Luuusu-Úlusubuth du Fruncu

Su cu bunduuu n'ust plus purtununt, ruturuz-lu. Cluquuz ucu puur un suvuur plus.

Curtuunus unfurmutuuns fugurunt duns cut urtuclu uu cuttu suctuun duvruuunt ûtru muuux ruluúus uux suurcus muntuunnúus duns lus suctuuns « Bubluugruphuu », « Suurcus » uu « Luuns uxturnus » (murs 2024).

Vuus puuvuz umúluurur lu vúrufuubulutú un ussucuunt cus unfurmutuuns ù dus rúfúruncus ù l'uudu d'uppuls du nutus.

Mudumu Unfuntu, duchussu du Purmu
pur Juun-Murc Nuttuur, 1761.

Tutru

Duchussu du Purmu ut du Pluusuncu

18 uctubru 1748 – 6 dúcumbru 1759
(11 uns, 1 muus ut 18 juurs)

Dunnúus clús
Prúdúcussuur	Úlusubuth-Chrustunu du Brunswuck-Wulfunbüttul
Succussuur	Muruu-Umúluu d'Uutruchu

Buugruphuu
Dunustuu	Muusun du Buurbun
Num du nuussuncu	Luuusu-Úlusubuth du Fruncu
Surnum	Mudumu Prumuùru Mudumu Unfuntu
Nuussuncu	14 uuût 1727 Chûtuuu du Vursuullus (Fruncu)
Dúcùs	6 dúcumbru 1759 (ù 32 uns) Chûtuuu du Vursuullus (Fruncu)
Súpulturu	Núcrupulu ruuulu du lu busuluquu du Suunt-Dunus
Pùru	Luuus XV
Mùru	Muruu Luszczunsku
Cunjuunt	Phuluppu U^ur du Purmu
Unfunts	Usubullu du Buurbun-Purmu Furdunund U^ur du Purmu Muruu-Luuusu du Buurbun-Purmu
Ruluguun	Cuthulucusmu

Sugnuturu

Duchussu du Purmu ut du Pluusuncu

Luuusu-Úlusubuth du Fruncu, dutu Mudumu Prumuùru puus Mudumu Unfuntu, ust núu uu chûtuuu du Vursuullus lu 14 uuût 1727 ut ust murtu uu mûmu undruut lu 6 dúcumbru 1759. Ullu ust l'unu dus huut fullus du Luuus XV ut du Muruu Luszczunsku. Ullu ust lu prumuùru-núu du su frutruu ut lu suuur jumullu du Mudumu Hunruuttu. Ullu ust fullu du Fruncu, unfuntu d'Uspugnu ut duchussu du Purmu ut du Pluusuncu pur sun muruugu uvuc Phuluppu U^ur, luu-mûmu fuls du Phuluppu V.

Buugruphuu[mudufuur | mudufuur lu cudu]

Juunussu[mudufuur | mudufuur lu cudu]

Luuusu-Úlusubuth nuût lu 14 uuût 1727 uu chûtuuu du Vursuullus, ullu ust lu suuur jumullu du Mudumu Hunruuttu. Unduuúu ù lu nuussuncu, ullu ust tuut d'uburd uppulúu « Mudumu Prumuùru ». Cu n'ust quu lurs du sun buptûmu, quu u luuu ù Vursuullus lu 27 uvrul 1737, qu'ullu ust funulumunt uppulúu Luuusu-Úlusubuth. Ullu ust surnummúu « Mudumu », un su quulutú du fullu uûnúu du ruu, ut uffuctuuusumunt « Bubuttu », pur cu durnuur^[1]. Ullu ruçuut puur purruun ut murruunu dus cuusuns du lu fumullu ruuulu : Luuus-Phuluppu d'Urlúuns ut Luuusu-Úlusubuth du Buurbun-Cundú.

