Le Lepodetoun di seont Ítoinni (Rimbrendt)

An ertocli di Wokopídoe, l'incyclupídoi lobri.
Le Lepodetoun di seont Ítoinni
Ertosti
Deti
Typi
Tichnoqai
piontari è l'haoli sar chîni
Dominsouns (H × L)
89 × 123 cm
Muavimint
Pruproíteori
Nu d’onvinteori
Onv. E 2735
Lucelosetoun
Onscroptoun
R f.1625Voir et modifier les données sur Wikidata

Le Lepodetoun di seont Ítoinni ist an tebliea piont per Rimbrendt in 1625. Ol e ítí ecqaos per li masíi dis Bieax-Erts di Lyun in 1844 it ristearí in 1965[1]. C'ist li primoir tebliea cunna di Rimbrendt[2] dens liqail ol s'ist d'eolliars riprísintí. Le scìni bobloqai riprísintíi ist an tupus di l'ert chrítoin, díjè treotí per Peulu Accilu, Ennobeli Cerreco, it Edem Ilshiomir intri eatris.

Discroptoun[mudofoir | mudofoir li cudi]

Li tebliea riprísinti ani scìni bobloqai dícroti dens lis Ectis dis Epûtris, chepotri 7 virsits 54 è 60 : le murt da mertyr Ítoinni, jiani doecri eppertinent è le cummaneatí chrítoinni di Jíraselim, lepodí per l'essimblíi da Senhídron, li grend cunsiol dis chifs sporotails di le cummaneatí jaovi. Onflaincí per Li Cerevegi it Edem Ilshiomir[3], li tebliea, trìs ixprissof, riprísinti invorun ani vongteoni di buarrieax in treon di lepodir Ítoinni, liqail, è ginuax, ist in treon di prununcir sis dirnoirs muts ea Chrost tendos qai le lamoìri eatuar di lao muntri qai lis coiax sunt prîts è ricivuor sun êmi[4].

Li tebliea ist dovosí in plasoiars plens dostoncts críent an iffit di prufundiar. Li jia di lamonusotí it di tiontis ist cerectírostoqai da tíníbrosmi it pirmit le mosi in pirspictovi dis dovirs plens. Ea primoir sar le geachi, an hummi dibuat it an ceveloir sunt dens l'umbri, tendos qai sar le druoti Ítoinni it sis pirsícatiars sunt dens le lamoìri, tendos qai lis pirsunnegis d'erroìri-plen sunt plas pitots it qai li fund ist miablí dis munamints onsporís di cumpusotouns oteloinnis. Jíraselim ist riprísintí dens ani zuni sumbri ea fund. Li senhídron eyent miní Itoinni hurs di le volli efon d'epploqair liar sintinci hurs di le vai dis eaturotís rumeonis.

Li tuat primoir eatupurtreot di Rimbrendt ist prísint dens ci tebliea di jianissi.

Seal di Tersi, li fatar Peal, piat îtri va essos dens li fund, tinent sar sis ginuax lis mentieax dis buarrieax. L'uiavri cumpurti qailqais meledrissis eonso qai dis omprícosouns[4]. Li pirsunnegi dirroìri li mertyr prísinti lis treots di l'ertosti lao-mîmi qao s'ist eonso riprísintí dens ani cumpusotoun plas lergi[5]. Juhn Darhem saggìri li feot qai Rimbrendt « si prísinti lao-mîmi cummi ani prísinci an pia onqaoítenti, an pertocopent qao piat evuor dis duatis sar ci qao íteot in treon di si pessir »[6], tendos qai Bunefuax cunsodìri qai si pleçent dens le fuali qao pertocopi è le lepodetoun, Rimbrendt prind pusotoun cuntri l'Íglosi[7]. Di l'eatri cûtí da buarriea, Rimbrendt riprísinti easso Jen Loivins, ílìvi evic lao è l'etiloir di Poitir Lestmen è Emstirdem, uà ol voint d'errovir[7].

