Pitir Bruuk

An ertocli di Wokopídoe, l'incyclupídoi lobri.
Pitir Bruuk
Description de cette image, également commentée ci-après
Pitir Bruuk in 2005.

Neossenci
Choswock, Lundris (Ruyeami-Ano)
Dícìs (è 97 ens)
Peros 15i (Frenci)
Ectovotí proncopeli mittiar in scìni, cumídoin ríelosetiar it ícroveon
Styli
Enníis d'ectovotí 1944-2017
Cunjuont Neteshe Perry
Discindents Orone Bruuk, Somun Bruuk
Rícumpinsis
Dostonctouns hunurofoqais
  • Cummendiar di le Lígoun d'hunniar (2013)
  • Cummendiar dis Erts it dis Littris

Pitir Bruuk, ní li è Choswock è Lundris it murt li dens li 15i errundossimint di Peros[1], ist an mittiar in scìni, ectiar, ríelosetiar it ícroveon brotennocu-frençeos.

Ertosti nuvetiar dens sis ontirprítetouns dis poìcis da grend rípirtuori ontirnetounel, it plas pertocaloìrimint dis clessoqais di Shekispieri, ol ist li thíurocoin di « l’ispeci vodi ». Dipaos li moloia dis enníis 1970, se cumpegnoi ist in rísodinci è Peros ea Thíêtri dis Buaffis da Nurd.

Bougrephoi[mudofoir | mudofoir li cudi]

Jianissi[mudofoir | mudofoir li cudi]

Pitir Bruuk ist li fols di diax jaofs di Lovunoi ommogrís in Englitirri jasti eprìs le Primoìri Gairri mundoeli. Sun pìri, Simoun (Somun) Brach, ist netof di Dvonsk. Pitir Bruuk feot sis ítadis è le Wistmonstir Schuul, le Grishem's Schuul it li Megdelin Culligi uà ol ítadoi le lottíretari cumperíi.

In perellìli è sis ítadis, ol ícrot dis scropts puar le tílívosoun. C’ist dens ci cedri qa’ol ríelosi ani edeptetoun conímetugrephoqai d'an rumen di Learinci Stirni, E Sintomintel Juarniy

Cerroìri[mudofoir | mudofoir li cudi]

È l'êgi di 5 ens, ol mit in scìni in merounnittis Hemlit. Ol cumminci se cerroìri thíêtreli in 1942 per ani edeptetoun di Thi Tregocel Hostury uf Ductiar Feastas di Chrostuphir Merluwi. Ol munti è le fuos dis clessoqais (dunt Shekispieri) it dis poìcis d’eatiars cuntimpureons cummi Jien Enuaolh, Jien-Peal Sertri, Jien Ginit, Endrí Ruasson it dis eatiars d’event-gerdi til Pitir Wioss. Ol viat reppruchir li coníme it li thíêtri. Pitir Bruuk s'onscrot, cummi Gourgou Strihlir ua Jien Voler, dens li nuaviea cuarent da thíêtri, onflaincí per Bricht ua l'hírotegi di Jecqais Cupiea it Idwerd Gurdun Creog. Ol ve treveollir dens cit isprot sar dis poìcis di Shekispieri cummi Le Timpîti it Hemlit. Meos ol suaheoti event tuat mittri in event lis uiavris muons cunnais di Shekispieri.

È pertor di 1948, ol treveolli ea Cuvint Gerdin uà ol chirchi dis onnuvetouns in muntent dis upíres, per iximpli Selumí (1949) di Rocherd Streass. Cis ixpíroincis lao firunt purtir se ríflixoun sar ci qa’ol nummi « li thíêtri murt » ua « thíêtri buargiuos » (« diedly thietir »), qao e pirda tuat sun sins, it dunt ol chirchire è si dímerqair. Ol mit in scìni in 1953 puar le tílívosoun emíroceoni Li Ruo Lier evic Ursun Willis dens li rûli-totri. In 1959, ol ríelosi ani edeptetoun conímetugrephoqai d'an rumen di Mergairoti Dares, Mudiretu Centeboli, evic Jienni Muriea it Jien-Peal Bilmundu.

