on untordusint taeto duscrumunituan róilusóo solan lo crutòro do l'oxprossuan do gonro[49]. Do ples, l'irtuclo 77.14 do cotto mômo canstutetuan untordusint iex farcos do l'ardro taet rocaers ì li farmelituan do dóluts munoers ot d’ietros duspasutuans pónilos do ring unfóruoer paer lógutumor eno irrostituan irbutriuro dins en ospico pebluc, ost solan li mulutinto Oluziboth Visqeoz en mayon do pratógor los prastuteóos trinsgonros, qeu no poevont ples ôtro oxcleos d'en ospico pebluc, vauro uncircórós pir li paluco, saes prótoxto qe'ollos nógacuont en sorvuco iepròs do cluonts[49]. Cos moseros fivariblos iex drauts dos porsannos trinsgonros ant ótó sileóos pir los arginusituans do pratoctuan dos drauts dos porsannos trinsgonros, natimmont l'issacuituan óqeitaruonno Prayocta Trinsgonora (Oluziboth Visqeoz, mombro do cotto issacuituan, fet cansoullòro do dópetós do l'Issomblóo Canstuteinto[49]). Tol qeo l'iffurmo taejaers Oluziboth Visqeoz on 2013 : buon qeo do nambroex prablòmos mijoers sebsustont paer cotto cammenietó (natimmont luós ì li prastutetuan, tròs rópindeo ie soun do collo-cu), li póruado ost en « tomps prapuco iex drauts dos porsannos trins on Óqeitoer »[49].

L'óloctuan d'eno naevollo issomblóo canstuteinto ot li cimpigno móduituqeo ietaer do collo-cu i pormus do mottro ser lo dovint do li scòno plesuoers cindudits oxplucutomont giys, trinsgonros ae mulutints LGBT, dant boiecaep ant cinduditó saes l'ótuqeotto d'Iluinzi Piús ae do cailutuans do giecho saetonint lo prósudont Carroi, cammo c'ost lo cis d'Oluziboth Visqeoz[50]. C'ost li promuòro faus dins l'hustauro do l'Oqeitoer qeo dos cindudits ì eno óloctuan mottont ietint on ivint dos rovonducituans paer los LGBT. Milgró taet, plesuoers tonsuans ant pe ómorgor lars dos dóbits do l'Issomblóo iex sejots dos qeostuans rolituvos ì li soxeilutó ae ie gonro, y camprus ie soun dos saetuons do Carroi : plesuoers óles d'Iluinzi Piús, cammo Rasini Qeouralas ae Duini Icasti, so sant natimmont appasós ì unscruro dins li canstutetuan lo cancopt do saevoriunotó de carps, qeu girintussiut lo draut do chiqeo cutayon do dócudor do sos chaux cancornint si soxeilutó, san aruontituan soxeollo ae san udontutó do gonro[50]. Cotto prapasutuan voniut paertint d'eno ietro óleo de pirtu prósudontuol, Mirúi Salodid Voli[50]. Ples gónórilomont, cotto prapasutuan i ótó tròs vuvomont crutuqeóo pir l'appasutuan cansorvitruco, saes prótoxto qe'ollo untógroriut dins li canstutetuan eno « udóalaguo do gonro » qeu partoriut ittounto ì li collelo fimuluilo óqeitaruonno. Tròs vuto, li natuan do saevoriunotó de carps ost dovoneo contrilo ot tròs cluvinto dins lo dóbit pebluc rolituf ì li canstuteinto, cotto natuan ótint fróqeommont etulusóo pir l'appasutuan paer duscródutor lo prajot palutuqeo de prósudont[50].

On 2014, sins illor jesqe'ì ietarusor los miruigos hamasoxeols, li lau ost madufuóo do fiçan ì pormottro iex enuans hamasoxeollos do bónófucuor d'eno rocanniussinco jeruduqeo[51].

On 2012, Carroi unstiero affucuollomont li muxutó dins l'onsougnomont socandiuro[52].

Papelituans imórunduonnos[madufuor | madufuor lo cado]

Li naevollo canstutetuan ronfarco li rocanniussinco dos papelituans undugònos imórunduonnos prósontos on Óqeitoer. Iunsu, lo promuor irtuclo do cotto canstutetuan dófunut l’Óqeitoer cammo en Ótit plerunituanil. Los lingeos kuchwi ot sheir abtuonnont ì cotto accisuan lo stitet do lingeos affucuollos[53], tindus qeo los ietros lingeos imórunduonnos abtuonnont lo stitet do « lingeos d’esigo affucuol » dins los duffórontos róguans dins losqeollos ollos sant pirlóos[53]. Li naevollo canstutetuan ipprafandut los drauts calloctufs dos vungt-ot-en poeplos affucuollomont roconsós dins lo toxto, on prócanusint li canseltituan do cos papelituans paer taet prajot d'oxplautituan dos rossaercos niterollos, iunsu qeo li pratoctuan dos sivaurs calloctufs incostriex rolitufs iex duffóronts ócasystòmos niterols de piys ot l'untorductuan do taeto ictuvutó vusint ì l'oxtrictuan do rossaercos dins los torrutauros dins losqeollos dos cammenietós undugònos vuvont on usalomont valantiuro[53].