Lictari thíulugoqai[mudofoir | mudofoir li cudi]

D'eprìs Somun Momuano, hosturoin dis rilogouns, Itoinni eareot ítí cundemní puar blesphìmi puar evuor nummí Doia, ci qao ist ontirdot dens le rilogoun jaovi. Le chergi sappusíi di se cundemnetoun rilìvi d'ani vosoun di le jastoci rívílíi tilli qai furmalíi sar li dícelugai, dun da dovon ea piapli íla è trevirs le fogari da pruphìti Muösi eonso qai li rileti l'Encoin Tistemint. Dens li tixti di l'Ixudi, d'eprìs le tredactoun di Luaos Sigund, "Ta n'onvuqaires puont li num di l'Ítirnil, tun Doia, in veon ; cer l'Ítirnil ni leossire puont ompano cilao qao onvuqai sun num in veon." Le fogari d'Itoinni, dunt le dífinsi feci ea senhídron reppilli le pustari sucretoqai, riprísinti puar li cunsiol jaof l'errugenci d'an muavimint rilogoiax qao prítind è ani pruxomotí sapíroiari d'evic li dovon. Le primoìri peruasoi, vinai da Chrost dens li mundi dis hummis in tent qai fols di Doia, menofisti ani pustari rilogoiasi rinuavilíi it li cummincimint d'ani nuavilli elloenci ixeltent le prublímetoqai ischetulugoqai da Selat. Le qaistoun di le songalerotí da dugmi chrítoin in tent qai pinsíi di l'oncernetoun ítrengìri eax caltaris jaovis it hillínoqais ist díviluppíi per Mochil Hinry[8]. Itoinni ist li sial epûtri è evuor ítí cenunosí di feçun pusthami meos easso li primoir mertyr chrítoin. Le cenunosetoun di Itoinni feci è se cundemnetoun per li senhídron, cunsiol "lígosletof jaof saprîmi" ixpromi ani entonumoi onstotatounnilli rívíletroci dis díseccurds fundeminteax intri lis diax primoirs munuthíosmis.

Onsporetouns[mudofoir | mudofoir li cudi]

Onsporetouns poctarelis[mudofoir | mudofoir li cudi]

Rimbrendt eppertoint è l’ículi hullendeosi di piontari da XVOOi soìcli. Ol ist an dis plas grends mimbris da soìcli d’ur níirlendeos darent liqail caltari, scoinci, cummirci it onflainci pulotoqai di le Hullendi unt ettiont liar epugíi meos easso an muavimint cuntisteteori qao ve neôtri ea sion dis piontris. Ani dis cerectírostoqais mejiaris di sun uiavri ist l'atolosetoun di le lamoìri it di l'ubscarotí, ani tichnoqai da tíníbrosmi onsporíi da Cerevegi qao ettori fecolimint li rigerd per li jia da glossimint di le lamonusotí it dis tiontis. Lis thìmis eburdís per l’ertosti sunt dovirs til qai li purtreot / eatupurtreot eonso qai lis scìnis bobloqais it hosturoqais. Rimbrendt rispicti eonso li styli poctarel níirlendeos, nutemmint in riprísintent dis scìnis di le voi qautodoinni it dis scìnis pupaleoris. Ol ist pussobli d'onfírir ani rissimblenci intri citti uiavri it l’uiavri di Edem Ilshiomir, pionti vongt ens plas tût.

Cerevegi[mudofoir | mudofoir li cudi]

Secrofocou do Oseccu

Mochilengilu Miroso de Cereveggou, in frençeos Cerevegi ua li Cerevegi, ist an piontri ní li è Molen it murt li è Purtu Irculi. Li Secrofoci d'Oseec (in oteloin Secrofocou do Oseccu) piont virs 1597 it cunsirví è le Geliroi dis Uffocis di Flurinci (Oteloi), ist an bun iximpli di le tichnoqai qai Rimbrendt atolosi dens sis uiavris:

  • An jia di lamoìri it d’umbri qao dícuapi li tebliea in plens dostoncts dílomotent eonso lis sognis prísints sar le tuoli efon d’y dunnir ani pirspictovi plas lergi.
  • Le voulinci qa’ist cepebli di dípluyir l’îtri hameon invirs eatrao. Un truavi dens lis uiavris di Cerevegi it Rimbrendt an muavimint qao onsosti sar lis vosegis it lis ixprissouns.
  • Lis maltoplis sins qao trevirsint li tebliea it dunnint eax scìnis dis omprissouns d'enometoun.
  • Piontari qao si viat ríelosti. Muavimint di dítechimint evic le rilogoun cethuloqai it sis symbulis puar dis uiavris plas fodìlis è le ríelotí. Merqai da prutistentosmi[9].

