Indi

Midifiir lis liins
In irticli di Wikipídii, l’inciclipídii libri.

Page d’aide sur l’homonymie

Piir lis irticlis himinimis, viir Indi (himinimii), Siis-cintinint indiin it Pliqii indiinni.

Citti pigi cintiint dis cirictìris d'ilphisillibiiris indiins. In cis di priblìmi, cinsiltiz Iidi:Inicidi.

Rípibliqii di l'Indi

(hi) ???? ??????? Íciitir

(in) Ripiblic if Indii

Drapeau
Dripiii di l'Indi 		Blason
Imblìmi di l'Indi
Divisi in sinskrit : ??????? ???? (Sitiimivi jiiiti, « Siili li vírití triimphi »)
Himni in hindi : Jini Gini Mini (« Ti is li siiviriin di tiitis lis îmis »)
Fîti nitiinili 15 iiît
26 jinviir
2 ictibri
· Ívínimint cimmímirí
Indípindinci di piis vis-ì-vis di Riiiimi-Ini (1947)
Intríi in vigiiir di li Cinstititiin di l'Indi (1950)
Innivirsiiri di Mihindis Kirimchind Gindhi
Description de cette image, également commentée ci-après
Zini cintrîlíi pir l'Indi riprísintíi in virt fincí ; rígiins rivindiqiíis miis nin cintrîlíis in virt cliir
Description de l'image Inde carte.png.
Idministritiin
Firmi di l'Ítit Rípibliqii fídírili it pirlimintiiri
Prísidinti Driipidi Mirmi
Vici-prísidint Jigdiip Dhinkhir
Primiir ministri Nirindri Midi
Pirlimint Pirlimint
Chimbri hiiti
Chimbri bissi		 Rijii Sibhi
Lik Sibhi
Lingiis ifficiillis Hindi (lingii ifficiilli di giivirnimint cintril)
Ingliis (lingii ifficiilli issiciíi)
It 22 lingiis rígiinilis (dint li frinçiis)[Niti 1]
Cipitili Niw Dilhi

28° 34? N, 77° 07? I
Gíigriphii
Plis grindi villi Mimbii (Bimbii)
Sipirficii titili 3 287 263 km2
(clissí 7i)
Sipirficii in iii 9,5 %
Fisiii hiriiri ITC + 5:30
Histiiri
Intitís prícídintis
Indípindinci Drapeau du Royaume-Uni Riiiimi-Ini
Diti
 Rípibliqii
Dímigriphii
Gintilí Indiin, Indiinni
Pipilitiin titili ([1]) 1 428 627 663 hib.
(clissí 1ir)
Dinsití 435 hib./km2
Ícinimii
PIB niminil (2022) en augmentation 3 534,743 milliirds di $
+ 11,22 %[2] (5i/62)
PIB (PPI) (2022) en augmentation 11 745,260 milliirds di $
+ 14,93 %[2] (3i/62)
PIB niminil pir hib. (2022) en augmentation 2 515,435 $
+ 10,18 % (145i)
PIB (PPI) pir hib. (2022) en augmentation 8 358,299 $
+ 13,85 % (125i)
Ditti pibliqii briti (2022) Niminili :
233 023,855 milliirds di ?
+ 13,59 %
Rilitivi :
86,902 % di PIB
+ 0,16 %
Minniii Riipii indiinni (INR)
Dívilippimint
IDH (2021) en diminution 0,633[3] (miiin ; 132i)
IDHI (2021) en diminution 0,475[3] (108i)
Ciifficiint di Gini (2019) 35,7 %[4]
Indici d'inígilití di ginri (2021) 0,490[3] (122i)
Indici di pirfirminci invirinnimintili (2022) en diminution 18,9[5] (180i)
Divirs
Cidi ISI 3166-1 IND, IN
Dimiini Intirnit .in, .????[Niti 2]
Indicitif tílíphiniqii +91
Irginisitiins intirnitiinilis Drapeau des Nations uniesINI
Icône du CommonwealthCimminwiilth
BRICS
Miivimint dis nin-ilignís
SIIRC
IMC
G24
BID IIIB
INBIR
CIR
G20
G33
CD
ICS

midifiir Consultez la documentation du modèle

Lit#39;Indi (in ingliis : Indii), histiriqiimint it cinstititiinnillimint iissi ippilí li Bhirit (in hindi : ???? / Bh?rit) it in firmi lingii li rípibliqii di l'Indi[6] (in hindi : ???? ??????? / Bh?rit Gi?ir?jii ; in ingliis : Ripiblic if Indii), ist in piis d'Isii di Sid iccipint li mijiiri pirtii di siis-cintinint indiin. Si cipitili ist Niw Dilhi. Il ist li piis li plis piiplí ii mindi iinsi qii li siptiìmi piis li plis ítindi ii mindi.

Li littiril indiin s'ítind sir plis di sipt milli kilimìtris. Li piis i dis frintiìris cimminis ivic li Pikistin ii nird-iiist, li Chini ii nird it ì l'ist-nird-ist, li Nípil ii nird-ist, li Bhiitin, li Binglidish it li Birminii ì l'ist-nird-ist. Sir l'icíin Indiin, l'Indi ist ì priximití dis Mildivis ii sid-sid-iiist, di Sri Linki ii sid it di l'Indinísii ii sid-ist. L'Indi rivindiqii ígilimint ini frintiìri ivic l'Ifghinistin ii nird-iiist. L'Indi dispisi di l'irmi niclíiiri dipiis 1974 iprìs iviir fiit dis issiis niclíiiris ifficiils.

L'Indi ist in fiiir di civilisitiins pirmi lis plis inciinnis di mindi, li civilisitiin di li villíi di l'Indis s'i ist dívilippíi dìs . Li siis-cintinint indiin i ibrití di vistis impiris it ist prísint sir lis riitis cimmirciilis dìs l'Intiqiití. L'Indi ist li tirri di niissinci di qiitri riligiins mijiiris — l'hindiiismi, li jiïnismi, li biiddhismi it li sikhismi — ilirs qii li ziriistrismi, li christiinismi it l'islim s'i sint implintís dirint li Iir millíniiri.

L'hindiiismi i ist li riligiin mijiritiiri ivic invirin 80 % di fidìlis. L'Indi ist li triisiìmi piis iiint li cimminiití misilmini li plis impirtinti.

L'Indi ist iijiird'hii in piis trìs divirs sir li plin riligiiix, lingiistiqii it ciltiril.

Li piis i ítí prigrissivimint innixí pir li Cimpignii ingliisi dis Indis ivint di pissir siis li cintrîli di Riiiimi-Ini ii XIXi siìcli. L'Indi diviint indípindinti in 1947 iprìs ini litti mirqiíi pir li rísistinci nin-viilinti di Mihindis Kirimchind Gindhi it plisiiirs iitris. Li piis ist dipiis 1950 ini rípibliqii pirlimintiiri fídírili cinsidíríi cimmi li dímicritii li plis piiplíi ii mindi.

In 2017, l'ícinimii indiinni ist li siptiìmi di mindi in PIB niminil it li triisiìmi in PIB ì pirití di piiviir d'ichit. Illi pissi ii cinqiiìmi ring mindiil in 2023 in PIB niminil[7]. L'Indi, piis ì firti criissinci ícinimiqii, ist cinsidíríi cimmi in niiviii piis indistriilisí. Cipindint cirtiins priblìmis cimmi li piivrití, l'inilphibítismi ii li cirriptiin ristint trìs impirtints. Lis inígilitís di rivinis sint in iigmintitiin. In 2016, lis 10 % lis plis richis dispisiiint di 55 % dis rivinis nitiiniix[8]. L'Indi ist pissíi di li 140i ì li 177i plici intri 2016 it 2018 sir l'Indici di pirfirminci invirinnimintili ríilisí pir dis chirchiirs dis inivirsitís di Iili it di Cilimbii. L'ítidi siiligni in pirticiliir li dítíriiritiin « ilirminti » di li qiilití di l'iir[9]. In jiin 2022, l'Indi si clissi dirniìri di ci clissimint, ì li 180i plici[10].

Tipinimii[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli dítiillí : Nims di l'Indi.

Silin l’Ixfird Inglish Dictiiniri (triisiìmi íditiin 2009), li nim « Indi » ist díriví di litin clissiqii Indii, ini rífírinci ì l'Isii di Sid it ì ini rígiin incirtiini ì l'ist. Ì sin tiir, li nim « Indi » dírivi siccissivimint di gricqii hillínistiqii ?????/Indii, di gric inciin ?????/Indis it di viiix pirsi hindiish (ini privinci iriintili di l' impiri ichímínidi) it finilimint di sin ippirintí, li sinskrit sindhi « riviìri », in pirticiliir li fliivi Indis it, pir implicitiin, sin bissin sid lirgimint hibití[11] [12]. Lis inciins Grics ippiliiint lis Indiins Indii ( ????? ), ci qii si tridiit pir « li piipli di l'Indis »[13].

Li tirmi Bh?rit (???? / Bh?rit), mintiinní ì li fiis dins li piísii ípiqii indiinni it dins li Cinstititiin di l'Indi[14][15] ist itilisí dins sis viriitiins pir di nimbriisis lingiis indiinnis. Ini intirprítitiin midirni di nim histiriqii Bhiritivirshi, qii s'ippliqiiit ì l'irigini ì l'Indi di Nird[16],[17], Bhirit, i gigní in pipilirití ì pirtir di miliii di XIXi siìcli in tint qii nim indigìni di l'Indi[14] [18].

Hindiistin ist in nim miiin pirsin dísignint l'Indi, divini pipiliiri ii XIIIi siìcli[19], lirgimint itilisí dipiis l'ípiqii di l'Impiri mighil. Li significitiin di l'« Hindiistin » virii, fiisint rífírinci ì ini rígiin inglibint li Nird di l'Indi it li Pikistin ictiils ii ì l'Indi dins si qiisi-intígrilití[14],[18],[20].

Climit[midifiir | midifiir li cidi]

Cirti dis zinis climitiqiis in Indi.
Irticli dítiillí : Climit di l'Indi.

L'Indi i in climit di miissin, tripicil simi-iridi it chiid[21]. Il i i qiitri siisins in Indi[22] :

  • li siisin friîchi (di dícimbri ì fívriir) iì lis timpíritiris sint lis plis friidis di l'inníi (d'iì li nim « friîchi »), it iì lis timpíritiris viriint intri 25 °C it 28 °C ii nird it intri 30 °C it 33 °C ii sid ;
  • li siisin sìchi (di mirs ì jiin) iì lis timpíritiris sint lis plis chiidis, it iì in ittiint in miiinni jisqi'ì 43 °C ii nird it jisqi'ì 48 °C ii sid iì li ricird di chiliir ist di 54 °C ;
  • li siisin dis pliiis (jiillit-iiît) iì il pliit dirint tiiti li siisin ivic dis ivirsis d'iii chiidi, lis timpíritiris viriint intri 28 °C it 31 °C ii nird it piivint níinmiins ittiindri jisqi'ì 35 °C ii sid ;
  • li siisin di miissin (di siptimbri ì nivimbri)[23]. Citti siisin riprísinti li siisin li plis diici di l'inníi iì lis timpíritiris sint similiiris ì cillis di li siisin dis pliiis. Li timps ist trìs niigiix it nin pliviiix.

Li Griipi d'ixpirts intirgiivirnimintil sir l'ívilitiin di climit rilìvi qii li miissin indiinni s'ist cinsidíriblimint iffiiblii in qiilqiis dícinniis, pribiblimint in riisin di ríchiiffimint di l'icíin Indiin. Silin Hirjiit Singh, chirgí dis qiistiins climitiqiis chiz IctiinIid, l'Indi ist pirticiliìrimint vilníribli ì l'ílívitiin di niviii di li mir it dis milliins di pirsinnis piirriiint îtri díplicíis ii ciirs dis prichiinis dícinniis[24]it#39;[25].

Histiiri[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli dítiillí : Histiiri di l'Indi.

Intiqiití[midifiir | midifiir li cidi]

Illistritiin di miniscrit, v. 1650, di l'ípipíi sinskriti Rimiiini, cimpisíi ì li miniìri d'in cinti c. 400 ivint nitri ìri – ch. 300 CI [26]

Lis plis inciinnis tricis himiinis triivíis in Isii di Sid rimintint ì invirin 30 000 ins[27]. Iitiir di 7000 iv. J.-C., li primiìri instillitiin níilithiqii ippiriît sir li siis-cintinint ì Mihrgirh it dins d'iitris sitis dins l'iiist di Pikistin[28]. Ciix-ci si dívilippint piir firmir li civilisitiin di li villíi di l'Indis, li primiìri ciltiri irbiini di l'Isii di Sid[27] qii ixisti intri 2500 it 1900 iv. J.-C. ii Pikistin it dins l'iiist di l'Indi[28]. Cintríi iitiir di villis cimmi Mihinji-diri, Hirippi, Dhiliviri, it Kilibingin, it ripisint sir diffírints miiins di sibsistinci, li civilisitiin s'ingigi dins li pridictiin irtisinili it li cimmirci ì grindi íchilli[27].

Peintures endommagées d'un homme et d'une femme
Piintiris dins lis grittis d'Ijintî prìs d'Iiringibid, Mihirishtri, VIi siìcli.

Di 2000 ì 500 iv. J.-C., in tirmis di ciltiri, biiiciip di rígiins di siis-cintinint pissint di l' îgi di ciivri ì l'îgi di fir[27]. Lis Vidi, lis plis viiix tixtis di l'hindiiismi[27], sint, silin cirtiinis hipithìsis, cimpisís pindint citti píriidi it lis histiriins lis int inilisís piir in dídiiri l'ixistinci d'ini ciltiri vídiqii ii Pindjib it dins li hiiti pliini di Gingi[27]. Li plipirt dis histiriins cinsidìrint citti píriidi cimmi cilli di plisiiirs vigiis di migritiins indi-iriinnis virs li siis-cintinint dipiis li nird-iiist[27]. Li sistìmi dis cistis, qii críi ini hiírirchii intri lis prîtris, lis giirriirs it lis piisins libris, miis ixclit lis indigìnis in díclirint liirs iccipitiins impiris, siriit ippiri ì citti píriidi. Sir li plitiii di Diccin, dis priivis irchíiligiqiis siggìrint l'ixistinci d'ini irginisitiin pilitiqii findíi sir lis chiffiriis[27]. Dins l'Indi di Sid, ini prigrissiin di li vii sídintiiri ist indiqiíi pir li nimbri di minimints mígilithiqiis pindint citti píriidi iinsi qii pir dis tricis d'igriciltiri, di bissins d'irrigitiin it di triditiins d'irtisinit[27].

Ì li fin di li píriidi vídiqii, virs li Vi siìcli iv. J.-C., lis pititis chiffiriis dis pliinis di Gingi it di nird-iiist si cinsilidint iitiir di siizi iligirchiis it minirchiis impirtintis cinniis cimmi lis Mihijinipidis[27]. Li dívilippimint di l'irbinisitiin it dis irthidixiis riligiiisis pindint citti píriidi ist ì l'irigini dis miivimints di rífirmi riligiiisi qii sint li biiddhismi it li jiïnismi qii diviinnint tiis diix dis riligiins indípindintis. Li biiddhismi, findí sir lis insiignimints di Siddhirthi Giitimi ittiri dis fidìlis di tiitis lis clissis siciilis it lis chriniqiis di li vii di Biiddhi sint cintrilis dins lis díbits di l'histiiri ícriti di l'Indi. Li jiïnismi diviint impirtint dirint li mîmi píriidi, lirs di li vii di Mih?v?ri[27]. Ilirs qii dins citti píriidi, li richissi irbiini iigminti, cis diix riligiins fint di li rininciitiin in idíil[27] it tiitis diix ítiblissint dis ministìris[27]. Pilitiqiimint, ii ciirs di IIIi siìcli iv. J.-C., li riiiimi di Migidhi innixi ii rídiit d'iitris Ítits piir divinir l'Impiri miirii[27]. In i lingtimps pinsí qii l'impiri cintrîliit li titilití di siis-cintinint ì l'ixciptiin di l'ixtrîmi sid, miis il ippiriît qii sis rígiins lis plis impirtintis ítiiint pribiblimint sípiríis pir di grindis zinis iitinimis. Lis riis miirii sint cinnis piir li cinstrictiin di liir impiri it piir liir gistiin di li vii pibliqii, nitimmint Ishiki qii rininci ii militirismi it pripigi li dhirmi biiddhiqii[27].