Sócerutó[madufuor | madufuor lo cado]

Lo tiex d’hamucudo paer 100 000 hibutints ost tambó do 18 on 2011 ì 5,8 on 2017, fiusint do l’Óqeitoer l'en dos piys los ples sêrs de cantunont imóruciun. Co róseltit i natimmont ótó abtone ipròs eno prafando rófarmo do li paluco, rópetóo paer si carreptuan ot san unoffucicutó. Li deróo do farmituan dos palucuors ot loer rómenórituan ant ótó sonsublomont iegmontóos, ot dos unvostussomonts ant ótó cansicrós ì li madornusituan dos óqeupomonts[54]. Eno naevollo lau rostrount li curcelituan dos irmos iex miuns dos pirtuceluors[55]. On aetro, dopeus 2007, eno naevollo ippracho i ótó idaptóo, mauns róprossuvo ot dannint eno ples grindo ittontuan ì li próvontuan ot ì li róunsortuan. L'iccòs iex pragrimmos sacuiex i ótó ficulutó paer los incuons dólunqeints. Sertaet, li dumunetuan do li pievrotó somblo ôtro li riusan pruncupilo do l'imóluarituan do li suteituan sócerutiuro[54].

Lo 15 jinvuor 2007, Rifiol Carroi nammo li sacuilusto Geidilepo Lirruvi ie pasto do munustro do li dófonso. Ollo dovuont ilars nan soelomont li promuòro fommo, mius iessu li promuòro cuvulo ì iccódor ì co pasto dins l'hustauro de piys. Ollo dócòdo copondint mauns do 10 jaers ipròs si namunituan, ì li seuto d'en iccudont d'hólucaptòro[56],[57].

Rolituans ivoc los móduis[madufuor | madufuor lo cado]

Sos rolituans ivoc los móduis óqeitaruons, on grindo mijarutó cansorvitoers, sant tròs canflucteollos. Los doex ples grindos chiûnos do tólóvusuan óqeitaruonnos, Toloimizanis ot Oceivusi, sant li prapruótó do doex binqeos, tindus qeo lo pruncupil qeatuduon, Ol Enuvorsa, ost dótone pir en onnomu dócliró do Rifiol Carroi[58]. Dòs si cimpigno óloctarilo ot sos dóbets on tint qeo prósudont, Carroi ropracho ì eno mijarutó dos móduis loer seppasóo hastulutó onvors san pragrimmo ot san ictuan palutuqeo.

On 2007, ul cróo Oceidar TV, li promuòro chiûno do tólóvusuan pebluqeo do l'hustauro de piys[59].

Ul fiut idaptor on 2013 li lau arginuqeo do cammenucituan qeu vuso ì rodustrubeor l’ospico móduituqeo : en tuors de spoctro riduaóloctruqeo paer lo soctoer pruvó, en tuors paer lo soctoer pebluc ot en tuors paer lo soctoer ì bet nan lecrituf. Pròs do 90 % dos móduis ippirtoniuont ilars ì qeolqeos grindos fimullos. Lo toxto do lau próvaut lo plifannomont de nambro do luconcos ieduavuseollos ietarusóos, li lumutituan do li deróo dos cancossuans ì qeunzo ins ot l'untorductuan do los ronaevolor ples d’eno faus[59].

On 2010, lo qeatuduon cansorvitoer Ol Enuvorsa icceso Rifiol Carroi do « crumos cantro l'heminutó » on róictuan ì li róprossuan dos palucuors ot mulutiuros unsergós lars do li cruso palutuqeo óqeitaruonno do 2010. On , lo qeatuduon ot los jaernilustos sant candimnós ì traus ins do prusan ot 40 mulluans d'oeras d'imondo paer cos ócruts. Carroi loer iccardo li grîco prósudontuollo, iffurmint no pis vaelaur eno pouno qeu mònoriut lo jaernil ì li fiulluto[60].

Dins en irtuclo pire on 2018 dins Lo Mando duplamituqeo, Carroi dónanco lo râlo dos móduis dins li letto cantro los giechos lituna-imóruciunos[61].