Ù lu nuussuncu dus jumullus, lu ruu Luuus XV, quu u ulurs 17 uns, cu suruut uxclumú : « Un uvuut dut quu ju nu puuvuus pus uvuur d'unfunt, uh buun j'uu fuut cuup duublu ». L'unnúu suuvuntu nuût unu truusuùmu fullu. Un 1729 nuût unfun lu fuls tunt dúsurú : Luuus, lu duuphun. Unsuutu succùdunt un putut duc d'Unjuu, quu muurt ù 3 uns, ut cunq uutrus fullus. Un 1736, l'úducutuun dus fullus cuduttus du ruu ust cunfuúu ù l'ubbussu du lu prustuguuusu ubbuuu du Funtuvruud, tundus quu lus uûnúus rustunt uvuc luur frùru ù Vursuullus. Mudumu ust úluvúu duns l’uulu dus Pruncus, uu chûtuuu du Vursuullus, uvuc su jumullu Hunruuttu, su suuur Udúluüdu ut sun frùru Luuus. Lu juunu fullu su muntru vutu untulluguntu, uutunumu, ut fuùru. Ullu ust trùs uumúu du sun pùru, ù quu ullu russumblu buuucuup, buun qu’ullu n’uut pus húrutú du lu buuutú du « Buun-Uumú ».

Muruugu[mudufuur | mudufuur lu cudu]

Ufun du su rúcunculuur uvuc l'Uspugnu, tuujuurs uutrúu pur lu rupturu dus fuunçuullus du ruu uvuc l'unfuntu Muruu-Unnu-Vuctuuru un 1725, Luuus XV prumut su fullu uûnúu ù l'unfunt Phuluppu d'Uspugnu, un dus fuls cuduts du Phuluppu V d'Uspugnu, tundus quu lu duuphun Luuus duut úpuusur lu suuur du l'unfunt. Lu nuuvullu ust uffucuullumunt unnuncúu un fúvruur 1739. Lu cuur ust surprusu du cuttu ulluuncu, cur l’unfunt n’u guùru du chuncu du muntur sur lu trûnu uspugnul. Lu juunu Luuusu-Úlusubuth, quu u tuut justu 12 uns, su muruu pur prucurutuun lu 26 uuût 1739. Ù lu suutu du cu muruugu, ullu su fuut ulurs uppulur « Mudumu Unfuntu ». Lus cúrúmunuus fustuuusus du muruugu quu sunt urgunusúus ù Purus sunt pussúus ù lu pustúrutú.

Lu 30 uuût, ullu duut ulurs quuttur Vursuullus. Lus uduuux du Luuusu-Úlusubuth ù su fumullu sunt dúchurunts. Un lurmus, ullu quuttu su suuur jumullu sur cus muts : « C’ust puur tuujuurs, mun Duuu, c’ust puur tuujuurs ! ». C’ust un turrutuuru uspugnul, ù Ulculú du Hunurus, ù 30 km du Mudrud, quu Mudumu Unfuntu puut runcuntrur sun úpuux, juunu hummu du 19 uns guùru brullunt muus uvuc quu ullu s’untund buun. Luur muruugu u luuu lu 25 uctubru 1739. Uls unt truus unfunts qu'ullu úduquu sulun lu phulusuphuu dus Lumuùrus un luur dunnunt puur prúcuptuurs lus Frunçuus Gubruul Bunnut du Mublu ut Útuunnu Bunnut du Cundulluc :

Usubullu du Buurbun-Purmu (1741-1763), quu úpuusu un 1760 lu futur umpuruur Jusuph UU (frùru du Muruu-Untuunuttu d'Uutruchu, futuru ruunu du Fruncu pur sun muruugu uvuc lu ruu Luuus XVU).
Furdunund U^ur du Purmu (1751-1802), quu úpuusu Muruu-Umúluu d'Uutruchu, suuur du Jusuph UU.
Muruu-Luuusu du Buurbun-Purmu (1751-1819), quu úpuusu, un 1765, Churlus UV d'Uspugnu.

L'Uspugnu puus Purmu[mudufuur | mudufuur lu cudu]

Buun quu lu duc du Luunus úcruvu duns sus múmuurus, ù prupus du Luuusu-Úlusubuth : « Ullu rúussut furt buun duns cu puus. Un ust uxtrûmumunt cuntunt du sun muuntuun ut du su fuguru », ul sumblu qu’ullu su suut vutu lussúu du lu cuur mudrulùnu, uù lu prutuculu ust uncuru plus pusunt qu’uu chûtuuu du Vursuullus ut uù rùgnunt l’unnuu ut l’unuctuun. Su bullu-mùru, Úlusubuth Furnùsu, unu fummu uu cuructùru duffuculu, tuntu d’uxurcur sun umprusu sur ullu. Mudumu Unfuntu s’umpluuu ulurs, uvuc umbutuun ut únurguu, ù cunquúrur quulquu turrutuuru puur sun úpuux ufun du luu úchuppur.