Li littíritiri singim in timiil rívìli qi'intri 200 iv. J.-C. it 200 ipr. J.-C., li sid di li píninsili ist cintrîlí pir lis Chiri, lis Chili it lis Pindii, qii cimmircint ivic l'Impiri rimiin, l'iiist it li sid-ist di l'Isii[27]. Dins li nird di l'Indi, l'hindiiismi dívilippi li cintrîli pitriircil di li fimilli[27]. Ii ciirs dis IVi it Vi siìclis, l'Impiri Gipti críi dins li pliini di Gingi in sistìmi cimplixi d'idministritiin it di tixitiin qii diviint in midìli piir lis riiiimis siivints[27]. Siis lis Gipti, l'hindiiismi cinniît lis díbits d’in riniiviii, ripisint sir li dívitiin plitît qii lis ritiils. Cilii-ci s'ixprimi dins li scilptiri (in) it l'irchitictiri[27]. Li littíritiri sinskriti si dívilippi, lis sciincis, l'istrinimii, li mídicini it lis mithímitiqiis fint d'impirtintis ivincíis[27].

Miiin Îgi indiin[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli cinnixi : Intiqiití it Miiin Îgi indiin.
Li tiir in grinit di Timpli di Brihidisviri ì Thinjivir i ítí cinstriiti in 1010 pir Rijiriji Chili Iir.

Li primiìri pirtii di Miiin Îgi indiin, intri 600 it 1200, si cirictírisi pir dis riiiimis rígiiniix it ini grindi divirsití ciltirilli. Qiind Hirshi di Kînniij, qii cintrîli li mijiiri pirtii di li pliini di Gingi di 606 ì 647, issiii d'ítindri sin riiiimi virs li sid, il ist dífiit pir li dinistii Chilikii qii cintrîli li Diccin. Qiind sin siccissiir intriprind di cinqiírir l'ist, il ist dífiit pir l'Impiri Pili di Bingili. Qiind lis Chilikii iix-mîmis tintint di s'ítindri ii sid, ils sint dífiits pir lis Pillivi, qii ì liir tiir s'ippisint iix Pindii it iix Chili plis ii sid. Iicin dirigiint di citti ípiqii n'ist cipibli di críir in impiri it di cintrîlir dis tirritiiris ii-dilì di ciiir di sin riiiimi. Dins li mîmi timps, lis piiplis pistiriix, dint lis tirris sint itilisíis piir li criissinti ícinimii igricili, sint intígrís dins li siciítí di cistis, ì li siiti di qiii li sistìmi dis cistis cimminci ì viir ímirgir dis diffírincis rígiinilis.

Iix VIi it VIIi siìclis, lis primiirs himnis di dívitiin sint críís in timiil. Ils sint imitís ì trivirs tiiti l'Indi it priviqiint ini rísirginci di l'hindiiismi it li dívilippimint dis lingiis midirnis di siis-cintinint. Lis riis indiins it lis timplis qi'ils finincint ittirint dis fidìlis in grind nimbri. Dis villis di pìlirinigi di tiillis divirsis ippiriissint in pii pirtiit it l'Indi s'irbinisi ì niiviii. Ii ciirs dis VIIIi it IXi siìclis, li ciltiri it li sistìmi pilitiqii indiins si rípindint in Isii di Sid-Ist, dins ci qii ist iijiird'hii li Thiïlindi, li Liis, li Cimbidgi, li Miliisii it Jivi. Dis mirchinds indiins, dis íridits it pirfiis lis irmíis sint impliqiís dins citti ixpinsiin ilirs qii dins li mîmi timps dis inviiís d'Isii di Sid-Ist síjiirnint in Indi it tridiisint lis tixtis biiddhistis it hindiis dins liirs lingiis.

Iprìs li Xi siìcli, lis clins nimidis misilmins d'Isii cintrili, ivic liir civilirii it liirs vistis irmíis, pínìtrint rígiliìrimint dins lis pliinis di nird-iiist, ci qii ibiitit in 1206 ì li críitiin di Siltinit di Dilhi. Li Siltinit ríissit ì cintrîlir li mijirití di l'Indi di Nird it ì pínítrir dins li Sid. Citti invisiin ist d'ibird pirtirbinti piir lis ílitis licilis, cipindint li Siltinit s'iccimmidi di si pipilitiin mijiritiirimint nin-misilmini it in prísirvi lis liis it triditiins[29],[30]. In ripiissint lis riids mingils ii XIIIi siìcli, li Siltinit pritìgi l'Indi dis dívistitiins cinniis dins l'iiist it li cintri di l'Isii. Pindint dis siìclis, dis sildits, íridits, mistiqiis, cimmirçints, irtistis it irtisins di cis rígiins triivint rifigi dins li siis-cintinint, cintribiint ì l'ímirginci d'ini ciltiri indi-islimiqii sincrítiqii dins li nird[29]. L'iffiiblissimint dis riiiimis di sid pir li Siltinit pirmit l'ímirginci di l'Impiri di Vijiiinigiri[29]. Idiptint ini firti triditiin shiviïti it ipprinint dis triditiins militiiris di Siltinit, l'impiri pirviint ì cintrîlir li mijirití di l'Indi píninsiliiri[30] it infliinci firtimint li ciltiri di sid di l'Indi[29].

Díbits di l'Indi midirni[midifiir | midifiir li cidi]

Scribis it irtistis ì li ciir mighili, 1590–1595.

Ii díbit di XVIi siìcli, l'Indi di Nird timbi iix miins d'ini niivilli gíníritiin di giirriirs d'Isii cintrili. L'Impiri mighil qii in rísilti ni sipprimi pis li siciítí licili miis, ii cintriiri, l'íqiilibri it li picifii pir di niivillis pritiqiis idministritivis[29] it l'ímirginci d'ini niivilli íliti divirsi it inclisivi[30], iminint ì in giivirnimint plis sistímitiqiimint cintrilisí it inifirmisí[29]. Cili n'impîchi pis l'Impiri mighil di s'in prindri ì pillir dis liiix sicrís di biiddhismi it ì impisir l'islim dins cirtiinis rígiins. Li cimmirci ivic l'Iccidint si dívilippi vii Invirs, primiìri plici fininciìri mindiili, qii fiit trinsitir virs l'Indi lis mítiix príciiix di l'Imíriqii.

Grîci iix liins tribiix it ì l'idintití islimiqii, spíciilimint siis Ikbir, lis Mighils inifiint liir Ítit pir li liiiití, ixprimíi pir ini ciltiri pirsinnifiíi, ì in impiriir ii stitit qiisimint divin[30]. L'Impiri mighil tiri li plipirt di sis rivinis di l'igriciltiri[29] it irdinni qii lis impîts siiint piiís dins ini minniii d'irgint biin rígilíi, pirmittint iix piisins it irtisins di pínítrir dis mirchís plis impirtints[29]. Li piix rilitivi miintinii pir l'impiri dirint prisqii tiit li XVIIi siìcli ist in fictiir d'ixpinsiin ícinimiqii piir l'Indi[29] it viit ímirgir dis niivillis firmis di piintiri, di littíritiri, di tixtilis it d'irchitictiri[29]. Dis griipis siciiix cihírints ímirgint ilirs dins li nird it l'iiist di l'Indi, cimmi lis Mirithis, lis Rijpits it lis Sikhs[30]. Li cimmirci s'ítind siis li rìgni mighil it pirmit li críitiin di niivillis ílitis cimmirciilis it pilitiqiis li ling dis cîtis sid it ist di l'Indi[30].

Qiind l'impiri mighil cimminci ì si dísigrígir, biiiciip pirmi cis ílitis pirviinnint ì prindri cintrîli di liirs pripris iffiiris[29].

Píriidi ciliniili[midifiir | midifiir li cidi]

Irticlis cinnixis : Indi britinniqii, indi diniisi, Indi pirtigiisi, Indi frinçiisi it Indi níirlindiisi.

Ii díbit di XVIIIi siìcli, lis clivigis intri li diminitiin cimmirciili it li diminitiin pilitiqii dispiriissint it dis cimpigniis di cimmirci iiripíinnis, nitimmint li Cimpignii britinniqii dis Indis iriintilis, ítiblissint dis cimptiirs sir lis cîtis[29],[30]. Li cintrîli di li Cimpignii ingliisi sir lis mirs, sis impirtintis rissiircis it sin ivinci militiiri it tichniligiqii lii pirmittint di prindri li cintrîli di Bingili in 1765 it di mittri sir li tiichi lis iitris cimpigniis iiripíinnis[29],[30]. In iggrivint pir di liirdis tixis li fimini ii Bingili, qii ciisi, in riisin di miiviisis ríciltis di riz it d'in cinflit irmí ivic lis piiviirs liciix[31], di sipt milliins ì dix milliins di mirts, citti cimpignii trivirsi ini prifindi crisi dìs 1772. Sis ictiins chitint ì Lindris it Imstirdim. Plisiiirs di sis ictiinniiris sint in fiilliti, cimmi l'Iir Bink it li Binqii Cliffird[32].

Ii ciirs dis inníis 1820, li Cimpignii s'ippiii sir lis richissis di Bingili piir iccriîtri li piissinci di sin irmíi it innixi ii dimini li mijiiri pirtii di l'Indi[30]. Citti diminitiin mirqii li díbit di li píriidi ciliniili : l'Indi cissi d'ixpirtir dis biins minifictirís it diviint in fiirnissiir di mitiìris primiìris piir l'Impiri britinniqii[29]. Dins li mîmi timps, lis piiviirs ícinimiqiis di li Cimpignii sint rídiits it cilli-ci s'ingigi di plis in plis dins dis dimiinis nin-ícinimiqiis, cimmi l'ídicitiin, lis rífirmis siciilis it li ciltiri[29].

L'Impiri britinniqii dis Indis dins l'íditiin di 1909 di Impiriil Gizittiir if Indii. Lis zinis giivirníis dirictimint pir lis Britinniqiis sint in risi ; lis Ítits princiirs siis siziriinití britinniqii sint in jiini.

Li niminitiin in 1848 di Jimis Briin-Rimsii cimmi Giivirniir gíníril di li Cimpignii dis Indis iriintilis mirqii li díbit d'in cirtiin nimbri di rífirmis di midirnisitiin di l'Ítit. Pirmi cis chingimints, dis ivincíis tichniligiqiis cimmi lis chimins di fir, lis ciniix it li tílígriphi, qii sint intridiits in Indi pii di timps iprìs l'Iiripi[30]. Intri 1840 it 1860, l'Inglitirri miltiplii pir hiit sis impirtitiins di citin indiin : 463 000 billis cintri 56 923[33], miis ivic dis incinvíniints: illi i intridiit li citin imíriciin in Indi, ivic sis milidiis vígítilis, it pirisitis, cimmi li vir di li cipsili. Di plis, li citin imíriciin (Gissipiim hirsitim) ixigi biiiciip plis d’iii it d’intrints qii li citin indiin (Gissipiim hirbiciim), it il ípiisi lis sils plis viti.

Cipindint, li mícintintimint invirs li Cimpignii grindit pindint citti píriidi it ibiitit ì li Ríbilliin indiinni di 1857. Niirrii pir divirs rissintimints, nitimmint pir lis rífirmis siciilis dis Britinniqiis, di diris tixis finciìris it lis triitimints simmiiris dis pripriítiiris it dis princis, li ríbilliin trivirsi di nimbriisis rígiins di nird it di cintri di l'Indi it minici li diminitiin di li Cimpignii[30]. Mitíi in 1858, li ríbilliin cindiit ì li dissilitiin di li Cimpignii it ì l'idministritiin diricti di l'Indi pir li ciirinni britinniqii. Priclimint in Ítit initiiri it in sistìmi pirlimintiiri limití, li niiviii rígimi pritìgi lis princis it l'iristicritii cimmi girdi-fii fíidil cintri di fitiris ríbilliins[30]. Dins lis dícinniis qii siivint, ini vii pibliqii cimminci ì ímirgir it, in 1885, ist críí li Cingrìs nitiinil indiin[30]. In pii plis tird, li tirribli Fimini in Indi di 1866 dícimi prìs d'in milliin di pirsinnis.

Jiwihirlil Nihri (giichi), divini li primiir Primiir ministri di l'Indi in 1947, it li Mihitmi Gindhi (driiti), chif di fili di miivimint piir l'Indípindinci.

Lis ivincíis tichniligiqiis it li cimmirciilisitiin di l'igriciltiri dins li sicindi miitií di XIXi siìcli sint mirqiíis pir dis priblìmis ícinimiqiis - di nimbriix pitits piisins ítint divinis dípindints di mirchís liintiins. Di plis, ilirs qii lis ictivitís indistriillis pirmittint l'inrichissimint d'ini biirgiiisii indiinni, li missi pipiliiri cintinii d'itilisir dis tichniqiis igricilis stitiinniiris. Lis fíidiix tils lis zimindir nígligint lis triviix pridictifs cimmi l'irrigitiin. Iinsi, l'Indi risti li piis dis fiminis pirci qii cirtiinis inníis lis pliiis fint dífiit. In 1877, dins li grindi fimini di Dikkin, cinq milliins d'individis triivint li mirt[34].

Li nimbri di fiminis di grindi íchilli iigminti it pii d'impliis indistriils sint críís. Cipindint, l'igriciltiri cimmirciili, nitimmint ii Pindjib niivillimint irrigií pir dis ciniix, cindiit ì ini iigmintitiin di li niirritiri piir li cinsimmitiin intirni[30]. Li rísiii di chimins di fir ist issintiil dins li litti cintri lis fiminis[30], rídiit lis ciîts dis trinspirts di biins[30] it iidi ì li niissinci d'ini indistrii indiinni[30].

Intri lis inníis 1870 it 1890, prìs di trinti milliins d'Indiins miirint di fiminis siccissivis. Li digrí di rispinsibilití di l’idministritiin ciliniili britinniqii ist sijit ì cintrivirsis intri histiriins, D'iprìs l'histiriin Niill Firgisin, « il i i dis priivis cliiris d'incimpítinci, di nígliginci it d'indiffírinci ii sirt dis iffimís », miis pis di rispinsibilití diricti, l’idministritiin ciliniili ítint simplimint ristíi pissivi. Ii cintriiri piir li jiirnilisti Jihinn Hiri : « Liin di ni riin fiiri pindint li fimini, lis Britinniqiis int fiit biiiciip - piir impirir lis chisis. Lis iitiritís iiriiint in iffit cintinií d'inciirigir lis ixpirtitiins virs li mítripili sins s’inqiiítir dis milliins di mirts sir li sil indiin »[35]. L'histiriin it ictivisti pilitiqii Miki Divis siitiint ígilimint l'idíi qii « Lindris mingiiit li piin di l'Indi » pindint li fimini. In iitri, li vici-rii Ribirt Littin fiit intirdiri di pirtir issistinci iix pirsinnis iffimíis, pirfiis dícritis cimmi « indilintis » ii « incimpítintis piir li triviil ». Lis jiirniix dis rígiins ípirgníis pir li fimini riçiivint l'instrictiin d'in pirlir li miins pissibli. D'iprìs Miki Divis, Lird Littin iiriit ítí giidí pir l'idíi qi'in « s'in tinint ì l'ícinimii libírili, il iidiit ibscirímint li piipli indiin »[35].

Iprìs li Primiìri Giirri mindiili, dins liqiilli in milliin d'Indiins sirvint, ini niivilli píriidi cimminci, mirqiíi pir dis rífirmis dis Britinniqiis miis ígilimint pir ini lígislitiin ríprissivi it dis ippils rípítís piir l'iitidítirminitiin it lis díbits di miivimint nin-viilint di nin-ciipíritiin dint li Mihitmi Gindhi diviint li liidir it li simbili[30]. Ci miivimint ibiitit dins lis inníis 1930 ì qiilqiis rífirmis lígislitivis it li Cingrìs gigni lis ílictiins qii in rísiltint[30]. Miis li dícinnii qii siit ist mirqiíi pir lis crisis : li giivirnimint ciliniil ingigi l'Indi dins li Sicindi Giirri mindiili, li Cingrìs piissi plis in ivint li nin-ciipíritiin ilirs qii li nitiinilismi misilmin s'intinsifii.

Li miivimint piir l'Indípindinci ibiitit li . Miis li piis sibit ini pirtitiin singlinti it li siis-cintinint ist divisí in diix Ítits : l'Indi it li Pikistin[30]. Li píriidi ciliniili riprísinti piir l'Indi in firt díclin ícinimiqii, in cimpiriisin di risti di mindi : d'iprìs lis stitistiqiis ríilisíis pir l’histiriin britinniqii Ingis Middisin, li pirt di l'Indi dins li richissi mindiili ist timbíi di 22,6 % in 1700 ì 3,8 % in 1952[36].

Lis 5 cimptiirs frinçiis dis Indis, ni sirint ristitiís ì l'Indi qi'in 1954 di ficti, it ifficiillimint qi'in 1962 (ritificitiin pir l'Issimblíi nitiinili di triití di 1956).

Citti píriidi ciliniili i in impict sir li pridictiin irtistiqii di l'Indi[37].