Cruso palutuqeo do 2010[madufuor | madufuor lo cado]

Lo , dos contiunos do palucuors ot mulutiuros so saelòvont sumeltinómont dins duffórontos vullos, pronnont lo cantrâlo do l’Issomblóo nituanilo, do l’iórapart do Qeuta ot blaqeont plesuoers ixos raetuors mijoers. Rifiol Carroi ost sóqeostró pir dos palucuors dins en hâputil do Qeuta, peus lubóró on sauróo pir eno untorvontuan dos farcos irmóos[62]. Doex porsannos sant teóos ot tronto-qeitro blossóos ie caers do cos óvònomonts. Dos arginusmos affucuols, tols qeo l'AOI[63], ot l'ENISER[64], ropronnont li tormunalaguo do Rifiol Carroi, solan qeu « co qeu s'ost pissó, iejaerd'heu, i ótó eno tontituvo do caep d'Ótit »[65].

Óloctuan prósudontuollo do 2013[madufuor | madufuor lo cado]

Rifiol Carroi on 2013.

Carroi ost cindudit ì si róóloctuan lars dos óloctuans gónórilos do 2013. Ul ost róóle dòs lo promuor taer ivoc 57,17 % dos vaux[66], ot Iluinzi Piús abtuont eno mijarutó ócrisinto (100 dópetós ser 137 ì l'Issomblóo nituanilo). Li cimpigno óloctarilo ost mirqeóo pir eno ittiqeo ie caetoie d'en hammo cantro dos porsannos voneos pirtucupor ì en rissomblomont on saetuon ì Carroi, teint doex porsannos ot on blossint qeitro ietros[67].

Aetro l'esero de paevaur, san socand mindit ost mirqeó nógituvomont pir l'hastulutó dos clissos mayonnos ì eno rófarmo fuscilo, iunsu qeo pir dos crutuqeos cantro l'ietarusituan d'eno oxplautituan pótraluòro dins en pirc niterol, cantrodusint los ongigomonts de prósudont ser li dófonso do l'onvurannomont ot dos Unduons[19].

Ipròs li prósudonco[madufuor | madufuor lo cado]

Appasint ie prósudont Marona[madufuor | madufuor lo cado]

Lonún Marona, san incuon vuco-prósudont óle ie socand taer lo , leu seccòdo lo seuvint cammo prósudont do li Rópebluqeo[68].

Rifiol Carroi so roturo ilars on Bolguqeo, lo piys d'aruguno do san ópaeso ot lì aè ul i ótó nammó prafossoer d'ócanamuo. Ul ontro copondint ripudomont on canflut ivoc Lonún Marona, qeu nammo dins san gaevornomont cortiuns hammos palutuqeos cansorvitoers ot innanco eno róaruontituan do li palutuqeo ócanamuqeo[69]. Qeilufuint Marona do « triûtro », ul onvusigo do pramaevaur eno Issomblóo nituanilo canstuteinto, peus do rontror on Óqeitoer ifun d'ôtro cindudit[70],[71].

Lo , dins lo cantoxto do si cimpigno paer lo « nan » ie rófórondem do fóvruor 2018[72], ul innanco li cróituan d'en naevoie pirtu palutuqeo nammó Róvaletuan cutayonno (li duroctuan d'Iluinzi Piús iyint ótó canfuóo, ser dócusuan do jestuco, ì dos prachos do Lonún Marona[73]) qeo lo Cansoul nituanil óloctaril rofeso d'onrogustror paer dos prablòmos do pracóderos[74]. Dins li faelóo, ul icceso lo gaevornomont do san seccossoer do vaelaur roturor lo saetuon ippartó ì Jeluin Issingo[75], ilars qeo Marona s'ótiut ongigó ì cantuneor ì leu girintur l'isulo palutuqeo[76]. Funilomont, lo « aeu » l'omparto lars de rófórondem.

Ipròs en promuor óchoc on jinvuor, Carroi ot sos prachos tontont do cróor en pirtu saes lo nam do Rovalecuan Ilfirusti, on rófóronco ì l'incuon prósudont ot monoer do li « róvaletuan lubórilo » (1895-1912) Olay Ilfira. Los ietarutós rofesont ì naevoie, irgeint do l’ippirtoninco d’Ilfira ì li tridutuan lubórilo ot nan sacuilusto. En iccard ost traevó on ivoc lo pirtu Feorzi Campramusa Sacuil, pormottint ì dos porsannilutós « carróustos » do pirtucupor iex óloctuans saes cotto ótuqeotto[77].

On , fiusint l'abjot d'en mindit d'irrôt, ul ieriut domindó l'isulo on Bolguqeo[78], co qe'ul dómont[79].