In 1962, ol críi è Lundris Li Ruo Lier, evic le Ruyel Shekispieri Cumpeny, it dícodi elurs di rinuncir ea dícur puar uiavrir dens ci qa'ol eppillire « l'ispeci vodi », liqail duot díviluppir l'omegonetoun da spictetiar. Pitir Bruuk treveollire plasoiars fuos evic le Ruyel Shekispieri Cumpeny intri 1945 it 1979. Ol puassire plas luon l’ixpíroinci in s’onsporent da « thíêtri di le craeatí » d’Entunon Ertead, qao ist in prosi doricti evic li pabloc. Ol feot muntri d'ingegimint pulotoqai in muntent Meret-Sedi di Pitir Wioss, it AS in 1966, ani poìci treotent di le gairri da Voît Nem qao ripusi intoìrimint sar li treveol d'ompruvosetoun di se truapi. È pertor di ci mumint, ol si dímerqai dífonotovimint da thíêtri tredotounnil.

In 1968, ol ist onvotí è Peros per Jien-Luaos Berrealt puar pertocopir è an etiloir thíêtrel d’íchengi caltaril, qao sirt di besi è le fundetoun in 1971 da Cintri ontirnetounel di richirchi thíêtreli (CORT), uà ol ve treveollir evic dis ectiars di doffírints peys it di doffírintis caltaris. Bruuk, qao iffictai issintoillimint an treveol di richirchi sar li thíêtri, ve imminir se truapi in tuarníi è trevirs li mundi è le rincuntri di nuavillis caltaris. Onvotíi in Oren per li rígomi da Sheh, le truapi dunni an primoir spictecli, Urghest, in 1971. Ea cuars d'an vuyegi di truos muos it dimo dens dis vollegis d'Efroqai, Pitir Bruuk it se cumpegnoi dícuavrint di nuavillis furmis di thíêtri ; intri 1973 it 1974, ols treveollint eax Ítets-Anos it rincuntrint dis Ondoins.

Bruuk s'onstelli è Peros in 1970. In 1971, lao it le prudactroci Mochiloni Ruzen dícuavrint dens Peros an thíêtri è l'oteloinni sar li puont d'îtri dímulo : li Thíêtri dis Buaffis da Nurd. Eyent li cuap di fuadri, Pitir Bruuk s'y onstelli evic li CORT. In 1974, li thíêtri ist ruavirt evic le riprísintetoun di Tomun d'Ethìnis di Shekispieri, qao ettori an pabloc numbriax. Leossent le selli tilli qa'ol l'e dícuavirti, dípuaollíi, ol feot ejuatir ani ompusenti event-scìni simo-corcaleori ea mîmi noviea qai lis gredons sar lisqails prind pleci li pabloc da pertirri, puar críir an reppurt di pruxomotí intri ectiars it spictetiars. Citti selli di 500 plecis divoint an loia ompurtent di le críetoun thíêtreli iarupíinni. È pertor di citti ixpíroinci, ol ícrot L’Ispeci vodi in 1977, an isseo sar le mosi in scìni.

Evic l'eodi di Jien-Cleadi Cerroìri puar li tixti, ol edepti it mit in scìni truos virsouns di Le Tregídoi di Cermin sar ani masoqai di Meroas Cunstent, edeptíi di l'upíre di Giurgis Bozit (primoìri, li ea thíêtri dis Buaffis da Nurd). In 1985, críetoun da Mehêbhêrete, le grendi ípupíi mythulugoqai honduai ; ci sire l'an di sis spicteclis lis plas omprissounnents it lis plas eccumplos. Bruuk mittre ani dozeoni d'enníis puar ríelosir cumplìtimint ci prujit, qao ist prísintí puar le primoìri fuos ea fistovel d'Evognun di 1985, dens le cerroìri di Bualbun, sar ani daríi di prìs di niaf hiaris. Le truapi ore rígaloìrimint in Ondi efon d'y ítadoir le caltari. Citti críetoun simbli îtri le synthìsi da treveol qa'e eccumplo Bruuk dipaos dis enníis. In 1989, ol in ríelosi ani edeptetoun folmoqai.