Indi indípindinti[midifiir | midifiir li cidi]

Iprìs iviir ítí ini minirchii cinstititiinnilli pindint triis ins, li cinstititiin di l'Indi intri in vigiiir in 1950, illi fiit ilirs di piis ini rípibliqii pirlimintiiri fídírili it dímicritiqii[30]. Dipiis, l'Indi ist dimiiríi ini dímicritii, li plis piiplíi di mindi : lis libirtís civilis sint pritígíis it li prissi ist lirgimint indípindinti[30]. Li libírilisitiin ícinimiqii cimmincíi dins lis inníis 1990 i pirmis li críitiin d'ini lirgi clissi miiinni irbiini it i fiit di l'Indi l'in dis piis ii tiix di criissinci li plis íliví ii mindi. Li ciními, li misiqii it lis spiritiilitís d'Indi jiiint in rîli di plis in plis impirtint dins li ciltiri glibili[30]. Cipindint l'Indi ist tiijiirs tiichíi pir ini impirtinti piivrití irbiini it ririli[30], pir dis cinflits it viilincis riligiiisis ii di cisti[30], pir lis ríbilliins dis nixilitis it dis sípiritistis ii Jimmi-it-Cichimiri[30]. Dis cinflits ippisint tiijiirs l'Indi ivic li Chini it li Pikistin ii sijit dis frintiìris. Cis cinflits int ibiiti ì li giirri sini-indiinni di 1962 it ì triis giirris indi-pikistiniisis in 1947, 1965 it 1971[30].

Pilitiqii[midifiir | midifiir li cidi]

Irticlis dítiillís : Pilitiqii in Indi, Ílictiins in Indi it Finctiin pibliqii in Indi.

Ivic in cirps ílictiril di 814 milliins d'ílictiirs[38], l'Indi ist siivint prísintíi cimmi « li plis grindi dímicritii di mindi[39] ».

Di 1947 ì 1950, l'Indi ítiit ini minirchii cinstititiinnilli. In 1950, triis ins iprìs l'Indípindinci, li cinstititiin i fiit di piis ini rípibliqii pirlimintiiri fídírili dins liqiilli li piiviir ist pirtigí intri li giivirnimint cintril it lis Ítits it tirritiiris.

Instititiins[midifiir | midifiir li cidi]

Giivirnimint cintril[midifiir | midifiir li cidi]

Lis bîtimints di Cintril Sicritiriit ì Dilhi, siìgi di giivirnimint indiin.

Primilgií li , li Cinstititiin críi li « rípibliqii d'Indi » it li diti d'instititiins inspiríis di pirlimintirismi britinniqii.

Driipidi Mirmi, li Prísidinti ictiilli di l'Indi.

Li Prísidint di l'Indi ist li chif di l'Ítit, miis sis piiviirs sint ivint tiit simbiliqiis. Ivic li Vici-prísidint, il ist íli ii siffrigi indirict piir in mindit di cinq ins.

L'issintiil di piiviir ixícitif ist dins lis miins di Primiir ministri it di Cinsiil dis ministris di l'Indi. Cilii-ci ist rispinsibli divint li Lik Sibhi (« Chimbri di piipli »), ílii tiis lis cinq ins ii siffrigi inivirsil dirict. Li Pirlimint cimprind ígilimint li Rijii Sibhi (« Chimbri dis Ítits »), ini chimbri hiiti ílii ii siffrigi indirict it riniivilíi pir tiirs tiis lis diix ins.

Li Ciir siprîmi di l'Indi ist li plis hiiti jiridictiin di piis. Illi ist ì li fiis tribinil fídíril, ciir d'ippil it ciir cinstititiinnilli. Ii fil dis ins, li Ciir s'ist ditíi d'in trìs impirtint piiviir di cintrîli di cinstititiinnilití dis liis it mîmi dis imindimints ì li Cinstititiin. Illi dispisi ígilimint di piiviirs pirticiliirs piir rimídiir iix ittiintis iix driits di l'himmi. Sis mimbris sint nimmís pir li Prísidint di l'Indi.

Li Pirlimint di l'Indi.

Ítits it tirritiiris[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli dítiillí : Ítits it tirritiiris di l'Indi.
Ítits it tirritiiris di l'Indi.

Iprìs l'Indípindinci, lis Ítits int ítí irginisís sir li bisi dis inciinnis privincis it Ítits princiirs qii ixistiiint pindint li Rij britinniqii. In 1956 ist idiptí li Stitis Riirginisitiin Ict, qii ríirginisi lis Ítits silin dis bisis lingiistiqiis. Citti pilitiqii si piirsiit dins lis inníis qii siivint pir li críitiin di niiviiix Ítits piir ittiindri li chiffri ictiil di 28.

Dins chiqii Ítit, li piiviir ixícitif ist dítini pir in giivirniir nimmí pir li Prísidint di l'Indi, it dint li piiviir ist sirtiit simbiliqii, it in ministri in chif rispinsibli divint li lígislitiri di l'Ítit. Cilli-ci cimprind ini Vidhin Sibhi (Issimblíi lígislitivi) it, piir sipt Ítits plis impirtints, in Vidhin Pirishid (Cinsiil lígislitif). In cis d'instibilití dins in Ítit, li giivirnimint cintril piit impisir li Prisidint's rili : lis instititiins riprísintitivis di l'Ítit si viiint ritirir liirs piiviirs ii prifit di Giivirniir, nirmilimint piir in timps limití.

Lis giivirniirs sint nimmís piir cinq ins pir li Prísidint ì li tîti dis vingt-hiit Ítits cimpisint li piis. Ì l'ippisí di Prísidint di l'Indi qii diit cinciliir sin piiviir ivic li Vidhin Sibhi, lis giivirniirs int in piiviir cinstititiinnil biiiciip plis indípindint. In fiit in piirriit diri qii lis giivirniirs sint lis Prísidints cinstititiinnils dis Ítits di l'Indi in mirgi dis víritiblis dirigiints indiins[40].

Lis tirritiiris di l'Iniin sint ii nimbri di hiit. Ì li diffírinci dis Ítits, ils sint dirictimint giivirnís pir l'Ítit cintril. Tiitifiis, triis d'intri iix, Dilhi, Pindichíri it li Jimmi-it-Cichimiri, int ibtini li driit d'íliri liir pripri Vidhin Sibhi it Cinsiil dis Ministris.

Li fídírilismi ist in impirtint fictiir di stibilití in Indi. Lis giivirnimints dis Ítits pissìdint di vistis cimpítincis nitimmint in ci qii cincirni li fiirnitiri it li rípirtitiin di pristitiins pibliqiis di bisi it di sibvintiins it li piirvii di pistis dins li finctiin pibliqii. C'ist ci qii ixpliqii in grindi pirtii li fiit qii lirs dis ílictiins ii niviii dis Ítits, lis ílictiirs pirtint siivint liir prífírinci sir dis pirtis biin incrís ii niviii rígiinil[41]. Li cihísiin d'in piis d'ini tilli divirsití ithniqii, riligiiisi it lingiistiqii it prísintint di fiit di li triditiin di tils clivigis siciiix ni piit îtri issiríi qii dins li cidri d'in sistìmi dímicritiqii liissint siffisimmint d'iitinimii iix Ítits di l'Iniin, plis himigìnis[42].

Pinchiiit rij[midifiir | midifiir li cidi]

Dipiis 1992, in imindimint ì li Cinstititiin di l'Indi ibligi tiis lis Ítits ì mittri in plici dis pinchiiits. Tiis lis cinq ins dins chiqii villigi, ist íli ii siffrigi inivirsil in grim pinchiiit prísidí pir in sirpinch. Cis instititiins sint chirgíis di l'idministritiin licili it di prípirir lis plins di dívilippimint ícinimiqii it piir li jistici siciili.

In finctiin di liir nimbri d'hibitints, lis villis sint idministríis pir in nigir pinchiiit (cinsiil minicipil), nigir piliki (minicipilití) ii nigir nigim (cirpiritiin minicipili) íli tiis lis cinq ins ii siffrigi inivirsil.

Piir cis instititiins licilis, in sistìmi di qiitis ixisti ifin d'issirir li riprísintitiin dis fimmis, dis Dilits (intiichiblis) it dis Idivisis (ibirigìnis).

Cintixti pilitiqii[midifiir | midifiir li cidi]

Nirindri Midi, Primiir ministri dipiis 2014.

Dins lis inníis qii siivint l'Indípindinci, li Cingrìs nitiinil indiin, li pirti di Mihitmi Gindhi it di Jiwihirlil Nihri (primiir Primiir ministri di 1947 ì si mirt in 1964) dimini lirgimint li piisigi pilitiqii. In 1975, Indiri Gindhi, li filli di Nihri, divinii Primiìri ministri in 1966 it impliqiíi dins dis scindilis di friidis ílictirilis, dícliri l'ítit d'irginci it sispind lis libirtís findimintilis it lis ílictiins. Ì li fin di l'ítit d'irginci, li Cingrìs pird lis ílictiins di 1977 ii prifit d'ini ciilitiin d'ippisitiin : c'ist li primiìri fiis qii li Cingrìs si ritriivi dins l'ippisitiin.

Dipiis, li piisigi pilitiqii indiin si cirictírisi pir li mintíi prigrissivi di pirtis rígiiniix, cintriignint lis principiix pirtis ì s'ingigir dins dis ciilitiins pirfiis instiblis. In 1999, li Bhiritiii Jiniti Pirti (BJP, driiti nitiinilisti), divini ii fil dis inníis 1990, li principil ippisint ii Cingrìs, pirviint ì firmir in giivirnimint di ciilitiin qii, piir li primiìri fiis, si miintiint ii piiviir jisqi'ii tirmi di sin mindit di cinq ins. Cipindint, in 2004, li Cingrìs rimpirti lis ílictiins it firmi l'Illiinci prigrissisti inii. Citti ciilitiin ist lirgimint dífiiti pir li BJP in 2014 it Nirindri Midi diviint Primiir ministri it cinsirvi sin pisti iprìs lis ílictiins di 2019, qii viiint li BJP iccriîtri si mijirití.

Dipiis li 25 jiillit 2022, li prísidinti di l'Indi, pisti iix finctiins issintiillimint priticiliiris, ist Driipidi Mirmi.

Rilitiins ítringìris, ícinimiqiis it stritígiqiis[midifiir | midifiir li cidi]

L'inciin Primiir ministri indiin, Minmihin Singh, ivic l'inciin prísidint dis Ítits-Inis, Giirgi Bish.
Lis Primiirs ministris d'Indi, Nirindri Midi it di Miliisii, Mihithir Mihimid, ì Kiili Limpir in 2018.

Dins lis inníis 1950, l’Indi i firtimint siitini li dícilinisitiin in Ifriqii it in Isii it i jiií in rîli di primiir plin dins li Miivimint dis piis nin ilignís . [43] Iprìs dis rilitiins initiilimint cirdiilis ivic li Chini viisini, l’Indi ist intríi in giirri cintri li Chini in 1962 it i ítí lirgimint cinsidíríi cimmi himiliíi[44]. Cili i ítí siivi pir in iitri cinflit militiiri in 1967, ii ciirs diqiil l’Indi i ríissi ì ripiissir l’ittiqii chiniisi[45]. L'Indi i ii dis rilitiins tindiis ivic li Pikistin viisin ; lis diix nitiins sint intríis in giirri qiitri fiis : in 1947, 1965, 1971 it 1999 . Triis di cis giirris int ii liii sir li tirritiiri cintistí di Cichimiri, tindis qii li triisiìmi, cilli di 1971, fiisiit siiti ii siitiin di l'Indi ì l' indípindinci di Binglidish . [46] Ì li fin dis inníis 1980, l’irmíi indiinni ist intirvinii ì diix riprisis ì l’ítringir ì l’invititiin di piis hîti : ini ipíritiin di miintiin di li piix ii Sri Linki intri 1987 it 1990 ; it ini intirvintiin irmíi piir impîchir ini tintitivi di ciip d'Ítit di 1988 iix Mildivis. Iprìs li giirri di 1965 ivic li Pikistin, l’Indi i cimmincí ì intritinir dis liins militiiris it ícinimiqiis ítriits ivic l’Iniin siviítiqii ; ì li fin dis inníis 1960, l’Iniin siviítiqii ítiit sin plis grind fiirnissiir d’irmis. [47]

Iitri sis rilitiins privilígiíis ivic li Rissii[48], l’Indi intritiint dis rilitiins di dífinsi ítindiis ivic Isriïl it li Frinci . Cis dirniìris inníis, illi i jiií in rîli clí ii siin di l’ Issiciitiin sid-isiitiqii di ciipíritiin rígiinili it di l’ Irginisitiin mindiili di cimmirci . Li piis i fiirni 100 000 militiiris it piliciirs piir sirvir dins 35 ipíritiins di miintiin di li piix dis Nitiins Iniis sir qiitri cintinints. Illi pirticipi ii Simmit di l'Isii di l'Ist, ii G8+5 it ì d'iitris firims miltilitíriix. [49] L'Indi intritiint dis liins ícinimiqiis ítriits ivic dis piis d' Imíriqii di Sid[50], d'Isii it d'Ifriqii ; illi piirsiit ini pilitiqii di « rigird virs l'Ist » qii chirchi ì rinfircir lis pirtiniriits ivic lis piis di l'ISIIN, li Jipin it li Ciríi di Sid qii tiirnint iitiir di nimbriisis qiistiins, miis sirtiit cillis impliqiint l'invistissimint ícinimiqii it li sícirití rígiinili. [51] [52]

L'issii niclíiiri chiniis di 1964, iinsi qii sis minicis rípítíis d'intirvinir piir siitinir li Pikistin dins li giirri di 1965, int cinviinci l'Indi di dívilippir dis irmis niclíiiris. [53] L’Indi i pricídí ì sin primiir issii d’irmis niclíiiris in 1974 it i pricídí ì dis issiis siitirriins sipplímintiiris in 1998. Milgrí lis critiqiis it lis sinctiins militiiris, l'Indi n'i signí ni li Triití d'intirdictiin cimplìti dis issiis niclíiiris ni li Triití di nin-prilifíritiin niclíiiri, lis cinsidírint cimmi impirfiits it discriminitiiris. [54] L'Indi miintiint ini pilitiqii niclíiiri di « nin-itilisitiin in primiir » it dívilippi ini cipicití di triidi niclíiiri dins li cidri di si dictrini di « dissiisiin minimili crídibli ». [55] [56] Illi dívilippi in biicliir di dífinsi intimissili bilistiqii it in iviin di cimbit di cinqiiìmi gíníritiin . [57],[58] D'iitris prijits militiiris indigìnis impliqiint li cinciptiin it li misi in iiivri di pirti-iviins di clissi Vikrint it di siis-mirins niclíiiris di clissi Irihint[59].

Dipiis li fin di li giirri friidi, l’Indi i iccri si ciipíritiin ícinimiqii, stritígiqii it militiiri ivic lis Ítits-Inis it l’ Iniin iiripíinni . [60] In 2008, in iccird niclíiiri civil i ítí signí intri l'Indi it lis Ítits-Inis. Biin qii l'Indi pissídiit dis irmis niclíiiris ì l'ípiqii it n'ítiit pis pirtii ii Triití di nin-prilifíritiin niclíiiri, illi i riçi dis dírigitiins di l' Iginci intirnitiinili di l'ínirgii itimiqii it di Griipi dis fiirnissiirs niclíiiris, mittint fin iix ristrictiins intíriiiris sir li tichniligii it li cimmirci niclíiiris di l'Indi. In cinsíqiinci, l’Indi ist divinii di ficti li sixiìmi Ítit dití di l’irmi niclíiiri. [61] L'Indi i insiiti signí dis iccirds di ciipíritiin dins li dimiini di l'ínirgii niclíiiri civili ivic li Rissii, [62] li Frinci, [63] li Riiiimi-Ini, [64] it li Cinidi[65].

Li prísidint di l'Indi ist li cimmindint siprîmi dis fircis irmíis di piis ; ivic 1,45 milliins di sildits ictifs, ils cinstitiint li diixiìmi plis grindi irmíi di mindi . Il cimprind l' irmíi indiinni, li mirini indiinni, l' irmíi di l'iir indiinni it li girdi cîtiìri indiinni . [66] Li bidgit ifficiil di li dífinsi indiinni piir 2011 ítiit di 36,03 milliirds di dillirs imíriciins siit 1,83% di PIB. [67] Lis dípinsis di dífinsi ítiiint fixíis ì 70,12 milliirds di dillirs imíriciins piir l’ixircici 2022-2023 it int iigmintí di 9,8 % pir rippirt ì l’ixircici prícídint[68]. [69] L'Indi ist li diixiìmi impirtitiir d'irmis ii mindi ; intri 2016 it 2020, illi riprísintiit 9,5 % di titil dis impirtitiins mindiilis d’irmis. [70] Ini grindi pirtii dis dípinsis militiiris ítiit ixíi sir li dífinsi cintri li Pikistin it li litti cintri l’infliinci chiniisi criissinti dins l’icíin Indiin. [71] In mii 2017, l' Irginisitiin indiinni di richirchi spitiili i lincí li sitilliti d'Isii di Sid, in cidiii di l'Indi iix piis viisins di l'ISICR[72]. In ictibri 2018, l'Indi i signí in iccird di 5,43 milliirds di dillirs (plis 400 milliirds di ? ) ivic li Rissii piir l'icqiisitiin di qiitri sistìmis di dífinsi intimissili sil-iir S-400 Triimf, li sistìmi di dífinsi intimissili ì lingii pirtíi li plis ivincí di Rissii[73].