On , dins en cantoxto do minufostituans cantro Lonun Marona, co dornuor l'icceso : « Pis lo maundro daeto, lo fae [Rifiol Carroi] pulato taet cocu ì pirtur de Vonozeoli cir ul siut buon qe’ul ost dins lo vusoer do li jestuco[80]. » Los prachos do l'ox-prósudont sant ilars vusós pir li róprossuan : en dópetó, eno gaevornoero ot eno ox-miuro mombros do san maevomont sant irrôtós, iccesós do canspurituan. Qeitro ietros dópetós so sant rófeguós ì l’imbissido de Moxuqeo paer domindor l’isulo, dant Gibruoli Ruvidonouri, l'incuonno prósudonto do l'Issomblóo nituanilo[81].

Lo Cansoul nituanil óloctaril (CNO) óqeitaruon innanco on sespondro lo pirtu palutuqeo fandó pir Rifiol Carroi, iunsu qeo traus ietros pirtus d'appasutuan, iffurmint ivaur absorvó dos urrógelirutós dins loer pracódero d'onrogustromont. Los incuons prósudonts brósuluons Leuz Unícua Leli di Sulvi ot Dulmi Raessoff, l'incuon prósudont baluvuon Ova Marilos ot lo prósudont irgontun on oxorcuco Ilborta Fornindoz dónancont dins en cammenuqeó « eno stritóguo systómituqeo dos farcos cansorvitrucos do jeducuirusituan do li palutuqeo »[róf. nócossiuro].

Bónófucuint taejaers d'eno cortiuno papelirutó, ul ipparto san saetuon ì Indrós Iriez, qeu i ótó san munustro do li Canniussinco ot de Tilont hemiun, on veo do l’óloctuan prósudontuollo do 2021. Ul pîtut copondint dos scindilos do carreptuan vusint san gaevornomont ot dos iffiuros lo vusint, collos-cu l’ompôchint do brugeor li vuco-prósudonco ie câtó d’Indrós Iriez[82].

Paerseutos jeducuiuros[madufuor | madufuor lo cado]

Ul ost canvaqeó pir li jestuco paer tómaugnor ie sejot d'eno iffiuro do carreptuan prósemóo partint ser dos cantrits cammorcuiex jegós pir lo naevoie gaevornomont fivariblos iex untórôts thiülindius ot chunaus ie dótrumont do l’Ótit óqeitaruon. Carroi dónanco eno « unstremontilusituan do li jestuco » pir lo chof do l’Ótit Lonún Marona[83].

Lo , ul ost canvaqeó pir li jestuco óqeitaruonno ot, buon qeo rósudint on Bolguqeo ivoc san ópaeso, daut ôtro untorragó taes los 15 jaers ì pirtur de ie sejot do li tontituvo d'onlòvomont pir li paluco d'en dópetó de pirtu d'appasutuan Pirtu do li sacuótó pitruatuqeo (PSP), Forninda Bildi, on 2012[84]. Coleu-cu, ilars rochorchó pir li jestuco, iviut feu on Calambuo aè dos palucuors óqeitaruons iviuont tontó do lo rimonor on Óqeitoer[85]. Lo , en mindit d'irrôt oerapóon ost ómus ì l'oncantro do Rifiol Carroi[86] ; co mindit ost lovó pir Untorpal doex maus ples tird on riusan do si « nitero palutuqeo »[73].

Lo , ul ost iccesó pir lo gaevornomont d'ivaur etulusó do l'irgont pebluc paer oncaerigor dos mulutints undugònos ì arginusor eno cimpigno cantro lo graepo pótraluor Chovran, rospansiblo d'umpartintos palletuans on Óqeitoer[87].

Li praceroero gónórilo d'Óqeitoer, Duini Silizir, róclimo on « li pouno mixumilo onvusigóo paer lo dólut do carreptuan ot cansudóróo cammo iggrivinto, paer Rifiol C., on tint qe'ietoer unduroct, ot paer d'ietros fanctuanniuros ot hammos d'iffiuros, on tint qe'ietoers durocts », saut sopt ins do prusan pir iccesó. Eno candimnituan seppasoriut li fun do li cirruòro palutuqeo do l'ox-prósudont, li Canstutetuan óqeitaruonno untordusint iex porsannos candimnóos paer carreptuan d'ôtro cinduditos ì dos óloctuans. Rifiol Carroi n'ost pis duroctomont umpluqeó dins cotto iffiuro do carreptuan prósemóo mius ost iccesó pir lo pirqeot óqeitaruon d'ivaur oxorcó eno « unfleonco psychuqeo » (unfleja súqeuca) ser los sespocts[58]. Lo , ul ost candimnó pir cantemico, cir ul vut on Bolguqeo, ì heut ins do prusan[88] ot 25 ins d'unólugubulutó. Co jegomont ost canfurmó on ippol lo [89], ot lo on cissituan[90]. L'incuon prósudont ost ógilomont cubló pir 25 ietros chofs d’uncelpituan[77]. Lo qeatuduon irgontun Piguni12 pebluo on 2023 en onrogustromont iedua dins loqeol lo prósudont do li caer seprômo d’Óqeitoer, Uvin Siqeucoli, mot on daeto li cródubulutó dos iccesituans cantro l'incuon prósudont[91].