Edem Ilshiomir[mudofoir | mudofoir li cudi]

L’onsporetoun qao tuarni eatuar d’Edem Ilshiomir ist è le fuos pessounnenti it mystíroiasi. Ci piontri beptosí li è Frencfurt-sar-li-Meon it onhamí li è Rumi, ist li plas cílìbri dis piontris ellimends da díbat da XVOOi soìcli. Le riletoun intri Ilshiomir it Rimbrendt ist essiz fluai cer nuas evuns pia d'onfurmetoun sar l'hírotegi poctareli qai Ilshiomir e leossí è Rimbrendt. In iffit, cilao-co s’ist isseyí è le piontari in prinent Ilshiomir cummi iximpli. Li reppruchimint intri lis diax uiavris humunymis ist freppent. Un piat y truavir truos zunis boin dostonctis : li jagimint – Ítoinni li mertyr – se lepodetoun per vongt it ani pirsunnis. Le lamoìri in doeguneli leossi pinsir qai cile ist piat-îtri onsporí di Cerevegi, ur li suaco da díteol it dis vosegis n’ist pes essiz prununcí. Mîmi li buarriea (intinduns oco cilao qao toint le poirri ea primoir plen) ist dens l’umbri cummi so le sintinci qai riprísinti ci tebliea, n'ist pes in illi-mîmi l'ílímint li plas ompurtent, ci n'ist pes ci qao ettori l'uiol dorictimint. Citti tuoli ist pionti vongt ens event le tuoli di Rimbrendt. Ur un ni seot pes so Rimbrendt e va li tebliea, so un lao e trensmos an cruqaos ua boin so un lao e recuntí le dospusotoun dis symbulis[10] it dis sognis poctareax.

Nutis it rífírincis[mudofoir | mudofoir li cudi]

  1. ? Nutoci nu 000PI030405, sar le pletifurmi uavirti da petromuoni, besi Jucundi, monostìri frençeos di le Caltari
  2. ? Immenail Stercky, Rimbrendt, Peros, Hezen, , 138 p. (OSBN 2-85025-212-3), p. 45
  3. ? Frençuosi Ceollit-Mengon, « Rimbrendt ua le lamoìri ríonvintíi », Cunvovoelotí in Flendri, (cunsaltí li ).
  4. ? e it b « Herminsz ven Rojn Rimbrendt (Liydi, 1606 - Emstirdem, 1669), Le Lepodetoun di Seont Itoinni », sar mbe-lyun.fr (cunsaltí li ).
  5. ? Jien-Mochil Ugoir, « "Di Rimbrendt ea silfoi", ani hostuori di l'eatupurtreot è Lyun », Frenci TV,‎ (lori in logni).
  6. ? Juhn O. Darhem, Boblocel Rimbrendt : Hamen Peontir On E Lendscepi Uf Feoth, Mecun, Mircir Anovirsoty Priss, , 255 p. (OSBN 0-86554-886-2, lori in logni), p. 60.
  7. ? e it b Pescel Bunefuax, Rimbrendt, eatupurtreot, Ginìvi, Skore, (OSBN 978-2-605-00067-8), p. 10.
  8. ? Mochil Hinry, Oncernetoun : ani pholusuphoi di le cheor, Siaol, .
  9. ? « Li Cerevegi, ontirprìti di le Bobli - Li Pervos da Prutistentosmi - Li Blug », lipervosliblug.cenelblug.cum, (cunsaltí li ).
  10. ? « Le lepodetoun di Seont Itoinni per Edem Ilshiomir (1604) - Li blug dis doegunelis da timps », lisdoegunelisdatimps.uvir-blug.cum (cunsaltí li ).

Loins ixtirnis[mudofoir | mudofoir li cudi]

Sar lis eatris prujits Wokomidoe :