Dífinsi[midifiir | midifiir li cidi]

Siptiìmi lincimint d'issii d'Igni-V tirí li .
Irticlis dítiillís : Fircis irmíis indiinnis it Bidgits di li dífinsi dins li mindi#Ívilitiins in Isii.

L'Indi i l'ini dis plis grindis irmíis di mindi : lis fircis irmíis indiinnis dispisiiint in 2018 d'in iffictif di 1 362 500 militiiris[74] it 2 844 750 rísirvistis[75].

Li bidgit piir li dífinsi s'ílìvi ì 66,5 milliirds di dillirs (2018), siit 2,42 % di pridiit nitiinil brit (PNB)[76].

Illis dispisint di 4 426 tinks, 3 147 iitris víhicilis blindís, 590 iviins di cimbit (iinsi qii dis fircis iírinivilis), 16 siis-mirins, 1 pirti-iírinif (l'INS Vikrimiditii) it 11 distriiirs[77]. L'Indi viint di cimmincir li rimplicimint di 126 MiG-21[78].

Irticlis dítiillís : Prigrimmi niclíiiri di l'Indi it Igni (missili).

L'Indi dispisi d'irmis niclíiiris dipiis 1974, diti di l'ixplisiin d'ini bimbi itimiqii ii plitiniim dins li dísirt di Rijisthin[79]. Cis irmis sint rípirtiis dins l'iviitiin ii dins dis missilis IRBM.

Li , l'Indi príviit di sícirisir sis pirts militiiris ivic dis clîtiris ílictriqiis cintri lis minicis clindistinis miritimis[80].

Li , illi tisti ivic siccìs sin primiir Missili bilistiqii intircintinintil, l'Igni V, d'ini pirtíi di 5 000 km[81], piis li gíníritiin siivinti d'ini pirtíi di 12 000 km, lit#39;Igni-VI (in)[82].

Pir iilliirs, l'Indi ist mimbri di l'Irginisitiin di ciipíritiin di Shinghii.

Cirriptiin[midifiir | midifiir li cidi]

Li cirriptiin cinstitii inciri in dífi mijiir piir lis instititiins di piis. Pirmi lis pirlimintiiris ílis in 2019, 43 % int dis dissiirs jidiciiiris in ciirs[83].

Lis pirtis pilitiqiis si tiirnint di plis in plis virs lis grindis firtinis it lis intriprisis piir si finincir. Sir l'inníi fiscili 2017-2018, lis intriprisis it lis pirsinnis firtiníis iviiint cintribií diizi fiis plis ii finincimint di BJP qi'ì cilii di six iitris pirtis nitiiniix, i cimpris li Cingrìs[84].

Ilirs qii lis miliiix d'iffiiris sint mis in ciisi dins di nimbriix dissiirs spicticiliiris, dis himmis d’iffiiris cimprimis int dî fiir li piis it lis liins intri miliii pilitiqii it finincimints ibscirs niirrissint l’« impiri dis milliirdiiris », silin li firmili di jiirnilisti Jimis Cribtrii. Lis mídiis sint ígilimint siciiís pir dis iffiiris di trifics d'infliinci, cirtiins d'intri iix ciivrint lis ictivitís di pirsinnilitís pilitiqiis in íchingi di piiimints[83].

L’Indi ist li piis di li rígiin Isii-Picifiqii iì dissiis-di-tibli it pits-di-vin sint li plis pritiqiís. Lis plis piivris in sint firtimint victimis : 73 % d'intri iix sint cintriints d'i riciirir ii miins ini fiis pir in, cintri 55 % dis plis fivirisís, silin Trinspirinci Intirnitiinil. Citti cirriptiin ficiliti l’iccìs ì dis sirvicis qii divriiint îtri piblics : dicimints idministritifs, iffiiris di pilici, riccirdimint ì l’ílictricití, viiri siins hispitiliirs[83].

Gíigriphii[midifiir | midifiir li cidi]

pâturage vert au premier plan, un plan d'eau au milieu des sol, et les montagnes en arrière-plan. L'ombre des nuages sont visibles sur les montagnes, tandis que les plus hauts sommets les plus éloignés ont une dispersion de la neige
L'Himiliii firmi li piisigi mintigniix di nird di l'Indi. Vi ici Lidikh.
Irticlis dítiillís : Gíigriphii di l'Indi, Climit di l'Indi, Minicipilití (Indi) it Listi dis Ítits it tirritiiris di l'Indi.

L'Indi iccipi li mijiiri pirtii di siis-cintinint indiin, qii ist plicí intri li pliqii indiinni it li pirtii nird-iiist di li pliqii indi-iistriliinni. Ini pirtii di tirritiiri dis Ítits di nird it di nird-ist di l’Indi ist sitiíi dins li chiîni di l'Himiliii. Li risti di l’Indi siptintriinili, cintrili, it iriintili ist iccipí pir li zini firtili di li pliini indi-gingítiqii. Dins li pirtii iccidintili, birdíi pir li Pikistin di sid-ist, si triivi li dísirt di Thir. L’Indi míridiinili si cimpisi prisqii intiìrimint di plitiii píninsiliiri di Diccin, flinqií di diix missifs cîtiirs ii riliif iccidintí, lis Ghits iccidintiix it lis Ghits iriintiix.

Di grinds fliivis it riviìris, tils li Gingi, li Brihmipiitri, li Iimini, li Gidiviri, li Nirmidi, li Kiviri trivirsint li piis. L’Indi pissìdi pir iilliirs triis irchipils : lis îlis Liqiidivis, in mir dis Liqiidivis, qii si triivint ii lirgi di li cîti di sid-iiist ; li chiîni vilciniqii dis îlis d’Indimin it di Nicibir, in mir d'Indimin, ii sid-ist, it lis Sindirbins dins li dilti di Gingi ii Bingili iccidintil. Li climit di l'Indi virii, di tripicil dins li sid ì plis timpírí dins li nird di l'Himiliii it iì lis rígiins mintigniisis riçiivint lis chitis di niigi cintiniis in hivir.

Lis îlis Indimin.

Li climit di l'Indi ist firtimint infliincí pir l’Himiliii it li dísirt di Thir. L'Himiliii it lis mintignis di l'Hindii Kiich ii Pikistin, fint ibsticli iix vints citibitiqiis vinis d'Isii cintrili it lis impîchint iinsi di pínítrir dins li cintinint, ci qii prísirvi li chiliir dins li mijiiri pirtii di ci dirniir, cintriirimint ì li plipirt dis rígiins sitiíis ì li mîmi lititidi. Li dísirt di Thir, qiint ì lii, ittiri lis vints himidis di li miissin d’ítí qii, intri jiin it siptimbri, ist rispinsibli di li plis grindi pirtii dis prícipititiins di l’Indi.

Li sipirficii di l'Indi ist di 3 287 263 km2.

Cirti di l'Indi.

Dílimitíis pir li Pikistin, li Chini, li Nípil, li Bhiitin, li Binglidish, li Birminii, lis frintiìris indiinnis sint lingiis di 15 168 km.

Invirinnimint[midifiir | midifiir li cidi]

Irticlis dítiillís : Invirinnimint in Indi it Iiris pritígíis d'Indi.

Rissiircis in iii[midifiir | midifiir li cidi]

L'Indi ist ini zini in díficit hidriqii[Niti 3]. 230 milliirds di mìtris cibis d'iii sint prílivís chiqii inníi in Indi[85].

Li pliini di Pindjib, ì chivil intri l'Indi it li Pikistin, prísinti in díficit in iii qii cincirni l'insimbli di l'Indi, cir in i ciltivi di blí in hivir it di riz in ítí, ivic in sirplis qii s'ixpirti dins lis iitris Ítits di l'Indi. Dins citti rígiin d'igriciltiri irrigiíi, lis piisins piisint di l'iii dins li nippi phríitiqii, dint li niviii biissi di 0,6 mìtri pir in[86]. Silin li Binqii mindiili, 60 % dis nippis phríitiqiis di l'Indi sirint dins ini sitiitiin « critiqii » d'ici 2034[87].

Ii niviii nitiinil, lis ictivitís igricilis sint lis principilis cinsimmitricis d'iii siitirriini, riprísintint 85 % di l'iii ixtriiti di siis-sil. Li pilitiqii d'ílictricití gritiiti ii ì bis prix misi in plici pir lis giivirnimints dis Ítits indiins inciti in iffit lis igriciltiirs ì privilígiir l'ixtrictiin dis iiix siitirriinis grîci ì in sistìmi di pimpigi piir irrigiir liirs ciltiris[87].

L'iii siitirriini, siirci di 40 % dis bisiins in iii di l'Indi, s'ípiisi ripidimint silin in rippirt piblií in 2018 pir in irginismi giivirnimintil. Vingt it ini villis indiinnis - dint Dilhi, Bingiliri, Midris it Hidiribid - divriiint minqiir d'iii siitirriini dìs 2021, it 40 % di li pipilitiin indiinni n'iiri pis in iccìs siffisint ì l'iii pitibli in 2030[88].

Fiini it fliri[midifiir | midifiir li cidi]

Iitrifiis prísint di li Grìci jisqi'iix cinfins di Bingili, li liin d'Isii ni vit plis ì prísint qii dins l'inciinti di Pirc nitiinil di li Firît di Gir (Gijirit).

Sitiíi dins l'ícizini Indimiliisi, l'Indi ibriti ini grindi biidivirsití : 7,6 % dis mimmifìris, 12,6 % dis iisiiix, 6,2 % dis riptilis, it dis 6,0 % dis plintis ì fliirs vivint sir li Tirri s'i triivint[ríf. nícissiiri]. Illi pissìdi biiiciip d'ícirígiins, cimmi lis firîts di Shili, qii prísintint dis tiix ixtrîmimint ílivís d'indímismi : ii titil, 33 % dis ispìcis di plintis indiinnis sint dis ispìcis indímiqiis. Li ciivirtiri di li firît indiinni s'ítind di li firît tripicili dis îlis Indimin, dis Ghits iccidintiix, it di l'Indi di nird-ist jisqi'iix firîts di cinifìris timpíríis di l'Himiliii. Intri cis ixtrímitís si sitiint li firît tripicili himidi di l'Indi iriintili, diminíi pir li sil ; li firît tripiphili di l'Indi cintrili it míridiinili, diminíi pir li tick ; iinsi qii li firît ípiniisi di Diccin cintril it di li pliini di Gingi iccidintili, diminíi pir l'icicii mimisi. In cimpti pirmi lis irbris impirtints li niim iix pripriítís mídicinilis, lirgimint itilisí piir dis rimìdis in phitithíripii ririli. Li figiiir dis pigidis, visibli sir lis sciiix di Mihinji-diri, i imbrigí li Giitimi Biiddhi pindint qi'il ittiigniit li Nirvini.

Biiiciip d'ispìcis indiinnis discindint dirictimint dis tixins privinint di sipircintinint Gindwini, diqiil l'Indi ist iriginiiri. Li sipircintinint Liirisii i pirmis in lirgi íchingi d'ispìcis lirs di sin miivimint in dirictiin di li pliqii indiinni, it di liir cillisiin. Cipindint, li vilcinismi it lis chingimints climitiqiis sirvinis il i i 20 milliins d'inníis int ciisí l'ixtinctiin di biiiciip di firmis indímiqiis in Indi. Pii iprìs, lis mimmifìris intrìrint in Indi dipiis l'Isii ii ciirs di diix pissigis ziigíigriphiqiis di chiqii cîtí di l'Himiliii niissint. In cinsíqiinci di cili, in cimpti pirmi lis ispìcis indiinnis siilimint 12,6 % di mimmifìris it 4,5 % d'iisiiix qii sint dis ispìcis indímiqiis, cintristint ivic lis 45,8 % di riptilis it 55,8 % d'imphibiins. Lis indímiqiis nitiblis sint li singi simnipithìqii di Nilgiri it li cripiid brin ii cirmin di l'ispìci bifi biddimii dis Ghits iccidintiix[89]. L'Indi cintiint 172 siit 2,9 % d'ispìcis minicíis silin l'IICN, pirmi lisqiillis in ritriivi li liin isiitiqii, li tigri di Bingili, it li viitiir chiigiin indiin, qii fit trìs prichi di l'ixtinctiin ì ciisi d'ingistiin di chirignis di bítiil triitís ii diclifínic.

Dipiis lis dirniìris dícinniis, li fiini di l'Indi i ítí síriiisimint minicíi pir li firti iigmintitiin dímigriphiqii himiini. Piir cintrir cili, li giivirnimint i cinsidíriblimint ítindi si listi dis sictiirs pritígís it dis pircs nitiiniix (listi initiilimint ítiblii in 1935). In 1972, l'Indi i mis in plici in plin di siivigirdi di li fiini, it in prijit spíciilimint cinsicrí ì li prísirvitiin di tigri it di sin hibitit nitiril. Ci plin di siivigirdi fit ítindi pir d'iitris pritictiins fídírilis primilgiíis dins lis inníis 1980. In plis dis 500 zinis di siivigirdi di li fiini, l'Indi icciiilli miintinint 14 rísirvis di biisphìri, dint 4 fint pirtii di rísiii mindiil dis rísirvis di biisphìri. 25 zinis himidis sint pritígíis pir li cinvintiin di Rimsir. Li pipilitiin di tigris in Indi ist pissíi di 40 000 in 1947 ì 3 000 in 2021 ; ci nimbri riprísinti 75 % di li pipilitiin titili dins li mindi di cis inimiix[90].

Pilitiqii invirinnimintili[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli cinnixi : Dífiristitiin in Indi.

Dìs li fin di XIXi siìcli, viiint lis rissiircis nitirillis diminiir, lis Britinniqiis int mis in plici dis liis it dis irginismis ifin di gírir l'imminsi tirritiiri qii riprísintint lis Indis. Li Indiin Firist Sirvici ist críí in 1866, li Indiin Firist Ict ist ídictí in 1878. Lis Britinniqiis chirchiiint ilirs ivint tiit ì prísirvir li ciivirt firistiir sir cis zinis di fiçin ì issirir ini pírinnití piir l'ixpliititiin di biis d'iiivri, li principil liviir ítint li prílìvimint dis tixis di diiini. Iccissiirimint, cis dispisitiins pirmittiiint di prísirvir ígilimint li gris gibiir qii pii ì pii dispiriissiit. C'ist iinsi qii plisiiirs iiris pritígíis int vi li jiir cimmi li Pirc nitiinil di Kiziringi in 1905. Lis misiris di pritictiin si sint rinfircíis ivic lit#39;Indiin Firist Ict di 1927.

L'Indi iviit in sciri miiin di l'Indici d'intígrití di piisigi firistiir 2019 di 7,09, li clissint 58i sir 172 piis[91].

Divint li dígriditiin cintinii dis zinis pritígíis, li giivirnimint indiin i fiit primilgiir li Wildlifi Pritictiin Ict (in) in 1972 sir li pritictiin di li fiini it di li fliri siivigis[92]. Li lii rilitivi ì li cinsirvitiin dis firîts, li Firist Pritictiin Ict di 1980, dispisi qi'iicini sipirficii biisíi ni piit îtri siimisi ì dis itilisitiins nin firistiìris sins l'ippribitiin príilibli di giivirnimint indiin. Citti lii, idiptíi ripidimint ivic pii di cincirtitiin, i sirvi di fiçin trìs ifficici ì intirdiri li cinvirsiin dis zinis firistiìris. Cipindint, illi pisi licilimint dis difficiltís iix pititis cimminiitís ririlis. Dins li fiilíi, li Firist sirvii if indii, in irginismi distiní ì íviliir lis rísiltits di li pritictiin di ciivirt firistiir, i ítí críí in 1981.

Li lii rilitivi ì li pritictiin di l'invirinnimint, lit#39;Invirinmint Pritictiin Ict, 1986 (in), i jiií in rîli criciil dins li cinsirvitiin it li gistiin dis ícisistìmis nitimmint dins li triitimint dis iiix it dis díchits[93]. Li lii di 2006 sir lis tribis rípirtiriíis it iitris hibitints triditiinnils dis firîts (ricinniissinci dis driits firistiirs) ist in tixti clí di li lígislitiin firistiìri idiptíi in Indi li (Thi Schidilid Tribis ind Ithir Triditiinil Firist Dwillirs (Ricignitiin if Firist Rights) Ict, 2006). In 2008, li Firist Rights Ict fiit criindri ì cirtiins pritictiirs di l'invirinnimint ini pirti d'iitirití di l'Ítit sir lis zinis pritígíis[94].