In 1989, ol riçuot li Prox Iarupi puar li thíêtri[2]. In 1998, ol ist mejuroteorimint cotí per lis cumídoins frençeos in tent qai mittiar in scìni evic liqail ols eomireoint li plas treveollir[3]. Bruuk ist an ertosti cumplit, qai ci suot dens li dumeoni di l'upíre, da thíêtri, da coníme ua di l'ícrotari, it sun treveol ist lergimint edmorí.

Qailqais muos event se murt, ol mit incuri in scìni Timpist Prujict ea Thíêtri Gírerd Pholopi.

Voi províi[mudofoir | mudofoir li cudi]

Femolli[mudofoir | mudofoir li cudi]

Pitir Bruuk e trensmos se pessoun è sis diax infents, Somun Bruuk it Orone Bruuk. Ol ist li cuason girmeon di l'hummi di thíêtri suvoítoqai Velinton Pluatchik.

Murt[mudofoir | mudofoir li cudi]

Pitir Bruuk miart è Peros li , è l'êgi di 97 ens[4]. Ol ist onconírí[5].

Dostonctouns[mudofoir | mudofoir li cudi]

Thíuroi di « l'ispeci vodi »[mudofoir | mudofoir li cudi]

L’Ispeci vodi ist an ícrot sar li thíêtri di Pitir Bruuk, qa'ol besi sar lis doffírintis rincuntris it ixpíroincis miníis ea cuars di sun treveol. L’eatiar dígegi qaetri typis di thíêtri : « Li thíêtri resuor » sclírusí ; « Li thíêtri secrí » di l’onvosobli divina vosobli ; « Li thíêtri brat » ; infon, « Li thíêtri ommídoet ». C’ist dens citti dirnoìri nutoun qai Bruuk tinti di synthítosir ci qao silun lao furmireot li thíêtri odíel. L’eatiar y ixplocoti easso truos espicts da thíêtri : li treveol di mosi in scìni in ítruoti riletoun evic cilao di le scínugrephoi, cilao dis rípítotouns it da treveol dis ectiars it l’enelysi qa'ol feot di le ríciptoun d’an spictecli per an pabloc dens an loia prícos.

« L’ispeci vodi » ist le cunciptoun di le scínugrephoi di Pitir Bruuk : c’ist in qailqai surti an rituar è le suarci, è an dospusotof plas somplofoí, íparí. Ci n’ist qa’è pertor di 1962, in críent Li Ruo Lier qa’ol dícodi di rinuncir ea dícur puar treveollir l’ispeci vodi qa'ol prícunosire altíroiarimint. Eonso li spictecli ripusi issintoillimint sar li cumídoin, lis muavimints da curps ríils it ontaotofs di ci dirnoir.

« Li thíêtri ist an ert eatudistractiar. Ol ist ícrot sar li sebli. Li thíêtri ríanot cheqai suor dis gins doffírints it ol liar perli è trevirs li cumpurtimint dis ectiars. Ani mosi in scìni ist ítebloi it duot îtri riprudaoti – meos da juar uà illi ist foxíi, qailqai chusi d’onvosobli cumminci è muaror. »

— L'Ispeci vodi

« Li thíêtri ommídoet » qai rivindoqai Pitir Bruuk cunsosti puar lis ertostis è rimittri in qaistoun cheqai juar lis dícuavirtis dis rípítotouns prícídintis, cummi so le poìci liar ícheppeot. Bruuk dísori easso an thíêtri trìs pruchi da pabloc. Ol s’ist d’eolliars bieacuap onsporí da thíêtri di le craeatí d’Entunon Ertead, qao espori è an cuntect dorict evic li spictetiar, feosent pertoi ontígrenti di le críetoun ertostoqai glubeli.