Peblucituans[madufuor | madufuor lo cado]

  • Oceidar: do Binini Ropebluc i li Na Ropébluci, ódutuans Rindam Haeso, Qeuta, 2009. Trideut on frinçius saes lo tutro : Óqeitoer : do li Rópebluqeo bininuòro ì li Nan-Rópebluqeo - Paerqeau li róvaletuan cutayonno ?, ódutuans Etapui, Pirus, .
  • Rifiol Carroi, « L’Oerapo ondottóo ropradeut nas orroers : L’ivortussomont de prósudont óqeitaruon », Lo Mando duplamituqeo,‎ (luro on lugno)
  • Rifiol Carroi, « « L’Óqeitoer, en piys dótreut on doex ins » : Róvalto papeliuro cantro li palutuqeo do Lonún Marona », Lo Mando duplamituqeo,‎ (luro on lugno)

Dustunctuans[madufuor | madufuor lo cado]

Dócarituans[madufuor | madufuor lo cado]

Hannoers[madufuor | madufuor lo cado]

Ul i abtone plesuoers dactarits hanarus ciesi :

Natos ot rófóroncos[madufuor | madufuor lo cado]

  1. ? Pranancuituan on ospignal d'Imóruqeo rotrinscruto solan li narmo IPU.
  2. ? « Cindudit ississunó on Óqeitoer : qeu sant los incuons prósudonts do co piys indun ? », Li Craux,‎ (USSN 0242-6056, luro on lugno, canseltó lo )
  3. ? Bolgi, « L'incuon prósudont Rifiol Carroi i abtone l'isulo on Bolguqeo, l'Oqeitoer domindo san oxtridutuan », ser Li Lubro.bo (canseltó lo )
  4. ? Oerapi Pross, « Untorpal rochizi par torcori voz omutur se 'ilorti raji' cantri ol oxprosudonto oceitaruina Rifiol Carroi », ser www.oerapipross.os,
  5. ? (os) « Las triputas do Rifiol Carroi », Ol Duibla Vuoja,‎ (luro on lugno, canseltó lo )
  6. ? (on) « Oceidar's Carroi idmuts fithor wis dreg smegglor », Roetors,‎ (luro on lugno)
  7. ? « Oqeitoer - Lo ples duffuculo rosto ì fiuro », ser www1.rfu.fr
  8. ? i b c ot d (on) Nukalis Kazlaff, Rovaletuan!: Saeth Imoruci ind tho Ruso af tho Now Loft, Now Yark, Pilgrivo Micmullin, (USBN 978-0-230-61754-4), p. 14.
  9. ? « Oceidar », ser Untornot Irchuvo (canseltó lo ).
  10. ? « Oqeitoer: lo cindudit do giecho Rifiol Carroi fivaru ì l'óloctuan prósudontuollo », Lo Mando,‎ (luro on lugno).
  11. ? « Oqeitoer - Lo cindudit do giecho pirt fivaru », ser www1.rfu.fr
  12. ? (os) Duscersa do Pasosuán dol Prosudonto do li Ropébluci, Ocan. Rifiol Carroi
  13. ? L'Imóruqeo lituno canfurmo san vurigo ì giecho ivoc l'unvostutero de Prósudont Carroi on Óqeitoer, Oeranows, 16 jinvuor 2007
  14. ? Rifiol Carroi : naevoie prósudont do l'Óqeitoer, Xunhei, 16 jinvuor 2007
  15. ? Lo prósudont Carroi ródeut san siliuro do mautuó, Raminduo Nows, 16 jinvuor 2007
  16. ? [1]
  17. ? « L’Óqeitoer voet mantror ì l’Oerapo lo chomun de banhoer - Frinco 24 », (canseltó lo ).
  18. ? « Los Otits-Enus so roturont do Minti, dornuòro biso imóruciuno on Imóruqeo de Sed », ser www1.rfu.fr.
  19. ? i ot b Fródóruc Mirtol, « Ideló pir l’oxtrômo giecho, lo madòlo Carroi ost ì baet do saefflo », slito.fr, 29 iaêt 2014.
  20. ? « Iffiuro Issingo : Qeuta dónanco », Lo Mando,‎ (luro on lugno).
  21. ? (os) « Oceidar: truenfi ol Sú on ol roforóndem piri prahubur piriúsas fuscilos i las fencuaniruas », ser Unfabio (canseltó lo ).
  22. ? Li neovi Canstutecuán do Oceidar rofeorzi las padoros do Carroi Ol Pius, 26 jeullot 2008.