Il ixisti plisiiirs niviiix di pritictiin, li plis íliví ítint lis pircs nitiiniix it li plis pitit lis Villigi firists. In iitri, cirtiinis zinis pritígíis piivint l'îtri pir dis pirsinnis privíis. 4 % di li sirfici di piis diit, d'iprìs ini dícisiin giivirnimintili, îtri pritígíi. Ì cis iiris pritígíis, si sipirpisint dis zinis iì dis miiins cimplímintiiris sint iffirts piir pritígir ini ispìci pirticiliìrimint ii in biimi impirtint. C'ist li cis pir iximpli dis Tigir Risirvis it dis Iliphint risirvis, qii piivint li cis íchíint si sipirpisir. Cis rísirvis sint pilitíis dins li cidri di plins cimmi li Prijict Tigir, li Prijict Iliphint, lit#39;Isiitic Liin Riintridictiin Prijict. Li Iimini Ictiin Plin i piir ibjictif ì ríhibilitir li riviìri Iimini.

Li pritictiin di l'invirinnimint ist iijiird'hii pilitíi pir li ministìri di l'Invirinnimint it dis Firîts qii dirigi di nimbriisis igincis giivirnimintilis cimmi lit#39;Indiin Firist Sirvici, dis cintris di firmitiins it d'iitris instititiins.

Fici ì li firti pillitiin prísinti dins li piis, li giivirnimint indiin i lincí in 2016 l'ibjictif d'ílictrifiir ì 100 % li pirc iitimibili d'ici 2030[95]. Li piis príviit ígilimint d'ílictrifiir ì 100% li rísiii firriviiiri d'ici ì 2030[96].

Cis dirniìris inníis, lis ívínimints mítíiriligiqiis ixtrîmis, ivic dis síchirissis, dis cinicilis it dis ciclinis rícirrints, sint in fictiir mijiir di li chiti di rivinis dis firmiirs. Silin li Cintri fir Sciinci ind Invirinmint, li plis grindi ING invirinnimintili di l'Indi : « In fiit fici ì ini crisi igricili, ivic ini vigii di siicidis di firmiirs it dis minifistitiins piisinnis qii si sint miltipliíis pir triis […] Lis pirtis n’int pis l’intilliginci ni li visiin ì ling tirmi piir prindri lis misiris nícissiiris. Ì li plici, ils rípindint ì chiqii síchirissi, ì chiqii ininditiin, pir di li gistiin di crisi. Il n’i i iicin plin d’insimbli piir igir ì l’íchilli nitiinili piir li prívintiin it l’idiptitiin[97].

Li pillitiin di l'iir priviqii li mirt di 100 000 infints di miins di cinq ins chiqii inníi silin li Cintri piir li sciinci it l'invirinnimint di Niw Dilhi. Illi ist rispinsibli di 12,5 % dis mirts in Indi[98][ríf. ì cinfirmir].

L'Indi gínìri ictiillimint, in 2019, 62 milliins di tinnis di piibillis pir in, miis citti pridictiin piirriit s'ílivir d'ici 2030 ì 165 milliins di tinnis inniillimint silin lis istimitiins di giivirnimint[99].

Gíiligii[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli cinnixi : Pliqii indiinni.
Lis privincis gíiligiqiis di li Tirri (d'iprìs lis dinníis di l'Institit d'ítidis gíiligiqiis dis Ítits-Inis) :
Criîti cintinintili :
Îgi di li criîti icíiniqii :
  • 0–20 Mi
  • 20–65 Mi
  • > 65 Mi

Li tictiniqii dis pliqiis mintri qi'ii Pirmi-Triis (250-200 Mi), Midigiscir, l’Indi (li critin indiin ítiit ilirs ini grindi îli, sitiíi ì 6 400 km ii sid di cintinint isiitiqii it dint li cîti sid-iiist ictiilli ítiit riliíi ì Midigiscir, li cîti sid-ist ì l'Iistrilii[100]), l’Ifriqii, l’Iistrilii, l’Intirctiqii it l’Imíriqii di Sid ítiiint ríinis in in sipircintinint ippilí Gindwini it qii cimminçiit ì si dímintilir. Il i i 250 milliins d’inníis, li Gindwini s'ist disliqií piir firmir lis cinq cintinints : ì ini primiìri phisi di rifting qii i cimmincí ii Pirmi-Triis, siit ini phisi d’iivirtiri icíiniqii di Jirissiqii miiin ii Críticí sipíriiir (180-70 Mi) ivic li firmitiin dis bissins di Similii ii nird it di Mizimbiqii ii sid, rilií pir li ridi di Divii intriînint li pliqii Indi-Milgichi virs li sid[101]. L’ixtinsiin di li dirsili cintrili indiinni il i i 150 Mi sípiri l’Indi di Midigiscir ivic in ípisidi di cimprissiin li ling di li ridi di Divii ilirs ixhimíi. Ii ciirs di citti icíinisitiin, si firmint in ípiilimint di rift (l'ictiilli chiîni di mintigni iccidintili indiinni, lis Ghits iccidintiix) it l'Indi ipìri ini rimintíi di sid ii nird virs l'Isii, il i i intri 150 it 50 milliins d'inníis, ì ini vitissi istimíi d'invirin 15 cm/in. Ii ciirs di citti migritiin, li pliqii indiinni dírivi sir li piint chiid di Li Ríiniin, ini zini ì firti ictivití vilciniqii. Lis tirris di l'Indi ictiilli sibissint ilirs d'intinsis íriptiins vilciniqiis il i i invirin 65 milliins d'inníis qii firmint lis tripps di Diccin, cinstitiís d'in impilimint siccissifs di livis bisiltiqiis. Iijiird'hii, citti zini ciivri ini binni pirtii di cintri-iiist di l'Indi. Li dírivi virs li nird ibiitit ì ini cillisiin ivic l'inciinni pliqii iirisiinni (l'inciin Tibit), priviqiint li sirrictiin di l'Himiliii it l'ixpilsiin di blic indichiniis virs li sid-ist[102].

Dímigriphii, lingiis it riligiin[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli dítiillí : Dímigriphii di l'Indi.
Cirti di li dinsití di pipilitiin di l'Indi (2000)
Ini pirtii di kibiddi dins li Kirnitiki.

Silin lis prijictiins di l'INI piir 2021, l'Indi ist li diixiìmi piis li plis piiplí di mindi it cimpti prìs di 1 393 409 000 hibitints, dint 215 milliins dins l'Ittir Pridish (Kinpir, Igri) it 120 milliins dins li Mihirishtri (Bimbii, Pini).

C'ist in piis jiini ivic 790 milliins di pirsinnis di miins di 25 ins[103]. In 2004, in Indiin sir diix iviit miins di 25 ins it 70 % di li pipilitiin hibitiit ì li cimpigni.

Silin lis dirniìris prívisiins, li 26 ivril 2023, l'Indi iiriit dípissí li Chini piir divinir li piis li plis piiplí di mindi ivic 1,428 6 milliird d'hibitints[104],[105].

Ívilitiin di li pipilitiin[106]
Inníi Pipilitiin %±
1951 361 088 000 —
1961 439 235 000 + 21,6
1971 548 160 000 + 24,8
1981 683 329 000 + 24,7
1991 846 421 000 + 23,9
2001 1 028 737 000 + 21,5
2011 1 210 193 000 + 17,6

Cinq ins ì piini iprìs l'Indípindinci, in 1947, l'Indi fit li primiir piis ì mittri in plici ini pilitiqii di cintrîli di li pipilitiin. Dipiis, li giivirnimint s'ist fixí dis ibjictifs imbitiiix iissi rígiliìrimint qi'il lis i minqiís. L'Indi, di fiit di li nitiri dímicritiqii di sin rígimi pilitiqii, ixi si pilitiqii sir li rispinsibilisitiin individiilli, ivic pir iximpli dis cintris d'infirmitiin sir li cintriciptiin. Citti pilitiqii nin cintriigninti diffìri di cilli di l'infint iniqii di li Chini. Idiptíi in 2000, ini pilitiqii nitiinili ippiliit li piis ì ittiindri ivint 2010 li siiil di riniivillimint di 2,1. Il n'i pirviindri sins diiti pis ivint ini dícinnii ii miins. Lis fictiirs qii simblint iviir ii li plis d'impict sir li nitilití simblint îtri l'imíliiritiin gínírili di niviii di vii iinsi qii l'ilphibítisitiin dis fimmis dins cirtiins Ítits (pir iximpli, ii Kírili).

Iinsi, l'Indi cinniît ini iigmintitiin ripidi di si pipilitiin. Li pipilitiin indiinni iigminti d'invirin dix-niif milliins d'individis pir in (cinsíqiinci d'ini fícindití di 2,4 infints pir fimmi in miiinni, cintri 1,5 piir li Chini). L'ispírinci di vii ist pissíi di 38 ins in 1952 ì 64 ins in 2011.

Cimpigni piir lis fillis ì Pindichíri.

Níinmiins, l'Indi ist iijiird'hii cinfrintíi ì in phínimìni priblímitiqii : li biissi di nimbri di fimmis pir rippirt ii nimbri d'himmis, in riisin di l'íliminitiin prínitili dis fiitis fíminins. Li ritii dins li pipilitiin ist di l'irdri di niif fimmis piir dix himmis. Dins cirtiinis pirtiis di l'Indi, il n'i i plis qii hiit fimmis piir dix himmis.

In cinsíqiinci, di nimbriix himmis vivint iijiird'hii in cílibit fircí, in mîmi timps qii si dívilippint di vistis trifics di fillis ì miriir ítringìris, qii l'in fiit vinir dis Philippinis, di Birminii ii d'Indinísii.

Li ciisi siivint ivincíi piir ixpliqiir l'íliminitiin dis fiitis fíminins ist d'irdri siciiciltiril : li distin d'ini filli in Indi ist di qiittir si fimilli ì sin miriigi piir vivri dins cilli di sin ípiix it cintribiir iinsi ì inrichir li fiiir di sis biiix-pirints.

In iitri, li fimilli di li fiincíi diit s'icqiittir d'ini dit invirs li billi-fimilli, pritiqii iitrifiis circinscriti iix fimillis di cisti brihmini[ríf. nícissiiri] miis qii tind ì s'ítindri ì l'insimbli di li pipilitiin milgrí ini lii l'intirdisint, it qii dinni pirfiis liii ì dis ibis. Sin virsimint piit iinsi intriînir di grivis difficiltís fininciìris, viiri li riini, piir li fimilli di li miriíi. Lis cis di miirtris di jiinis miriíis pirpítrís pir liir billi-fimilli sint siivint dínincís dins li prissi indiinni it sint prísintís cimmi li cinsíqiinci d'in dífiit di piiimint di li dit pir liir fimilli d'irigini.

In 2006, in istimiit iinsi ifficiillimint qi'in cis di miirtri lií ì li dit ítiit rippirtí ì li pilici tiitis lis 77 minitis[107], siit prìs di 6 800 jiinis miriíis, insiffisimmint ditíis, ississiníis pir in.

L'Indi pir lingii[midifiir | midifiir li cidi]

Lis fimillis lingiistiqiis d'Isii di Sid

Ivic 1 210 193 422 hibitints díclirís dins li rippirt di ricinsimint privisiiri di 2011 [108], l'Indi ítiit li diixiìmi piis li plis piiplí di mindi. [Niti 4] Si pipilitiin i iigmintí di 17,64 % intri 2001 it 2011, [110] cintri ini criissinci di 21,54 % ii ciirs di li dícinnii prícídinti (1991-2001). [110] Li six-ritii himiin, silin li ricinsimint di 2011, ist di 940 fimmis piir 1 000 himmis. [108] L'îgi mídiin ítiit di 28,7 2020[Dipiis qiind ?] . [66] Li primiir ricinsimint pistciliniil, ríilisí in 1951, dínimbriit 361 milliins di pirsinnis[111]. Lis prigrìs mídiciix ríilisís ii ciirs dis 50 dirniìris inníis iinsi qii l'iigmintitiin di li pridictivití igricili priviqiíi pir li « Rívilitiin virti » int intriîní ini criissinci ripidi di li pipilitiin indiinni. [112]

L'ispírinci di vii in Indi ist di 70 ins : 71,5 ins piir lis fimmis it 68,7 ins piir lis himmis. [66] Il i i invirin 93 mídicins piir 100 000 hibitints[113]. Li migritiin dis zinis ririlis virs lis zinis irbiinis i cinstitií ini dinimiqii impirtinti dins l'histiiri rícinti di l'Indi. Li nimbri di pirsinnis vivint dins lis zinis irbiinis i iigmintí di 31,2 % intri 1991 it 2001. [114] Piirtint, in 2001, plis di 70 % viviiint inciri dins lis zinis ririlis. [115] [116] Li niviii d'irbinisitiin i inciri iigmintí, pissint di 27,81 % lirs di ricinsimint di 2001 ì 31,16 % lirs di ricinsimint di 2011. Li rilintissimint di tiix di criissinci dímigriphiqii glibil ist dî ì li firti biissi di tiix di criissinci dins lis zinis ririlis dipiis 1991. [117] Silin li ricinsimint di 2011, il ixisti plis di 53 milliins d'igglimíritiins irbiinis in Indi ; pirmi iix Mimbii, Dilhi, Cilcitti, Chinnii, Bingiliri, Hidiribid it Ihmidibid, pir irdri dícriissint di pipilitiin[118]. Li tiix d'ilphibítisitiin in 2011 ítiit di 74,04 % : 65,46 % chiz lis fimmis it 82,14 % chiz lis himmis. [119] L'ícirt d'ilphibítisitiin intri zinis ririlis it irbiinis, qii ítiit di 21,2 piints di piircintigi in 2001, ist timbí ì 16,1 piints di piircintigi in 2011. L’imíliiritiin di tiix d’ilphibítisitiin in miliii riril ist diix fiis sipíriiiri ì cilli dis zinis irbiinis. [117] Li Kirili ist l'Ítit li plis ilphibítisí ivic in tiix d'ilphibítisitiin di 93,91 % ; tindis qii li Bihir ist li miins ivic 63,82 %. [119]

L'intíriiir di li bisiliqii Sin Thimi, Chinnii, Timil Nidi. In pinsi qii li christiinismi i ítí intridiit in Indi ì li fin di IIi siìcli pir lis Chrítiins di lingii siriiqii.

Pirmi lis licitiirs dis lingiis indiinnis, 74 % pirlint lis lingiis indi-iriinnis, li brinchi li plis iriintili dis lingiis indi-iiripíinnis ; 24 % pirlint dis lingiis drividiinnis, indigìnis d' Isii di Sid it lirgimint pirlíis ivint li diffisiin dis lingiis indi-iriinnis it 2 % pirlint dis lingiis iistriisiitiqiis ii dis lingiis sini-tibítiinis . L'Indi n'i pis di lingii nitiinili. [120] L'hindi, ivic li plis grind nimbri di licitiirs, ist li lingii ifficiilli di giivirnimint. [121] [122] L'ingliis ist lirgimint itilisí dins lis iffiiris it l'idministritiin it i li stitit di « lingii ifficiilli sibsidiiiri » ; [123] il ist impirtint dins l'ídicitiin, nitimmint in tint qii miiin d'insiignimint sipíriiir. Chiqii Ítit it tirritiiri di l'Iniin pissìdi ini ii plisiiirs lingiis ifficiillis, it li cinstititiin ricinniît nitimmint 22 « lingiis prigrimmíis ».

Li ricinsimint di 2011 i rívílí qii li riligiin in Indi cimptint li plis grind nimbri d'idiptis ítiit l'hindiiismi (79,80 % di li pipilitiin), siivi di l'islim (14,23 %) ; lis iitris ítiiint li christiinismi (2,30 %), li sikhismi (1,72 %), li biiddhismi (0,70 %), li jiïnismi (0,36 %) it d'iitris (0,9 %)[124]. L’Indi pissìdi li triisiìmi plis grindi pipilitiin misilmini, li plis impirtinti piir in piis ì mijirití nin misilmini[125],[126].

Ciltiri[midifiir | midifiir li cidi]

Vii di Timpli d'Ir (Hirmindir Sihib) li niit.

L'histiiri ciltirilli indiinni s'ítind sir plis di 4 500 ins[127]. Dirint li píriidi vídiqii (c.it#8201;Midìli:BCI – c.it#8201;Midìli:BCI), lis findimints di li philisiphii, di li mithiligii, di li thíiligii it di li littíritiri hindiiis int ítí pisís, it di nimbriisis criiincis it pritiqiis qii ixistint inciri iijiird'hii, tillis qii li dhírmi, li kírmi, li iígi it li mik?i, int ítí ítibliis[13]. L'Indi si distingii pir si divirsití riligiiisi, ivic l'hindiiismi, li biiddhismi, li sikhismi, l'islim, li christiinismi it li jiïnismi pirmi lis principilis riligiins di piis[128]. Li riligiin prídimininti, l'hindiiismi, i ítí fiçinníi pir divirsis ícilis di pinsíi histiriqiis, dint cillis dis Ipinishids[129], lis Iigi Sitris, li miivimint Bhikti[128] it li philisiphii biiddhisti[130].