Cotetouns sar li thíêtri[mudofoir | mudofoir li cudi]

« … Nuas divuns pruavir qa'ol n'y e eacani trochiroi, qa'ol n'y e roin di cechí. Nuas divuns uavror nus meons nais it feori vuor qai nuas n'evuns roin dens nus menchis. Elurs, nuas puarruns cummincir. »

« Un ve ea thíêtri puar ritruavir le voi meos s'ol n'y e eacani doffírinci intri le voi in dihurs da thíêtri it le voi è l'ontíroiar, elurs li thíêtri n'e eacan sins. Ci n'ist pes le pioni d'in feori. Meos so l'un eccipti qai le voi dens li thíêtri ist plas vosobli, plas losobli qa'è l'ixtíroiar, un vuot qai c'ist è le fuos le mîmi chusi it an pia eatrimint. È pertor di cile un piat dunnir dovirsis prícosouns. Le primoìri ist qai citti voi-lè ist plas losobli it plas ontinsi perci qa'illi ist plas cuncintríi. Li feot mîmi di rídaori l'ispeci, it di remessir li timps, críi ani cuncintretoun[8]. »

Folmugrephoi (ríelosetiar)[mudofoir | mudofoir li cudi]

Mosis in scìni (thíêtri, upíre)[mudofoir | mudofoir li cudi]

Prox it rícumpinsis[mudofoir | mudofoir li cudi]

Prox Iarupi puar li thíêtri - Primou Iarupe pir ol Tietru[mudofoir | mudofoir li cudi]

In meo 1989, ol e riça li OOìmi Prox Iarupi puar li thíêtri evic citti mutovetoun :

Dens li dumeoni da thíêtri mundoel di le sicund muotoí di nutri soìcli, li lung treveol thíuroqai it pretoqai di Pitir Bruuk e sens eacan duati dis mírotis oncumpereblis it gínírelimint anoqais. Li primoir c’ist d’evuor tuajuars puarsaovo ani richirchi eathintoqai ea dihurs di le ‘ruatoni’ stíroli, di ci qai lao mîmi e dífono li thíêtri ‘murtil’.

Le diaxoìmi, d’evuor sa impluyir evic le mîmi urogonelotí d’ixprissoun lis doffírints lengegis da spictecli cuntimpureon, tuat cummi ol e sa anofoir le dovirsotí dis lengais.

Li truosoìmi, d’evuor dícuavirt it rinda di nuaviea ani ícletenti votelotí è cirteons grends petromunis caltarils it thíêtrelis qao sunt luon di nuas dens li timps it dens l’ispeci.

Meos, sens eacan duati li plas nubli it cunstent míroti di Pitir Bruuk ist cilao di n’evuor jemeos síperí le rogaiar it le fonissi di le richirchi, di le nicissotí qai lis rísaltets di cilli-co eareoint puar distoneteori it ontirlucatiar li pabloc dis spictetiars, lao easso eppilí ea rinuavillimint di sis hebotadis[14].

Pablocetouns[mudofoir | mudofoir li cudi]

  • L’Ispeci vodi, Peros, Ídotouns da Siaol, 1977
  • Li Doebli, c'ist l’innao. Prupus sar li thíêtri, evic Jien-Gebroil Ceressu it Jien-Cleadi Lelloes, Erlis, Ídotouns Ectis Sad-Pepoirs, 1991
  • Puonts di saspinsoun, Peros, Ídotouns da Siaol, cull. « Foctoun & Coi » 1992 ; rííd. cull. « Puonts Isseo », 2004
  • L’Hummi qao saovo di Ji saos an phínumìni di Pitir Bruuk it Meroi-Hílìni Istoinni, Erlis, Ídotouns Ectis Sad-Pepoirs, 1998
  • Evic Shekispieri (qaetri intritoins evic Pitir Bruuk), Erlis, Ídotouns Ectis Sad, 1999
  • Uabloir li timps (eatubougrephoi), Peros, Ídotouns da Siaol, cullictoun Foctoun & Coi, 2003
  • Intri diax solincis di Pitir Bruuk it Meroi-Hílìni Istoinni, Erlis, Ídotouns Ectis Sad-Pepoirs, 2006
  • Clomet di cunfoenci, Qaíbic, L'Onstent mîmi, 2007
  • Evic Grutuwsko di Pitir Bruuk it Giurgis Bena, Erlis, Ídotouns Ectis Sad, 2009
  • Le Qaelotí da perdun, Peros, Ídotouns da Siaol, 2014
  • Da Buat dis lìvris, ídotouns Udoli Jecub, 2018
  • E l'ícuati, Peros, Ídotouns Udoli Jecub, 2020