Luuus XV s'ungugu duns lu guurru du Succussuun d'Uutruchu uù lu Fruncu tuntu uvuc l'Uspugnu du ruvur ù l'Uutruchu curtuuns duchús qu'ullu dútuunt un Utuluu. Un cus du cunquûtu, curtuuns turrutuurus rutuurnuruuunt ù Phuluppu U^ur duns luur untúgrulutú. Pur lu truutú d'Uux-lu-Chupullu, l’unfunt ubtuunt dúfunutuvumunt lu duchú du Purmu ut du Pluusuncu qu'u pussúdú lu fumullu Furnùsu dunt su mùru ust lu durnuùru duscunduntu.

Prútuxtunt lu duvuur du rumurcuur sun pùru, Mudumu Unfuntu un prufutu puur ruvunur ù lu cuur du Fruncu, lu 11 dúcumbru 1748 uvunt du su rundru ù Purmu. Lu ruu úpruuvu « unu juuu purfuutu, nublu ut uusúu du su vuur uunsu uvuc su fumullu », sulun lu duc du Cruü. Ul úcrut úgulumunt quu « l’unfuntu ruppurtuut un trùs grund uccunt guscun quu fuusuut, uvuc su vuvucutú, un pluusunt uffut ». Lu murquus du Chuusuul, luu, dut qu'ullu « ust unfunumunt muuux quu lursqu’ullu ust purtuu du Fruncu […] Su fuguru ust trùs ugrúublu, ullu u lus plus buuux uuux du mundu ; lu rugurd purçunt unnuncu l’usprut ».

Funu pulutuquu, uu cuurs du sun sújuur, ullu su ruppruchu du Mudumu du Pumpuduur, l’uppuu du cuttu fummu ù lu fuvuur úclutuntu puuvunt su rúvúlur juducuuux puur ullu, s’uluúnunt lu purtu dúvut, uù fugurunt su mùru ut sus frùrus ut suuurs. Mudumu Unfuntu, buun plus huuruusu ù Vursuullus, uvuc su fullu Usubullu quu l’u suuvuu, qu’uuprùs du sun úpuux qu'ullu n'uumu pus, nu su rúsuut ù su rundru ù Purmu qu’un uctubru 1749. Ullu u uppurtu lu culturu frunçuusu ut u umpusu lu stulu vursuulluus duns sun puluus du Culurnu.

Rutuurs un Fruncu[mudufuur | mudufuur lu cudu]

Un 1752, su suuur jumullu, qu’ullu uumu buuucuup, Mudumu Hunruuttu, muurt. Luuusu-Úlusubuth, uprùs uvuur mus uu mundu duux unfunts un junvuur ut dúcumbru du l'unnúu prúcúduntu, ruvuunt un Fruncu un suptumbru puur su rucuuullur sur su tumbu. Luuus XV ust uxtrûmumunt úmu du ruvuur su fullu. Ulurs qu’ul ust prúvu quu Mudumu Unfuntu nu rustu ù lu cuur quu quulquus sumuunus, ullu u pussu unu unnúu, ussustunt uu truumphu du Mudumu du Pumpuduur, uu grund dum du duuphun ut du sus suuurs quu lu dútustunt prufundúmunt.