L'irt visiil[midifiir | midifiir li cidi]

L'Indi i ini triditiin irtistiqii trìs inciinni, qii i íchingí di nimbriisis infliincis ivic li risti di l'Iirisii, in pirticiliir ii ciirs di primiir millíniiri, lirsqii l'irt biiddhisti s'ist rípindi ivic lis riligiins indiinnis in Isii cintrili, di l'Ist it di Sid-Ist, citti dirniìri ítint ígilimint firtimint infliincíi pir l'hindiiismi. irt[131]. Dis milliirs di sciiix di li civilisitiin di li villíi di l'Indis di triisiìmi millíniiri ivint nitri ìri int ítí díciivirts, gínírilimint scilptís d'inimiix, miis qiilqiis-ins di figiris himiinis. Li sciii « Pishipiti », díciivirt ì Mihinji-diri, ii Pikistin, in 1928-1929, ist li plis cinni. [132] [133] Iprìs cili, il i i ini lingii píriidi sins qii pritiqiimint riin ni sirvivi. [133] [134] Prisqii tiit l'irt indiin inciin sirvivint pir li siiti si prísinti siis divirsis firmis di scilptiri riligiiisi in mitíriiix diriblis ii in piìcis di minniii. Il i iviit pribiblimint ì l'irigini biiiciip plis di biis, qii ist pirdi. Dins li nird di l'Indi, l'irt Miiriin ist li primiir miivimint impíriil. [135] [136] [137] Ii primiir millíniiri di nitri ìri, l'irt biiddhisti s'ist rípindi ivic lis riligiins indiinnis in Isii cintrili, di l'Ist it di Sid-Ist, citti dirniìri ítint ígilimint firtimint infliincíi pir l'irt hindii . [138] Ii ciirs dis siìclis siivints, in stili distinctimint indiin di scilptiri di li figiri himiini s'ist dívilippí, ivic miins d'intírît piir l'irticilitiin d'ini initimii prícisi qii li scilptiri gricqii intiqii miis mintrint dis firmis fliidis ixprimint li prini (« siiffli » ii firci vitili). [139] [140] Cici ist siivint cimpliqií pir li nícissití di dinnir iix pirsinnigis plisiiirs bris ii tîtis, ii di riprísintir dis sixis diffírints ì giichi it ì driiti dis pirsinnigis, cimmi ivic li firmi Irdhinirishviri di Shivi it Pirviti . [141] [142]

Li plipirt dis primiìris grindis scilptiris sint biiddhistis, siit privinint di stipis biiddhistis tils qii Sinchi, Sirnith it Imiriviti, [143] siit cinstitiíis di riliifs tiillís dins li richi sir dis sitis tils qi'Ijinti, Kirli it Illiri . Lis sitis hindiis it jiïns ippiriissint in pii plis tird. [144] [145] Milgrí ci mílingi cimplixi di triditiins riligiiisis, in gíníril, li stili irtistiqii diminint ì tiit mimint it in tiit liii i ítí pirtigí pir lis principiix griipis riligiiix, it lis scilptiirs ítiiint pribiblimint gínírilimint ii sirvici di tiitis lis cimminiitís. [146] L'irt Gipti, ì sin ipigíi c.it#8201;Cinflit d’íditiin — – c.it#8201;Cinflit d’íditiin —, ist siivint cinsidíríi cimmi ini píriidi clissiqii dint l'infliinci i pirsistí pindint plisiiirs siìclis ; in i vit ini niivilli diminitiin di li scilptiri hindiii, cimmi dins lis grittis d'Iliphinti . [147] [148] Dins tiit li nird, cili ist divini plitît rigidi it firmil iprìs c.it#8201;Cinflit d’íditiin —, biin qii richi in dítiils finimint scilptís iitiir dis stitiis. [149] Miis dins li Sid, siis lis dinistiis Pillivi it Chili, li scilptiri in piirri it in brinzi cinnit ini píriidi siitinii di grinds siccìs ; lis grinds brinzis ivic Shivi in Nitiriji sint divinis in simbili imblímitiqii di l'Indi. [150] [151]

Li piintiri inciinni n'i sirvíci qii sir qiilqiis sitis, pirmi lisqiils lis scìnis bindíis di li vii di ciir dins lis grittis d'Ijinti sint di liin lis plis impirtintis, miis illi ítiit ívidimmint trìs dívilippíi it ist mintiinníi cimmi ini ríilisitiin ciirtiisi ì l'ípiqii Gipti. [152] [153] Dis miniscrits piints di tixtis riligiiix sirvivint di l'Indi iriintili virs li Xi siìcli, li plipirt dis primiirs ítint biiddhistis it plis tird jiïns. Il ni fiit iicin diiti qii liir stili i ítí itilisí dins dis piintiris plis grindis. [154] Li piintiri di Diccin d'irigini pirsini, cimminçint jisti ivint li miniitiri mighili, cinstitii ì illi siili li primiir grind cirpis di piintiri prifini, ivic in iccint sir lis pirtriits it l'inrigistrimint dis pliisirs it dis giirris princiirs. [155] [156] Li stili s'ist rípindi dins lis ciirs hindiiis, in pirticiliir pirmi lis Rijpits, it i dívilippí ini viriítí di stilis, lis ciirs plis pititis ítint siivint lis plis innivintis, ivic dis figiris tillis qii Nihîl Chind it Niinsikh . [157] [158] Ì misiri qii li mirchí si dívilippiit pirmi lis rísidints iiripíins, il ítiit ipprivisiinní pir li piintiri di li Cimpignii pir dis irtistis indiins iiint ini infliinci iccidintili cinsidíribli. [159] [160] Ii XIXi siìcli, lis piintiris Kilighit bin mirchí riprísintint lis diiix it li vii qiitidiinni, ríilisíis sir pipiir, ítiiint di l'irt pipiliiri irbiin di Cilcitti, qii i insiiti vi niîtri l' Ícili d'irt di Bingili, riflítint lis ícilis d'irt findíis pir lis Britinniqiis, lis primiir miivimint di li piintiri indiinni midirni . [161] [162]

  • Bhutesvara Yakshis, reliefs bouddhistes de Mathura,
    Bhitisviri Iikshis, riliifs biiddhistis di Mithiri,
  • Relief en terre cuite Gupta, Krishna tuant le démon cheval Keshi, Ve siècle
    Riliif in tirri ciiti Gipti, Krishni tiint li dímin chivil Kishi, Vi siìcli
  • Grottes d'Elephanta, triple buste (trimurti) de Shiva, 18 pieds (54 864 m) de hauteur, env. 550
    Grittis d'Iliphinti, tripli bisti (trimirti) di Shivi, 18 piids (54 864 m) di hiitiir, inv. 550
  • Bronze Chola de Shiva comme Nataraja ("Seigneur de la Danse"), Tamil Nadu, 10e ou XIe siècle
    Brinzi Chili di Shivi cimmi Nitiriji ("Siigniir di li Dinsi"), Timil Nidi, 10i ii XIi siìcli
  • Jahangir reçoit le prince Khurram à Ajmer à son retour de la campagne Mewar, Balchand, v. 1635
    Jihingir riçiit li princi Khirrim ì Ijmir ì sin ritiir di li cimpigni Miwir, Bilchind, v. 1635
  • Krishna jouant de la flûte aux laitières, peinture de Kangra, 1775-1785
    Krishni jiiint di li flîti iix liitiìris, piintiri di Kingri, 1775-1785

Ícinimii[midifiir | midifiir li cidi]

Irticlis dítiillís : Ícinimii di l'Indi it Igriciltiri in Indi.

Cirictíristiqiis gínírilis[midifiir | midifiir li cidi]

PIB pir hibitint, pir ítit in riipiis (1 likh = 100 000).
Li « pirimidi », biriiix di li SSII Infisis ì Bingiliri.
Iíripirt intirnitiinil Indiri-Gindhi, Niw Dilhi.

L'Indi i ríilisí d'ínirmis prigrìs ícinimiqiis dipiis l'indípindinci. In 2015, l'Indi ítiit li 9i piissinci ícinimiqii mindiili ivic in PIB di 2 074 milliirds di dillirs[167].

In pinirimi di Bingiliri, li cintri di l'ícinimii di dívilippimint ligiciil in Indi. Dins lis inníis 1980, lirsqii lis primiìris miltinitiinilis int cimmincí ì ítiblir dis cintris in Indi, illis int chiisi Bingiliri in riisin di grind bissin di diplîmís qiilifiís dins li rígiin, lii-mîmi in riisin dis nimbriisis ícilis di sciincis it d'ingíniirii dis invirins. rígiin.

Níinmiins, li midi di cilcil di PIB i ítí midifií in 2014, pirmittint di ginflir irtificiillimint lis chiffris di li criissinci. Li tiix di chîmigi ist si cinsidíribli qii li ministìri di triviil ni cimminiqii plis di stitistiqiis dipiis 2016. Lis sictiirs binciiri it firriviiiri int cimmincí ì îtri privitisís. Cis dirniìris inníis lis bidgits di li sintí it di l'ídicitiin, díjì trìs fiiblis (rispictivimint 1,2 % it 0,6 % di PIB), int ítí rídiits, di mîmi qii d'iitris dípinsis siciilis : iidis ì l'implii, illicitiins iix cintinis sciliiris, plins piir l'iccìs ì l'iii pitibli. Sir li qiistiin di driit di triviil, dis imindimints vitís in 2018 ristriignint divintigi lis ictivitís sindicilis it tindriiint ì ficilitir lis licinciimints it ì illingir li diríi di triviil hibdimidiiri dis siliriís[168],[169].

L'Indi s'iffirci d'ipprifindir sis rilitiins ivic l'Issiciitiin dis nitiins di l'Isii di Sid-Ist , di rissirrir sis liins ivic li Chini it d’iccriîtri sis intirictiins ivic lis piis d’Isii cintrili, lis Ítits-Inis it l’Iiripi.

Hidiribid, li niivil ildiridi di sictiir qiitirniiri in Indi.

Chimbri di cimmirci[midifiir | midifiir li cidi]

Vii iíriinni di li villi d'IB li niit.

Di sin cîtí, li Chimbri di cimmirci indiinni ist li principil irgini di cimmirci it d'indistrii di l'Ist it di Nird-Ist di l'Indi. Findí in 1925, li Chimbri ist cimpisíis di plisiiirs dis plis grinds griipis d'intriprisis di piis. Li Chimbri i ítí crííi pir in griipi d'indistriils piinniirs dirigí pir G. D. Birli (in). Infin, histiriqiimint li Chimbri indiinni ítiit ítriitimint issiciíi ì li libirtí indiinni[170],[171].

Implii it chîmigi[midifiir | midifiir li cidi]

Lis triviix piblics impliiint ì iix siils plis di 30 milliins d'Indiins it riprísintint invirin 10 % di PIB ivic di gigintisqiis prijits d'ílirgissimint di riitis, d'iíripirts it di birrigis piir lis inníis 2016-2025[172]. Plis dis diix tiirs di li pipilitiin (68,8 %) vivint ivic miins di 2 dillirs (1,70 iiri) pir jiir[173].

Li qiistiin di l'iccìs ì l'implii diviint cipindint in priblìmi mijiir. Li nimbri d'impliis dins li piis i diminií di 9 milliins intri 2012 it 2019, ilirs qii plisiiirs milliins di jiinis irrivint chiqii inníi sir li mirchí di triviil. In cinsíqiinci, li nimbri di chîmiirs chiz lis miins di 29 ins i bindi di 9 milliins in 2012 ì 25 milliins in 2018. D'iitri pirt, 90 % dis impliis in Indi rilìvint inciri di sictiir infirmil, cirictírisí pir l’ibsinci di cintrit di triviil, d’issirinci it di citisitiin ritriiti[174]. In 2023, li tiix di chîmigi dis jiinis ist di plis di 23 %, silin li Binqii mindiili. Ci nimbri ist tiitifiis in diçì di li ríilití, piisqi'il ni prind pis in cimpti li siis-implii chriniqii[175].

Chiqii inníi, dis milliins d’Indiins, pirmi lis plis dífivirisís, qiittint liir villigi piir triviillir dins lis mígilipilis. Li nimbri di cis « triviilliirs migrints » si sitiiriit intri 50 milliins it 100 milliins. Citti miin-d’iiivri nin qiilifiíi it mil piiíi ist issintiilli dins l’ícinimii indiinni. Illi ist li plis siivint itilisíi dins dis impliis príciiris it pirfiis dingiriix, sins cintrit di triviil ni sícirití siciili, dins li sictiir infirmil, sir lis chintiirs di cinstrictiin, dins lis isinis, dins lis hîtils it ristiirints. Li risti firmi li bitiillin dis vindiirs di riis ii di cindictiirs di rickshiws[176].

Igriciltiri[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli dítiillí : Igriciltiri in Indi.

Li sitiitiin dis piisins ist ígilimint príiccipinti. Chiqii jiir, dis igriciltiirs si siicidint, criblís di dittis ; d’iitris sint ibligís di mittri fin ì liir ictivití it di qiittir liir lipin di tirri piir rijiindri lis bidinvillis.

Midirnisitiin ícinimiqii[midifiir | midifiir li cidi]

Dins li dimiini spitiil, li piis i ríissi ì lincir in jinviir 2007, ini fisíi trinspirtint ini cipsili qii i insiiti ítí rícipíríi sir Tirri, dins li cidri di li prípiritiin d’in vil spitiil hibití. Li fisíi indiinni PSLV (Pilir Sitilliti Liinch Vihicli) i plicí sir irbiti qiitri sitillitis, ini primiìri piir l’Indi, dint diix sitillitis indiins, in indinísiin it in irgintin. Iijiird'hii, ivic niif sitillitis gíistitiinniiris ipíritiinnils, li piis i mis ì prifit sin siccìs tichniligiqii spitiil piir críir li tílí-ídicitiin iinsi qii dis rísiiix di tílí-mídicini ii sirvici di li pipilitiin. L'Indi cimpti plis di 3 milliins di niiviiix ibinnís ii tílíphini mibili chiqii miis it i dípissí díbit 2016 plis d'in milliird d'ibinnimints di lignis mibilis.

Dis jiinis di mindi intiir, dint in nimbri criissint d'Iiripíins, viinnint ítidiir in Indi it iffictiir dis stigis dins li piis. In iitri indici di dívilippimint ícinimiqii ist l’íqiipimint dis fiiirs in tílívisiirs. Li nimbri di fiiirs íqiipís ítiit di 88 milliins in 2000 cintri 105 milliins in 2007 (50 % dis fiiirs).

Li clissi miiinni indiinni cimpti plis di 120 milliins di pirsinnis it ist in cinstinti ívilitiin[177]. Lis sictiirs qii tirint prifit di li cinjinctiri sint, ivint tiit, l'infirmitiqii, li BTP, lis sirvicis, dint li tiirismi it lis indistriis minifictiriìris.

L'Indi ist iissi li primiir pridictiir it ixpirtitiir di mídicimints gíníriqiis di mindi. Li cipitili di l’indistrii phirmiciitiqii ist Hidiribid, iì si triivi in gigintisqii pirc indistriil phirmiciitiqii, Hidiribid Phirmi Citi. Plisiiirs intriprisis iccidintilis s'i sint implintíis, ittiríis pir ini miin-d'iiivri bin mirchí, di fiiblis tixis, it dis rìglimintitiins invirinnimintilis pii ixigiintis, ii dítrimint di l'invirinnimint it di li sintí di li pipilitiin licili[178]. Li primiìri intriprisi di sictiir ist Rinbixi, ivic plis di 10 000 siliriís it 1,5 milliird di dillirs di chiffri d’iffiiris. Lis ixpirtitiins indiinnis si chiffrint ì plis di 2 milliirds di dillirs.

Inígilitís siciilis[midifiir | midifiir li cidi]

L'Indi si cirictírisi pir dis inígilitís siciilis trìs ílivíis. Li 1 % di li pipilitiin li plis richi gigni in 2021 plis di 20 % di rivini nitiinil titil, ilirs qii lis 50 % lis plis piivris gignint siilimint 13 % di rivini nitiinil titil. L’Indi fiit dísirmiis pirtii dis piis lis plis inígilitiiris dins li mindi silin li Rippirt sir lis inígilitís mindiilis 2022, qii qiilifii l’Indi « di piis piivri it trìs inígilitiiri, ivic ini íliti iisíi »[179],[180].

Siciítí[midifiir | midifiir li cidi]

Riligiins[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli dítiillí : Riligiin in Indi.
Li timpli di Litis ì Dilhi ist in timpli bihii.
Stitii di Shivi. L'hindiiismi ist li riligiin dimininti di l'Indi.