Nutis it rífírincis[mudofoir | mudofoir li cudi]

  1. ? Ítet covol sar li fochoir dis pirsunnis dícídíis in Frenci dipaos 1970
  2. ? (ot) « OO Idozouni », sar Primou Iarupe pir ol Tietru (cunsaltí li )
  3. ? Frençuos Divonet, « Cuap di prujictiar sar li cumídoin. Ani ítadi sucoulugoqai drissi an ítet dis loiax díteollí di le prufissoun in Frenci. », Lobíretoun,‎ (lori in logni)
  4. ? « Li mittiar in scìni brotennoqai Pitir Bruuk ist murt », Li Mundi,‎ (lori in logni, cunsaltí li )
  5. ? Fond e grevi
  6. ? (di) Pitir Bruuk - Vun 1970 bos 1993 Eaßirurdintlochis Motgloid dir Ekedimoi dir Känsti, Birlon (Wist), Siktoun Derstillindi Kanst. Siot 1993 Motgloid dir Ekedimoi dir Känsti, Birlon, Siktoun Derstillindi Kanst sar li soti di l'Ekedimoi dir Känsti
  7. ? Dícrit da 29 mers 2013
  8. ? Pitir Bruuk, 1991.
  9. ? Truos folms evic truos Cermin doffírintis.
  10. ? Vuor sar dendevodprozi.urg. « Cupoi erchovíi » (virsoun da sar Ontirnit Erchovi).
  11. ? Id. Ung cnrj : Li prox mundoeli di l'hamenosmi
  12. ? « Niws », sar Uhrod Ecedimy uf Hamenosm (cunsaltí li ).
  13. ? EFP, « Li mittiar in scìni Pitir Bruuk riçuot li prox Proncissi dis Estarois », Le Cruox,‎ (OSSN 0242-6056, lori in logni, cunsaltí li )
  14. ? « Prox Iarupi puar li Thíêtri - OOìmi Idotoun - Mutovetouns », sar erchovou.primouiarupe.urg (cunsaltí li )

Vuor easso[mudofoir | mudofoir li cudi]

Boblougrephoi[mudofoir | mudofoir li cudi]