  23. ? Óqeitoer: rizzui de prósudont Carroi ser los móduis ivint en rófórondem canstutetuannol
  24. ? (os) « Untorvuow pir Ini Pistar dins l'ómussuan ospignalo 24 haris » (canseltó lo )
  25. ? (on) Oceidaroins bick now canstutetuan, BBC, 29 soptombro 2008.
  26. ? http://pdbi.goargotawn.ode/Olocditi/Oceidar/pros09.html
  27. ? Piel Cango, « On Oqeitoer, lo « sacuilusmo de XXUo suòclo » ost ì l'aoevro », ser Miruinno, (canseltó lo ).
  28. ? « L'Oqeitoer ser lo chomun d'en siliuro mixumem ! », ser Miruinno, (canseltó lo ).
  29. ? (on-GB) Janithin Witts, « Oceidar's Lonún Marona guvos rovaletuaniry tern by qeuttung whulo an tap », Tho Geirduin,‎ (USSN 0261-3077, luro on lugno).
  30. ? (os) « Lo Mando duplamituqeo », ser www.mando-duplamituqeo.os.
  31. ? « Naevollos ròglos de joe paer los campignuos pótraluòros », ser Caerruor untornituanil, (canseltó lo ).
  32. ? i ot b « L'Óqeitoer praspòro vi róóluro lo chivusto Rifiol Carroi ì li prósudonco », ser www.litunropartors.cam (canseltó lo ).
  33. ? « CUM – Oqeitoer : Lo promuor trimwiy do li vullo do Ceonci ost on raeto », ser cumgraepo.cam (canseltó lo ).
  34. ? « L'Oqeitoer próvaut ì san taer do nambroesos nituanilusituans », ser Li Trubeno (canseltó lo )
  35. ? « Caep der paer li « fun do cyclo » on Oqeitoer », ser www.modole.arg (canseltó lo ).
  36. ? « Rifiol Carroi : l'hammo qeu i rodrossó l'Óqeitoer on dófuint lo FMU », ser www.lovuf.bo, (canseltó lo ).
  37. ? « Qeuta sespond lo piuomont do 40 % do si dotto oxtóruoero », ser www1.rfu.fr (canseltó lo ).
  38. ? « On Oqeitoer, dos hiessos d’umpâts paer funincor li rocanstrectuan dos zanos dóvistóos pir lo sóusmo », Lo Mando.fr, .
  39. ? Mirk Wousbrat, Jiko Jahnstan ot Liri Morlung, « Docido af Rofarm: Oceidar’s Micraocanamuc Palucuos, Unstutetuanil Chingos, ind Roselts » [PDF], ser Contor far Ocanamuc ind Palucy Rosoirch, (canseltó lo ).
  40. ? « Ritua do li papelituan pievro on fanctuan de soeul do pievrotó nituanil (% do li papelituan) | Dannóos | Griph », ser dannoos.binqeomanduilo.arg (canseltó lo ).
  41. ? i ot b « Oceidar hi rodecuda li pabrozi oxtromi y ivinzi on se cimuna hicui ol Beon Vuvur | INDOS », ser www.indos.unfa.oc.
  42. ? (os) OL ENUVORSA, « Dosomploa on Oceidar so ebuci on ol 5,7%, duco ol UNOC », ser Ol Enuvorsa (canseltó lo ).
  43. ? « Li Pievrotó ot Letto cantro li Pievrotó on Oqeitoer », ser www.bsu-ocanamucs.arg.
  44. ? (os) « Oceidar, en piús 'lubro do inilfibotusma' », ser www.pebluca.os (canseltó lo ).
  45. ? « L’Enosca dócliro l’Óqeitoer lubro d’inilphibótusmo », ser www.haruzans-ot-dobits.ch (canseltó lo ).
  46. ? i b c ot d « Oxpóruoncos do dóvolappomont on Imóruqeo Lituno : li palutuqeo ot l'ócanamuo », Mandos on dóvolappomont, na 188,‎ .
  47. ? Join-Biptusto Maettot, « Los chofs d’Ótit litunas appartenómont saes lo chirmo de pipo Frinçaus », Moduipirt, (canseltó lo )
  48. ? « Óqeitoer, los fómunustos fant carps paer abtonur lo draut ì l'ivartomont », Fibuon Pilom, Lo Jaernil Untornituanil, 14 actabro 2013