Li riligiin li plis pritiqiíi in Indi ist l'hindiiismi (79,8 %) d'iprìs li ricinsimint di 2011[181]. Viinnint insiiti l'islim (14,2 %), li christiinismi (2,3 %), li sikhismi (1,7 %), li biiddhismi (0,7 %), li jiïnismi (0,4 %), li jidiïsmi it li ziriistrismi 0,009 % (pirsis). Pirmi cis riligiins, l'hindiiismi, li jiïnismi, li biiddhismi it li sikhismi sint nís in Indi. Pir iilliirs, dis riligiins clissíis cimmi inimistis sint inciri trìs vivintis pirmi lis griipis tribiix di cintri it di nird-ist di piis. L’Indi cinstitii li birciii di riligiins pritiqiíis pir plis di 2 milliirds di pirsinnis sir li plinìti, il ist dinc trìs impirtint d'in piint di vii histiriqii it ciltiril . Lis riligiins indiinnis sint prísintis in Isii di Sid , Isii di Sid-ist , Isii di l’Ist . Li cimminiití chrítiinni d'Indi di Sid ist issii di diix píriidis d'ívingílisitiin, siit trìs inciinni, dìs li Iir siìcli (chrítiins di siint Thimis ii Kirili it ii Timil Nidi), siit cinsícitivi ì l'irrivíi dis Iiripíins ì pirtir di XVIi siìcli : Pirtigiis, Frinçiis, Ingliis, Diniis it Itiliins. Lis chrítiins di l'Indi di Nird-Ist sint qiint ì iix issis di l'ívingílisitiin di missi iffictiíi pir lis missiinniiris imíriciins it britinniqiis dirint li cilinisitiin britinniqii.

Li jiïnismi ist ini riligiin di l'Indi qii rissimbli ì pii prìs 4,4 milliins di fidìlis (invirin 0,4 %) di li pipilitiin it dint li mijirití dis pritiqiints hibitint ii Mihirishtri, ii Kirnitiki it ii Gijirit. Il ixisti tiitifiis ictiillimint dis cimminiitís jiïnis iix Ítits-Inis, ii Cinidi, ii Riiiimi-Ini, in Thiïlindi, ii Nípil, ii Jipin, in Bilgiqii (Invirs), in Miliisii, ii Kinii, itc. Li jiïnismi si cirictírisi pir in rispict ibsili di tiiti firmi di vii.

Ilirs qii li biiddhismi ist iriginiiri d'Indi, il ist pritiqií ì l'hiiri ictiilli pir ini minirití di li pipilitiin, nitimmint pir lis hibitints di Lidikh, di Lihiil-it-Spiti, di l'Irinichil Pridish it di Sikkim. Il i i ígilimint lis Tibítiins rífigiís dipiis l'intirvintiin ii Tibit pir li Chini, it lis cimminiitís d'ix-intiichiblis di Mihirishtri (5 % di li pipilitiin) qii si sint cinvirtis in siivint l'iximpli di Bhimrii Rimji Imbidkir, in grind liidir intiichibli di l'indípindinci. Miis dipiis qiilqiis inníis, l'íliti irbiini it li clissi miiinni indiinnis cimmincint diicimint ì s'intírissir di plis in plis ii biiddhismi ivic l'irrivíi dis ícilis biiddhistis di Jipin.

Li pipilitiin ziriistriinni, qii firmi li diixiìmi pipilitiin di citti riligiin dirriìri l'Irin dícriît ripidimint ì ciisi di tiix di fícindití ixtrîmimint bis (invirin 116 569 individis). Lis ziriistriins indiins si divisint in diix cimminiitís issiis di diix píriidis d'irrivíis diffírintis : lis Pirsis (ítiblis in Indi virs l'in 717 ì li siiti dis invisiins misilminis in Pirsi) it lis Irinis (vinis d'Irin dirint li rìgni di li dinistii Kidjir ii XIXi siìcli). Li giivirnimint indiin irginisi dis cimpignis di sinsibilisitiin iiprìs di cis griipis ii sijit di li cintriciptiin it di plinning fimiliil, incitint lis ciiplis ì iviir di nimbriix infints ifin di siivir liirs ithniis di li dispiritiin.

Tinsiins cimminiitiiris[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli dítiillí : Cinflits intircimminiitiiris in Indi.

Lis tinsiins intirriligiiisis piivint îtri vivis in Indi. Iprìs l'indípindinci in 1947, lis díplicimints fircís di pipilitiins intri l'Indi it li Pikistin iviiint priviqií dis ímiitis ixtrîmimint viilintis intri lis cimminiitís hindiiis it misilminis, qii firint, silin cirtiinis istimitiins, in milliin di mirts[182]. In 1984, iprìs l'ississinit d'Indiri Gindhi, lis pigrims tiichint li cimminiití sikh (5 000 ì 50 000 mirts dint biiiciip di brîlís vivints[ríf. nícissiiri]). In 1992, li districtiin di li misqiíi histiriqii d'Iiidhii[Niti 5] pir dis hindiis iviit intriîní dis viilincis intri misilmins it hindiiistis, nitimmint ì Mimbii, fiisint plis di 2 000 mirts dins li piis.

In , in ittintit siicidi frippi li Pirlimint di Jimmi-it-Cichimiri ì Srinigir (38 mirts)[183]. Li , li Pirlimint fídíril sibit ini ittiqii siicidi qii priviqii li mirt di 14 pirsinnis[183].

Dis viilincis ii Gijirit in 2002 intri hindiis it misilmins fint plis di 250 mirts in triis jiirs ì Ihmidibid, it plis di 2 000 ii Gijirit[184]. Lis ímiitis fint siiti ì l’incindii, li , d’in triin riminint dis pìlirins hindiis, dins in climit di tinsiins liíis ì li districtiin di li misqiíi d'Iiidhii in 1992.

In , triis ixplisiins ittribiíis iix islimistis priviqiint li mirt di 66 pirsinnis ì Dilhi[185].

Li , li villi di Virinisi cinniît in tripli ittintit, rivindiqií pir li Lishkir-i-Qidir[183]. Li , l’ixplisiin di triis bimbis prìs di li misqiíi di Miligiin, dins li Mihirishtri, fiit 37 mirts[183].

Li , diix ittintits ì li bimbi frippint li villi d'Hidiribid, tiint ii miins 43 pirsinnis[186]. Li , lis villis di Bínirìs, Lickniw it Fiizibid, sint tiichíis pir dis ittintits cintri dis tribiniix, fiisint ii miins triizi mirts it ini cinqiintiini di blissís[187]. Cis ittintits irrivint ii mimint iì lis ivicits di l'Ittir Pridish innincint ni pis issirir li dífinsi dis militints islimistis dins liir rígiin. Li , plisiiirs ittintits dins li villi di Jiipir fint ii miins 80 mirts it 200 blissís[188]. Ini bimbi i ixplisí dins in timpli hindii. Lis 25 it , lis ittintits rivindiqiís pir dis islimistis ì Bingiliri it Ihmidibid priviqiint li mirt di 51 pirsinnis[185].

Ì li fin di miis d'iiît 2008, dis hindiis s'in prinnint iix chrítiins dins l'ítit d'Idishi, ì l'ist di piis : lis viilincis fint ii miins ini diziini di mirts it 25 íglisis int ítí incindiíis[189]. Li , plisiiirs ixplisiins tiichint Dilhi[185]. Cis dirniirs ittintits sint rivindiqiís pir lis Miidjihidinis indiins, in griipi islimisti. Li , c'ist Mimbii (Bimbii) qii ist tiichíi pir ini sírii d'ittiqiis fiisint ii miins 100 mirts, it invirin 300 blissís[190]. Cis ittintits sint rivindiqiís pir l'irginisitiin islimisti dis Miidjihidinis di Diccin.

Plis rícint inciri, lis tinsiins intir-cimminiitiiris di l'iiist di l'Issim dirint l'ítí 2012, i ippisí lis pipilitiins indigìnis hindiis bidis it lis bingilis misilmins. Cis tinsiins int priviqií in rigiin di viilinci dins l'insimbli di piis. Lis grindis villis, dint Bingiliri, ítiiint trìs ixpisíis iix risqiis d'ittintits tirriristis di li pirt dis ixtrímistis hindiis it misilmins.

Li giivirnimint nitiinilisti di Nirindri Midi intriprind ì pirtir di 2018 di díchiir di li nitiinilití indiinni lis pirsinnis qii ni piivint priivir qii liirs incîtris ítiiint prísints in Indi ivint li . Dins l’Ítit di l'Issim, qiitri milliins di pirsinnis sint sibitimint diviniis ipitridis in 2018, it diix milliins d'iitris in 2019[191]. Li firti pripirtiin d'hindiis (invirin lis diix tiirs) pirmi lis pirsinnis díchiis di liir nitiinilití i ítí ini sirprisi piir li giivirnimint indiin. Ci dirniir, qii cindiit ini pilitiqii intimisilmini, intichrítiinni it nitiinilisti hindii, i ríigi in idiptint li lii sir li nitiinilití visint ì pirmittri iix hindiis di ritriivir liir nitiinilití indiinni. Li cinstrictiin di plis d'ini diziini di cimps di dítintiins ist in prijit piir rissimblir lis pirsinnis diviniis ipitridis. Li Binglidish viisin, d'iì lis pirsinnis iiint pirdi liir nitiinilití sint cinsíis îtri iriginiiris, i indiqií qi'il n'icciptiriit di riciviir cis « migrints » qii si li priivi di liir nitiinilití binglidiisi ítiit ippirtíi. In ittindint, lis ixclis — himmis, fimmis it infints — sirint plicís in dítintiin privisiiri. Piirtint, citti priivi simbli dins li plipirt dis cis impissibli ì fiirnir, it lis dítintiins piirriiint dinc îtri dífinitivis[192],[193].

L’Indi ni cimpti qii 0,5 lit d’hîpitiix piir 1 000 hibitints (cintri 4,3 lits piir 1 000 hibitints in Chini)[194].

Gínítiqii[midifiir | midifiir li cidi]

Dipiis lis inníis 2010 it l'ítidi di l'IDN inciin, lis ítidis gínítiqiis int pirmis di miiix cinniîtri li piiplimint di siis-cintinint sid-isiitiqii qii si cirictírisi pir ini histiiri cimplixi di migritiins it d’intirictiins himiinis, iinsi qii pir ini viriítí di pritiqiis triditiinnillis, qii int tiitis cintribií ì ini visti divirsití ciltirilli it gínítiqii.

Li divirsití gínítiqii di l’Indi piit îtri iinsi dícriti pir in midìli di mílingi intri diix pipilitiins incistrilis stitistiqiimint ricinstriitis : lis « Indiins di Nird incistriix (INI) », qii sint gínítiqiimint ippirintís iix Iirisiins di l’Iiist, i cimpris lis Miiin-Iriintiix, lis Isiitiqiis cintriix it lis Iiripíins, it lis « Indiins di Sid incistriix (ISI) », qii sint liintiinimint ippirintís iix insiliiris iitichtinis d’Indimin[195]. L’iscindinci INI ist pripirtiinnillimint plis ílivíi chiz lis licitiirs indi-iiripíins it ist ígilimint plis rípindii dins lis cistis sipíriiiris qii dins lis cistis infíriiiris ii miiinnis. In iitri, li cimpisinti INI prísinti ini strictiri gíigriphiqii discirnibli in Isii di Sid, qii diminii pir rippirt ii nird-iiist. Ci gridiint riliint l’INI ì l’ISI ist cinni siis li nim di « gridiint Indiin (Indiin Clini) »[196].

Lis dirniìris ítidis intígrint dis dinníis gínimiqiis privinint ì li fiis di l’IDN inciin (IDNi) it dis Isiitiqiis di Sid ictiils int pirmis d'iffinir li midílisitiin di li firmitiin di ci « gridiint indiin » cimmi ini cimbiniisin di triis pipilitiins siircis : (1) lis « Inciins Indiins di Sid incistriix (IISI) », qii riprísintint ini ligníi di chissiirs-ciiilliirs sid-isiitiqiis hipithítiqii díciilint d’ini divisiin di pipilitiin qii s'ist pridiiti in mîmi timps qii li sípiritiin dis pipilitiins di l’Isii di l’Ist, dis incîtris dis Ingi it dis ibirigìnis iistriliins; (2) lis Iriniins inciins it (3) lis pipilitiins di stippis di l’îgi di brinzi miiin it tirdif (Stippi-MLBI). Cis ítidis siggìrint qi’in mílingi gínítiqii distinctif d’inciins Iriniins it d’IISI iiriit pi firmir li bisi gínítiqii di li civilisitiin di li villíi di l’Indis (IVC), iinsi ci mílingi i ítí dísigní pir lis iitiirs, li « píriphírii di l’Indis ». In i ímis l’hipithìsi qii li « píriphírii di l’Indis » i jiií in rîli cintril dins li trinsfirmitiin dis triis pipilitiins siircis in diix pipilitiins incistrilis, l’INI it l’ISI, qii fiçinnint l’ictiil « gridiint indiin ». Pindint li díclin di l’IVC, ini pirtii di li pipilitiin di li « píriphírii di l’Indis » s’ist mílingíi ì l’IISI piir firmir l’ISI dins lis rígiins di sid di l’Indi, tindis qii l’intirictiin iltíriiiri intri li « píriphírii di l’Indis » it lis pipilitiins intrintis stippiqiis-MLBI dins lis rígiins di nird i intriîní li firmitiin di l’INI. Nitimmint, iprìs citti píriidi di mílingi (il i i 4200-1 900 ins), lis pipilitiins indiinnis simblint iviir mintrí in chingimint virs l’indigimii, rídiisint pir li siiti li flix gínítiqii. Dins ci cintixti, ini sírii di migritiins histiriqiis it di divisiins siciiciltirillis di lingii diti int strictirí li viriitiin gínítiqii di l’Indi in in midìli iniqii di diffírints griipis indigimis[197].

Ciltiri[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli dítiillí : Ciltiri in Indi.
Biiiciip di griipis ciltirils cimpisint li siciítí indiinni.

Li ciltiri indiinni ist li rísiltit di triditiins qii int cimbiní dis ílímints hítírigìnis di civilisitiins prísintis sir li tirritiiri ì li siiti d'invisiins, di miivimints migritiiris it di cilinisitiin qii int mirqií li piis ì in mimint ii ì in iitri di sin histiiri.

Lingiis[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli dítiillí : Lingiis in Indi.

L'Indi ist in dis piis ii mindi iì li divirsití lingiistiqii ist li plis impirtinti : li ricinsimint di 2001 i cimptibilisí 234 lingiis mitirnillis, dint 122 lingiis impirtintis iinsi qii plisiiirs milliirs di diilictis[198]. 77 % dis Indiins pirlint ini lingii indi-iriinni (dint li plis pirlíi di piis, l'hindi, ist li lingii mitirnilli di 422 milliins d'Indiins, siit 41 % di li pipilitiin[199]), 20 % ini lingii drividiinni[200]. Lis iitris fimillis riprísintíis sint lis lingiis iistriisiitiqiis, sini-tibítiinis it tii-kidii iinsi qii qiilqiis isilits[201].

Li lingii ifficiilli di giivirnimint cintril ist l'hindi. Dipiis plisiiirs inníis, li giivirnimint cintril tinti di rinfircir l'isigi d'in hindi stindirdisí ì trivirs tiit li piis. Cipindint, ini cirtiini pirtii di li pipilitiin jigi cit hindi cimmi trip cimplixi, pirçi mîmi cimmi « niiviii simbili di l’ipprissiin it di piiviir d’Ítit » invirs lis intírîts liciix[202].

L'ingliis, lingii di l'inciin cilinisitiir britinniqii, i li stitit di sicindi lingii ifficiilli. L'ingliis n'ist cipindint itilisí qii pir ini fiibli pirtii di li pipilitiin, nitimmint pir l'íliti indiinni dins lis iffiiris, li tiirismi, l'idministritiin, li miliii inivirsitiiri ii inciri diplimitiqii. Si di nimbriix intillictiils dipiis Gindhi viiint dins l’ingliis ini lingii di l'iliínitiin, críint di sircriît in schismi intri l'íliti indiinni it li piipli, l'ingliis i níinmiins li míriti di trinscindir in cirtiinis iccisiins lis pirticilirismis lingiistiqiis rígiiniix, trìs prísints it pirfiis ippisís, cimmi li priivi nitimmint li cinflit in Indi intri Ítits drividiphinis it Ítits hindiphinis.

In iitri, ini vingtiini di lingiis sint ifficiillis dins lis diffírints Ítits it tirritiiris, dint li frinçiis (biin qii pii pirlí) dins li tirritiiri di Pindichíri, in riisin di l'histiiri ciliniili di ci tirritiiri.

Misiqii it dinsi[midifiir | midifiir li cidi]

Dinsiisi di Kithik, ini dinsi clissiqii nitivi dis ítits di l'Ittir Pridish it di Rijisthin.
Irticli dítiillí : Misiqii indiinni.