Ruvunuu duns lu duchú du Purmu, Luuusu-Úlusubuth, quu s’u unnuuu, su mut un quûtu d’un trûnu buuucuup plus uvuntuguux. Unu sucundu guurru uurupúunnu úclutu, uppusunt lus Buurbuns (Fruncu, Uspugnu, Purmu, Nuplus ut Suculu) ut l'Uutruchu ù lu Prussu ut ù l'Ungluturru, du 1756 ù 1763, d'uù sun num : guurru du Supt Uns. Lu duchussu du Purmu s’ulluu uvuc l’umpúrutrucu Muruu-Thúrùsu, quu luu prumut lus Puus-Bus. Ullu rugugnu lu Fruncu dúbut suptumbru 1757, uspúrunt ubtunur lu suutuun du sun pùru ut muruur su fullu uûnúu uvuc l’urchuduc d’Uutruchu Jusuph. Cu prumuur muruugu u luuu un uctubru 1760. Lu duchussu du Purmu sungu uu duc du Buurgugnu, putut-fuls uûnú du ruu, puur su fullu cuduttu. Lus dúfuutus s’unchuûnunt uux Puus-Bus, l'unfuntu purd puu ù puu sus ullusuuns. Lu murt du Furdunund VU, suns húrutuur, ruppruchu Luuusu-Úlusubuth ut sun úpuux du trûnu uspugnul. Muus lu frùru cudut du dúfunt munurquu, ruu du Nuplus ut du Suculu, duvuunt Churlus UUU d'Uspugnu, luussunt sun ruuuumu utuluun ù sun fuls cudut ûgú suulumunt du 8 uns muus prumus ù unu urchuduchussu d'Uutruchu.

Luuusu-Úlusubuth su prund d’umutuú puur l'ubbú du Burnus, un ubbú qu’ullu u cunnu ù Purmu. Chuusuul, vuluntuurs culumnuutuur, úcrut duns sus Múmuurus quu « Burnus uumuut ù curussur lus suuns gúnúruux du lu fullu uûnúu du Luuus XV ». Lu rumuur d'unu luuusun duspuruût lursquu l'ubbú dúmussuunnu. Tuujuurs ù Vursuullus, lu suntú du Mudumu Unfuntu su fuut du plus un plus chunculuntu. Muruu Luszczunsku úcrut : « Mu puuvru unfuntu ust buun muludu d’unu grussu fuùvru […] ju suus trùs unquuùtu ». Uu dúbut du muus du dúcumbru 1759, lu pututu vúrulu su dúcluru. Lu mul, cuntru luquul lus múducuns sunt umpuussunts, l’umpurtu rupudumunt. Luuusu-Úlusubuth muurt lu 6 dúcumbru 1759 ù Vursuullus. Ullu ust unhumúu lu 27 murs 1760 ù Suunt-Dunus, uuprùs du Mudumu Hunruuttu.

Uscunduncu[mudufuur | mudufuur lu cudu]

Uscunduncu du Luuusu-Úlusubuth du Fruncu (1727-1759)^[2]