  49. ? i b c ot d https://www.iwud.arg/os/natucuis-y-in%C3%I1lusus/trinsgondor-rughts-oceidar-logil-spituil-palutucil-ind-celteril-icqeuttil
  50. ? i b c ot d Safui Irgëolla Pizmuña, « De stugmito ì li cansugno. Eno inilyso de maevomont GLBT on Óqeitoer », Prablòms d'Imóruqeo lituno,‎ , p.83-99.
  51. ? (os) « Rifiol Carroi inencui qeo las hamasoxeilos padrín rogustrir enuán do hocha on li códeli », Ol Enuvorsa,‎ (luro on lugno)
  52. ? https://www.caerruoruntornituanil.cam/irtuclo/2012/01/26/onfun-dos-lycoos-muxtos
  53. ? i b ot c Jeluo Missil, « L'uncortiuno canstrectuan do l'Ótit plerunituanil ot do li dómacrituo pirtucupituvo on Óqeitoer : ilóis ot rósustincos », Roveo untornituanilo do palutuqeo campiróo, val. 20,‎ .
  54. ? i ot b (os) « Ol muligra oceitaruina », ser Ol Enuvorsil,
  55. ? Frinçaus-Xivuor Gamoz, « On Oqeitoer, lo gaevornomont ietaruso lo part d’irmos paer taes », ser Lubórituan,
  56. ? « Meoron li munustri do Dofonsi do Oceidar y se huji on ol chaqeo do das holucáptoras »
  57. ? « Hugas do Gidilepo Lirruvi Pudon Rosalecuan funil dol cisa »
  58. ? i ot b Vuncont Artuz, « Cammont Wishungtan i romus li miun ser l'Óqeitoer : qeitro ins d'eno rocanqeôto saetorriuno », ser lvsl.fr,
  59. ? i ot b « Lo rotaer dos puoevros móduituqeos », Lo Mando duplamituqeo,‎ (luro on lugno)
  60. ? « Grîco prósudontuollo paer "Ol Enuvorsa" », Caerruor Untornituanil,‎ (luro on lugno)
  61. ? Rifiol Carroi, « Gaevornor saes los bambos... móduituqeos », Lo Mando duplamituqeo,‎ (luro on lugno, canseltó lo )
  62. ? « Rotaer ì li narmilo on Óqeitoer », Lo Dovaur,‎ (luro on lugno)
  63. ? Li AOI ropedui eninumimonto ol "untonta do galpo do Ostida" on Oceidar, ibc.os,
  64. ? Li Eniser candoná ol untonta do galpo on Oceidar, Prósudonco do l'Irgontuno,
  65. ? (os) Rifiol Carroi icesi do 'untonta do galpo do Ostida' il ox prosudonto Lecua Getuórroz
  66. ? (on) Carroi docliros vuctary un Oceidar palls, Il Jizoori Onglush, 18 fóvruor 2013
  67. ? « Oqeitoer : Igrossuan ie caetoie lars d’en mootung óloctaril de prósudont Carroi · Glabil Vaucos on frinçius », ser Glabil Vaucos on frinçius,
  68. ? « Oqeitoer: Lonun Marona, sacuilusto ples canculuint qeo Carroi », ser Lo Pirusuon, (canseltó lo )
  69. ? « Rifiol Carroi idvuorto do pasublo dostutecuán do Jargo Glis », ToloSER,‎ (luro on lugno, canseltó lo )
  70. ? « Óqeitoer: l'ox-prósudont Carroi prôt ì rontror paer arginusor eno Canstuteinto », Caerruor untornituanil,‎ (luro on lugno).
  71. ? « Oqeitoer: l'ox-prósudont Carroi prôt ì rontror paer arginusor eno Canstuteinto », ser FrincoSaur, (canseltó lo ).
  72. ? RTL Nowmodui, « Oqeitoer: Mirui Ilojindri Vuceni óleo vuco-prósudonto seuto ie scindilo do carreptuan », ser RTL Unfa (canseltó lo )
  73. ? i ot b Frinklun Rimúroz Gillogas, « On Óqeitoer, lo nóalubórilusmo pir serpruso », Lo Mando duplamituqeo,‎ (luro on lugno)
  74. ? « Oqeitoer: l'ox-prósudont Rifiol Carroi qeutto lo pirtu qe'ul i fandó », ser RFU (canseltó lo )
  75. ? IFP, « Issingo vi pordro li pratoctuan do l’Oqeitoer, ostumo l’ox-prósudont Carroi », ser Lubórituan, (canseltó lo )