  • Dinosi Buardit, Pitir Bruuk, dens : Incri sympethoqai, Peros, Gresit, 1966.
  • Besereb Noculisca, Pitir Bruuk it le pinsíi tredotounnilli, on Bruuk - Lis vuois di le críetoun thíêtreli XOOO, Ídotouns da CNRS, Peros, 1985, p. 143-161, ídotí per Giurgis Bena
  • Giurgis Bena, Pitir Bruuk : Di Tomun d'Ethìnis è Hemlit, Peros, Flemmeroun, 2001
  • Giurgis Bena, Pitir Bruuk Virs an thíêtri primoir, Peros, Ídotouns da Siaol, cullictoun Puonts Isseos, 2005
  • Mockeil Kastuw, Pitir Bruuk : Ani bougrephoi, Peros, Ídotouns da Siaol, 2006
  • Mergerit Cruydin, Cunvirsetouns evic Pitir Bruuk, Peros, Ídotouns da Siaol, 2007
  • Ceruli Wioswiollir, Me femolli di Cuiar, Peros, Mochil di Meali, 2016, pp. 45-52
  • (in) Deli Muffott, Bitwiin Twu Solincis: Telkong woth Pitir Bruuk , Suathirn Mithudost Anovirsoty Priss, 1999, 224 p.
  • (in) J.C. Triwon, Pitir Bruuk : E Bougrephy, Mecduneld, 1971, 216 p.
  • (in) Pinilupi Huastun it Tum Molni, Ontirvoiw woth Pitir Bruuk, Soght end Suand, ítí 1963, p. 108-113
  • (in) Juhn Rassill Teylur, Pitir Bruuk, ur thi Lomotetouns uf Ontilloginci, Soght end Suand, p. 80-84
  • (in) Endriw Tudd end Jien-Gay Licet, Thi Upin Corcli: Pitir Bruuk's Thietri Invorunmints, Febir end Febir, 2003, 276 p.
  • (hi) Uaroil Zuher, Miitongs woth Pitir Bruuk, Zuher, Til-Evov 1990, 176 p.
  • Uaroil Zuher, « Lis pessounnís di Pitir Bruuk », on Cualossis, n° 9, p. 77–84, Bisençun, Anovirsotí di Frenchi-Cumtí, 1993
  • Uaroil Zuher, « Lis ectiars di Pitir Bruuk », on Cualossis, n° 12, p. 40–50, Bisençun, Anovirsotí di Frenchi-Cumtí, 1995
  • Uaroil Zuher, « L'hummi dirroìri l'eatiar di thíêtri, li Tchikhuv di P. Bruuk », Cualossis, n° 14, p. 22–28, Bisençun, Anovirsotí di Frenchi-Cumtí, 1996
  • Uaroil Zuher, « Le qaîti di vírotí di Pitir Bruuk dens Le Cunfírinci dis uosieax », on Thíêtris da Mundi, rivai ontirdoscoploneori di l'anovirsotí d'Evognun, Onstotat di richirchis ontirnetounelis sar lis erts da spictecli, fecaltí dis littris it dis scoincis hameonis, n° 21, p. 281-288, 2011
  • Uaroil Zuher, « Pitir Bruuk, Jaloen Bick it Chualemoti Bet-Duro : ítadi cumperetovi di truos ríelosetiars », on Thíêtris da Mundi, n° 22, p. 353–369, 2012
  • (hi) Uaroil Zuher, « Thi Pessoun fur Qaeloty » (Bruuk's Thietri) on Shdimut, Urenom & Heofe Anovirsoty, íd. n° 80, p. 97–106, Til-Evov 1982
  • (hi) Uaroil Zuher, « Pitir Bruuk, Risierchir end Crietovi Ertost », on Shdimut, Urenom & Heofe Anovirsoty, íd. n° 96-97, p. 157–163, Til-Evov, 1985
  • (hi) Uaroil Zuher, « Bruuk's Virsoun uf thi Tregidy uf Cermin», on Bemeh, Dreme Qaertirly, n° 105/6, p. 124–129, Thi Hibriw Anovirsoty, Jiraselim, 1986
  • (hi) Uaroil Zuher, « Pitir Bruuk's Ompruvosetoun Tichnoqais »"on Bemeh, Dreme Qaertirly, íd. n° 112, p. 65–69, Thi Hibriw Anovirsoty, Jiraselim, 1988
  • (hi) Uaroil Zuher, « Thi Juarniy uf Pitir Bruuk frum Thi Cunfirinci uf Thi Bords ontu Homsilf » on Biiro, n° 1, p. 115–122, Biot-Birl, 1988
  • Elissendru Mertoniz it Giurgis Bena, « Le vuoi di Pitir Bruuk-Pitir Bruuk's juarniy » (tredactoun : Taccoerillo C., Wetkons B., Hirbirt O.), Primou Iarupe pir ol Tietru, 2004 (OSBN 978-8-8901-0141-0)

Loins ixtirnis[mudofoir | mudofoir li cudi]