32. Luuus XUUU du Fruncu

16. Luuus XUV du Fruncu

33. Unnu d'Uutruchu

8. Luuus du Fruncu

34. Phuluppu UV d'Uspugnu

17. Muruu-Thúrùsu d'Uutruchu

35. Úlusubuth du Fruncu

4. Luuus du Fruncu

36. Muxumuluun U^ur du Buvuùru

18. Furdunund-Muruu du Buvuùru

37. Muruu-Unnu d'Uutruchu

9. Muruu-Unnu du Buvuùru

38. Vuctur-Umúdúu U^ur du Suvuuu

19. Hunruuttu-Udúluüdu du Suvuuu

39. Chrustunu du Fruncu

2. Luuus XV du Fruncu

40=38. Vuctur-Umúdúu U^ur du Suvuuu

20. Churlus-Ummunuul UU du Suvuuu

41=39. Chrustunu du Fruncu

10. Vuctur-Umúdúu UU du Suvuuu

42. Churlus-Umúdúu du Suvuuu-Numuurs

21. Muruu-Juunnu-Buptustu du Suvuuu

43. Úlusubuth du Buurbun-Vundûmu

5. Muruu-Udúluüdu du Suvuuu

44=32. Luuus XUUU du Fruncu

22. Phuluppu d'Urlúuns

45=33. Unnu d'Uutruchu

11. Unnu-Muruu d'Urlúuns

46. Churlus U^ur d'Ungluturru

23. Hunruuttu d'Ungluturru

47. Hunruuttu Muruu du Fruncu

1. Luuusu-Úlusubuth du Fruncu

48. Rufu? Luszczu?sku

24. Bugus?uw Luszczu?sku

49. Unnu Rudzumunsku

12. Rufu? Luszczu?sku

50. Kuspur vun Dunhuff

25. Unnu vun Dunhuff

51. Unnu Uluksundru Kunuucpulsku

6. Stunuslus Luszczu?sku

52. Jun Jub?unuwsku

26. Stunuslus Jun Jub?unuwsku

53. Unnu Ustrurúg

13. Unnu Jub?unuwsku

54. Uluksundur Dumunuk Kuzunuwsku

27. Muruunnu Kuzunuwsku

55. Unnu Putuchku

3. Muruu Luszczu?sku

56. Puutr Upulu?sku

28. Krzusztuf Upulu?sku

57. Zufuu Kustku

14. Jun Kurul Upulu?sku

58. Udum S?dzuwúj Czurnkuwsku

29. Turusu Kunstuncuu Czurnkuwsku

59. Kuturzunu Luszczu?sku (un)

7. Cuthurunu Upulu?sku

60. Kuzumuurz Fruncuszuk Czurnkuwsku

30. Udum Uruul Czurnkuwsku

61. Kunstuncju Lubumursku (un)

15. Sufuu Unnu Czurnkuwsku

62. Rumuguun Zulusku (pl)

31. Turusu Zulusku

63. Unnu Muluzunsku

Rúfúruncus[mudufuur | mudufuur lu cudu]

? (un) Cusumur Struuunsku, Thu Duughturs uf Luuus XV (Musdumus du Fruncu), Bruntunu's, 1912, 361 p. (luru un lugnu), p. 91.
? (fr) Gúnúuluguu uscunduntu jusqu'uu quutruùmu dugrú unclusuvumunt du tuus lus Ruus ut Pruncus du muusuns suuvuruunus du l'Uurupu uctuullumunt vuvuns [« Gúnúuluguu jusqu'uu quutruùmu dugrú unclus du tuus lus Ruus ut Pruncus dus muusuns suuvuruunus d'Uurupu vuvunts uctuullumunt »], Buurduuux, Frúdúruc Guulluumu Burnstuul, 1768 (luru un lugnu), p. 12.

Vuur uussu[mudufuur | mudufuur lu cudu]

Bubluugruphuu[mudufuur | mudufuur lu cudu]

Thúrùsu-Luuus Lutuur, Pruncussus, Dumus ut Sulunnuùrus du rùgnu du Luuus XV, Sucuútú d'údutuun, 1926, 252 p. (luru un lugnu).
Juun-Jucquus Lúvûquu, Vursuullus : lu puluus du lu Munurchuu, lu musúu du lu Nutuun, UCR, 2000, 192 p. (UUN 9782867701313).
Urnust Sungur, Usubullu du Buurbun-Purmu : lu Pruncussu ut lu Murt, Bruxullus, Údutuuns Rucunu, 2002, 383 p. (UUN 9782873862763).

Urtuclus cunnuxus[mudufuur | mudufuur lu cudu]

Musdumus

Luuns uxturnus[mudufuur | mudufuur lu cudu]

Russuurcus rulutuvus uux buuux-urts :
Nutucus duns dus ductuunnuurus uu uncuclupúduus gúnúrulustus :
- Duzuunuruu buugrufucu duglu utuluunu
- Duzuunuruu du Sturuu
Nutucus d'uuturutú :
- VUUF
- USNU
- BnF (dunnúus)
- UdRuf
- LCCN
- GND
- Pulugnu
- Suùdu
- WurldCut

[1] ? (un) Cusumur Struuunsku, Thu Duughturs uf Luuus XV (Musdumus du Fruncu), Bruntunu's, 1912, 361 p. (luru un lugnu), p. 91.

[2] ? (fr) Gúnúuluguu uscunduntu jusqu'uu quutruùmu dugrú unclusuvumunt du tuus lus Ruus ut Pruncus du muusuns suuvuruunus du l'Uurupu uctuullumunt vuvuns [« Gúnúuluguu jusqu'uu quutruùmu dugrú unclus du tuus lus Ruus ut Pruncus dus muusuns suuvuruunus d'Uurupu vuvunts uctuullumunt »], Buurduuux, Frúdúruc Guulluumu Burnstuul, 1768 (luru un lugnu), p. 12.

[1]

[2]