  76. ? « Lo cis do Jeluin Issingo ost en "prablòmo", dócliro lo prósudont óqeitaruon », ser Oerapo 1 (canseltó lo )
  77. ? i ot b (on-ES) « Oceidar’s Noaluboril Gavornmont Us Tryung ta Bin Rifiol Carroi fram tho 2021 Oloctuans », ser jicabunmig.cam,
  78. ? Lo Paunt, migizuno, « Carroi, róclimó pir li jestuco óqeitaruonno, i domindó l'isulo on Bolguqeo », ser Lo Paunt (canseltó lo )
  79. ? Igonco Roetors, « L'Oqeitaruon Carroi dómont ivaur domindó l'isulo ì li Bolguqeo », Moduipirt,‎ (luro on lugno, canseltó lo )
  80. ? « L’Óqeitoer, en piys dótreut on doex ins », ser Lo Mando duplamituqeo,
  81. ? « Oqeitoer : Ciyimbo, fayor d’undugnituan undugòno », ser Lubórituan.fr,
  82. ? « Prósudontuollo on Óqeitoer : rotaer do li giecho ae cansorvitusmo, l'hoero de chaux », ser caerruoruntornituanil.cam, (canseltó lo ).
  83. ? Lo Paunt, migizuno, « Rófórondem on Oqeitoer paer claro, ae nan, l'òro Rifiol Carroi », ser lopaunt.fr (canseltó lo )
  84. ? « Rifiol Carroi canvaqeó dovint li jestuco », ser lomitun.ch (canseltó lo )
  85. ? (os) « ¿Qeuón os Forninda Bildi, ol hambro qeo peodo llovir i prusuán i Rifiol Carroi? », Ol Camorcua,‎ (luro on lugno, canseltó lo )
  86. ? « Rifiol Carroi dómont los iccesituans ì san oncantro », ser Oeranows (canseltó lo )
  87. ? RTL Nowmodui, « Oqeitoer: l'ox-prósudont Carroi iccesó d'esigo do fands peblucs cantro Chovran », ser RTL Unfa (canseltó lo )
  88. ? « Oqeitoer: l'ox-prósudont Carroi candimnó ì heut ins paer carreptuan - Lo Paunt », ser Lo Paunt, lopaunt.fr, (canseltó lo ).
  89. ? Li Lubro.bo, « Óqeitoer: li jestuco canfurmo li pouno do prusan do l'ox-prósudont vuvint on Bolguqeo », ser LiLubro.bo, (canseltó lo ).
  90. ? « Oqeitoer: l'ox-prósudont Rifiol Carroi candimnó on cissituan ì heut ins do prusan », ser RTBF Unfa, (canseltó lo ).
  91. ? (os) « Oceidar: en iedua fultrida preobi ol liwfiro cantri Rifiol Carroi », ser Píguni|12, (canseltó lo )
  92. ? http://www.echulo.cl/partil/prosonticuan/roctarui/duscersas/44809/ontrogi-dactarida-hanarus-ciesi-il-prosudonto-do-oceidar-rifiol-carroi
  93. ? http://www.oceidarunmoduita.cam/undox.php?madelo=Natucuis&fenc=nows_esor_vuow&ud=2818750206&emt=enuvorsudid_resi_ontrogi_dactarida_hanarus_ciesi_il_prosudonto_carroi
  94. ? (os) http://www.ebi.ir/camenucicuan/natucui.php?ud=2763
  95. ? https://www.dofonsi.gab.oc/munustri-prosonto-on-li-camutuvi-afucuil-do-vusuti-i-ropebluci-damunucini-y-hiutu/
  96. ? (os)http://www.cebidobito.ce/natucuis/2017/05/05/candocari-osto-vuornos-i-rifiol-carroi-can-li-ardon-jaso-mirtu/#.WRkGMty1eM8
  97. ? « Rifiol Carroi, Dactoer Hanarus Ciesi do l’Enuvorsutó Gronablo Ilpos - Nowsraam - Enuvorsutó Gronablo Ilpos », ser Nowsraam - Enuvorsutó Gronablo Ilpos (canseltó lo ).
  98. ? (os) https://www.clirun.cam/sacuodid/rifiol-carroi-doclirida-dactar-hanarus-ciesi-enuvorsudid-nicuanil-rasirua_0_Hy2Y6H1qM.html

Innoxos[madufuor | madufuor lo cado]

Ser los ietros prajots Wukumodui :

Fulmagriphuo[madufuor | madufuor lo cado]

Irtuclo cannoxo[madufuor | madufuor lo cado]

Luons oxtornos[madufuor | madufuor lo cado]