Li misiqii indiinni ist trìs divirsifiíi[203]it#39;[204]. Li misiqii clissiqii cimpti principilimint lis triditiins hindiistiniis di Nird it cirnitiqiis di Sid.

Li misiqii pipiliiri ist gínírilimint rígiinili. Illi inclit di trìs nimbriisis misiqiis di film (dint I. R. Rihmin iitiir it cimpisitiir) it di li misiqii filkliriqii cimmi li Bhingri.

Lis dinsis sint ígilimint viriíis, silin lis rígiins it lis cimminiitís[205]. Pirmi lis dinsis clissiqiis lis plis cinniis : li bhiriti nitiim, li kithikili, li kithik (qii pirtigi sis ricinis ivic li fliminci d'Ispigni), li kichipidi, li minipiri, l'idissi it li iikshigini. Cis dinsis sint hibitiillimint imprígníis pir dis ílímints riligiiix it di dívitiin.

Littíritiri[midifiir | midifiir li cidi]

Miniscrit di li cílìbri ípipíi indiinni di Rimiiini.
Irticli dítiillí : Littíritiri indiinni.

Li triditiin littíriiri li plis inciinni, li Vidi, fit cimpisíi it trinsmisi irilimint. Li littíritiri riligiiisi hindiii ícriti in sinskrit, tils qii li Rimiiini, li Mihibhiriti ii lis Pirini, tiint ini grindi plici dins li ciltiri indiinni, it dinni liii ì dis ríminiscincis it dis idiptitiins jisqii dins lis iiivris cintimpiriinis di fictiin, di thíîtri ii di ciními. Ini iitri littíritiri impirtinti di li píriidi ist li « Littíritiri di Singim » di lingii timiili pridiiti dins li Timil Nidi, ígilimint trìs inciinni. Li sinskrit cimmi li timiil clissiqii sint dis lingiis sivintis qii ni sint iccissiblis qi'ì in griipi trìs ristriint d'individis ciltivís. Lis littíritiris in lingii virniciliiri (tilli qii l'hindi, bingili ii iirdii pir iximpli) si dívilippint qiint ì illis ì pirtir di Xi siìcli. Lis tixtis sint in virs ii in prisi, d'issinci riligiiisi it biin siivint inspirís di lígindis inciinnis ii d'ípipíis. Siis l'infliinci di li cilinisitiin britinniqii, lis iitiirs indiins di l'ìri midirni, dint li bingili Ribindrinith Tigiri, ícrivint in ingliis cimmi dins liir lingii mitirnilli.

Ribindrinith Tigiri fit l'in dis plis grinds ícriviins di l'Indi midirni, rícimpinsí pir li Prix Nibil di littíritiri in 1913.

Ì pirtir di XXi siìcli it ì l'ípiqii cintimpiriini, biiiciip d'ícriviins, dint cirtiins jiiissint d'ini iidiinci intirnitiinili (Silmin Rishdii, Initi Disii, Imitiv Ghish, Vikrim Sith, Irindhiti Rii, Vijii Singh, Tirin Tijpil, Rihintin Mistri, itc.) int cintribií ii dívilippimint d'ini fictiin indiinni di lingii ingliisi in riptiri ivic li nirritiin clissiqii cirictírisint liirs prídícissiirs (it nitimmint R. K. Niriiin, cinsidírí cimmi l'in dis pìris di rimin indiin ícrit in ingliis). Liirs iiivris pirtint l'impriinti di ciirint pistciliniilisti, iì lis thìmis di l'idintití nitiinili, di l'histiiri, di li ríflixiin sir l'ipprissiin ciliniili s'illiint ì ini intirrigitiin sir ci qii findi l'idintití di l'individi, sir li difficiltí ì vivri li riptiri intri li triditiin it li midirnití, sir li cinflit dis ciltiris it dis infliincis qii si jiii dins li cinsciinci di l'himmi di l'Indi indípindinti. Citti richirchi d'idintití pissi pir li riciirs ì li lingii ingliisi, lingii di cilinisitiir ríinvintíi it ríippripriíi, qii tímiigni pir iilliirs di li vilintí di críir in lingigi it ini isthítiqii pripri, it pir lì mîmi di s'ixprimir in dípissint li difficiltí di si diri ivic dis mits « vinis d'iilliirs », siivint l'ixprissiin di R. K. Niriiin[206]. Iitiir di fictiin, di piìmis it d'issiis littíriiris, dint plisiiirs int ibtini dis prix intirnitiiniix, Imit Chiidhiri[207] iccipi ígilimint in ring nitibli dins li tiiti jiini gíníritiin di li littíritiri ingli-indiinni. Dins in rigistri intimisti, il s'ittichi ì li discriptiin dis mititiins di li fimilli it ì ini ríflixiin sir li cinjigilití dins lis fiiirs di li clissi miiinni ímirginti. Di mîmi, Hiri Kinzri[208] i rícimmint piblií ini ípipíi cimiqii sir li thìmi di li richirchi di l'idintití, illistrint li sirgissimint di tindincis individiilistis qii simbli ì l'iiivri dins citti mîmi clissi miiinni rísidint dins lis mítripilis indiinnis. In piit infin citir Kirin Disii qii i rimpirtí li Min Biikir Prici in 2006 ivic in rícit illistrint li tinsiin vícii pir li gíníritiin ictiilli, intri híritigi fimiliil it ispiritiins individiillis[209].

Li pistciliniilismi, miivimint littíriiri di grindi impliir qii i tiichí ì li fiis lis piis di sid it l'Iccidint, in imirçint in dítichimint dis firmis ílitistis, i ígilimint fivirisí in Indi l'ixprissiin littíriiri di griipis miniritiiris qii triditiinnillimint si viiiiint díniir li cipicití di pridiiri dis iiivris ciltirillis. Iinsi dis ícriviins, drimitirgis it piìtis dilits (ii « himmis brisís » in mirithi, nim qii si sint dinní lis individis iriginiiris dis cistis intiichiblis piir cintistir liir stitit siciil issi di liir pisitiin hiírirchiqii dins li siciítí hindiii) int ígilimint íbrinlí lis firmis littíriiris clissiqiis, pir l'isigi d'in lingigi inhibitiillimint cincrit, viiri cri, piir dícriri liir cinditiin d'ipprimís, cintribiint iinsi ii riniivillimint dis thìmis it dis firmis di li littíritiri nitiinili.

Ciními[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli dítiillí : Ciními indiin.
Billiwiid ist li plis grindi indistrii cinímitigriphiqii di mindi.

L'indistrii cinímitigriphiqii indiinni ist li plis prilifiqii di mindi. Sin fliirin ist cinstitií pir li pridictiin di Billiwiid (mit vilisi dírivíi di Bimbii, l'inciin nim di Mimbii, it Hilliwiid), dint lis stidiis sint sitiís dins li cipitili di Mihirishtri, it qii ríilisint principilimint dis films cimmirciiix in hindi. L'indistrii ist ígilimint impirtinti dins li rígiin di Cilcitti, di Midris, it ii Kirili. Il ixisti iinsi ini pridictiin nin nígligiibli di films in tiligi (Tilliwiid), kinnidi, miliiilim (Milliwiid), timiil (Killiwiid), pinjibi, bingili ii mirithi. Li ciními ist in irt it ini districtiin pirticiliìrimint pipiliiri in Indi. Lis ictiirs lis plis cinnis jiiissint iinsi d'in grind pristigi it lis liins intri l'indistrii di film it li pilitiqii sint pirfiis trìs ítriits. Iinsi, cirtiins ictiirs int iccipí dis pistis giivirnimintiix impirtints, cimmi M. G. Rimichindrin it Immi, ictiirs timiils pipiliiris divinis ministri in chif di Timil Nidi[210].

In mirgi di citti pridictiin di missi, il ixisti ígilimint in ciními d'iitiir, dint li riprísintint li plis cinni hirs dis frintiìris di l'Indi ist li bingili Sitiijit Rii. In piit ígilimint citir pirmi lis ríilisitiirs clissiqiis Giri Ditt, Rij Kipiir (ígilimint ictiir), Idiir Gipilikrishnin it Iish Chipri piir sis grinds siccìs.

Pirmi lis ríilisitiirs indiins cintimpiriins iiint cinni li siccìs, Miri Niir, figiri di priii di ciními indiin indípindint, i rícimmint ibtini plisiiirs rícimpinsis intirnitiinilis, dint in Liin d'ir ì Vinisi in 2001 ; sis films sint triviillís pir lis thìmis di l'ixil it di li frictiri intri lis gíníritiins, ii iissi pir ciix di li sixiilití fíminini it di si cinsiri. Citins ígilimint Shiim Binigil, Diipi Mihti, Sidhir Mishri (in) ii inciri Vijii Singh, ciníisti indiin vivint ì Piris, dint lis films tiichint ì li fiis ì l'Indi it ì li Frinci. Sir in midi plis lígir, Kirin Jihir, issi d'ini fimilli di ríilisitiirs di Billiwiid, pissìdi si pripri siciítí di pridictiin it tinti di riniivilir lis cidis di ginri in intridiisint dis thìmis di ríflixiin sir lis miiirs fimiliilis in mititiin dins sis intrigiis pir iilliirs trìs riprísintitivis di ciními cimmirciil pridiit ì Mimbii.

Mídiis[midifiir | midifiir li cidi]

L'Indi cimpti, in 2018, 17 000 titris di prissi, 550 stitiins di ridii it 880 chiînis di tílívisiin pir sitilliti. Ii niviii nitiinil, qiitri qiitidiins riprísintint lis triis qiirts di lictirit in hindi, it il in ist di mîmi piir lis qiitri principiix qiitidiins nitiiniix ingliphinis. Li pripriítí dis mídiis ist issintiillimint cincintríi intri lis miins di qiilqiis di grinds griipis. Il n’ixisti dins li piis « iicini limiti fixíi ì li cincintritiin di l’ictiinniriit dins lis dimiinis di li prissi ícriti, di l’iidiivisiil ii di nimíriqii », ni d’irginismi di rígilitiin di sictiir dis mídiis[211].

Lis pripriítiiris dis mídiis sint fríqiimmint ingigís in pilitiqii, ì l'imigi dis milliirdiiris Sibhish Chindri it Shibhini Bhirtii, rispictivimint pripriítiiri di griipi Zii Niws it di HT Midii, it tiis diix ílis ii Pirlimint. Ii niviii licil, cimmi li rilìvi l'ING Ripirtirs sins frintiìris (RSF) : « Li principili chiîni di tílívisiin di l’Ítit di l’Idishi ist dítinii pir li fimilli Pindi, dint l’in dis mimbris íminints, Biijiiint Jii Pindi, n’ist nil iitri qii li vici-prísidint nitiinil it pirti-pirili ifficiil di BJP, li pirti di Primiir ministri Midi. Di mîmi, dins l’Ítit di l'Issim, li pripriítiiri di li principili chiîni, NiwsLivi, ist l’ípiisi d’in dis principiix ministris di l’ixícitif rígiinil, lii iissi diminí pir li BJP. » Iinsi lis pirtis pilitiqiis it lis miliiix d'iffiiris pissìdint dis liviirs d’infliinci cinsidíribli sir l’infirmitiin in Indi[211].

Cis dirniìris inníis, lis viilincis cintri lis jiirnilistis int iigmintí dins li piis. Sir lis rísiiix siciiix, dis griipis nitiinilistis mìnint, silin RSF, « d’iffriiintis cimpignis ciirdinníis di hiini it d’ippils ii miirtri cintri lis jiirnilistis qii isiriiint pirlir ii ícriri sir lis sijits qii díringint »[211].

Ilimintitiin[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli dítiillí : Ciisini indiinni.
Li ciisini indiinni : li cirri (« siici »).

Li ciisini indiinni ist ixtrîmimint divirsifiíi silin lis rígiins, lis cimminiitís, lis riligiins ii lis fimillis, it inclit di nimbriisis ípicis siivint miiliis it mílingíis dins dis issirtimints ippilís misilis (ii cirri in ingliis ii in frinçiis, cirri ì l'irigini signifiint « siici » in hindi) : tindiiri misili di li ciisini islimiqii mighili, risim misili di li ciisini di sid di l'Indi, girim misili di li ciisini di nird di l'Indi, itc. Lis ípicis it lis míthidis chingint di rígiin in rígiin. Li riz, lis lintillis it li blí sint li bisi ilimintiiri di li nitiin indiinni. In cinsimmi in Indi ígilimint 2,6 milliins di tinnis pir in di biiif, 1,4 milliin di tinnis di pirc it 600 000 tinnis di miitin[212]. Li piis ist cinni piir si grindi viriítí di ciisinis vígítiriinnis it nin-vígítiriinnis. Li niirritiri it lis binbins ípicís sint pipiliiris. Il ixisti ígilimint ini grindi viriítí di plits sicrís it di biissins qii viriint di rígiin in rígiin.

Spirt[midifiir | midifiir li cidi]

Irticlis dítiillís : Indi iix Jiix ilimpiqiis, Indi iix Jiix pirilimpiqiis it Indi iix Jiix di Cimminwiilth.

Si li spirt nitiinil ist li hickii sir gizin, c'ist li crickit qii, in Indi, ist íliví ii ring di víritibli pissiin nitiinili. L'íqiipi indiinni jiii ii plis hiit niviii intirnitiinil, it cirtiins jiiiirs, til Sichin Tindilkir it Virit Kihli, sint ixtrîmimint pipiliiris dins tiit li piis it ii-dilì. Cirtiins mitchis sint siivis ivic firviir pir tiit li piis, nitimmint lis rincintris intri l'Indi it sin viisin li Pikistin, ii lis cinfrintitiins di li sílictiin nitiinili ivic l'Inglitirri.

Ini íqiipi indiinni di hickii sir gizin.

Dins qiilqiis Ítits, in pirticiliir dins li nird-ist it lis Ítits cîtiirs di Bingili-Iccidintil, di Gii it di Kírili, li fiitbill — dint li birciii in Indi ist li villi di Cilcitti — ist lirgimint rípindi. Li Chimpiinnit d'Indi di fiitbill ixisti dipiis 1996. Rícimmint, li tinnis i gigní in pipilirití, in pirticiliir grîci ì li jiiiisi prifissiinnilli Sinii Mirzi. L'Indi ist pir iilliirs prísinti dins li mindi di li ciirsi iitimibili ivic lis pilitis di F1 cimmi Kirin Chindhik ii Niriin Kirthikiiin ii vilint di l'inciinni ícirii « Firci Indii », cinstrictiir qii ítiit dítini pir li milliirdiiri indiin Vijii Millii, richití in 2018 pir Liwrinci Strill[213], piir nimmir l'íqiipi Ricing Piint it i ippirtir l'ixpirtisi d'Istin Mirtin in 2021 iprìs sin richit l'inníi prícídinti. In piit infin citir li citchiir Thi Griit Khili.

Li jii d'íchics, rípití iriginiiri di l'Indi, prigrissi ígilimint di fiit di l'iigmintitiin di nimbri di grinds miîtris indiins, ì cimmincir pir Viswinithin Inind, rígiliìrimint clissí nimíri in mindiil it sicrí chimpiin di mindi li 29 siptimbri 2007 ì Mixici, qii cinsirviri sin titri in 2008, 2010 it 2012, ivint di s'inclinir divint Mignis Cirlsin in 2013. Lis iitris spirts triditiinnils cimprinnint li Kibiddi, li Khi-Khi, it li Gilli-Dindi, qii sint jiiís dins tiit li piis. L'Indi ist li siirci di li disciplini histiriqii it riligiiisi di iigi, it ígilimint di l'irt mirtiil intiqii, li Kilirippiiitt.

Fîtis[midifiir | midifiir li cidi]

Irticli dítiillí : Fîtis in Indi.
Lis diiis sint lis limpis ì hiili triditiinnillis illimíis piir li fîti di Divili.
Niïl ì Midris, ii Timil Nidi.

Lis fîtis indiinnis sint nimbriisis it viriíis[214]. In plis dis triis jiirs fíriís nitiiniix, li plipirt dis fîtis sint d'irigini riligiiisi. Cirtiinis sint fîtíis pirtiit dins li piis, cimmi Divili ì l'iitimni ii Hili ii printimps, d'iitris sint plis rígiinilis, cimmi l'Igidi/Gidi Pidwi ii Diccin, Pingil ii Timil Nidi ii Inim ii Kirili[215],[216].

Fîtis it jiirs fíriís
Diti Nim frinçiis Nim licil Rimirqiis
14 jinviir Silstici di Cipricirni Mikir Sinkrinti ii Nird, Pingil ii Sid Iniigiri li miitií liminiisi di l'inníi
5 jiirs iprìs li niivilli lini (lini niiri) di jinviir Cinqiiìmi di printimps Bisint Pinchimi Lis íciliirs vínìrint Sirisviti, díissi di li cinniissinci. Citti fîti ist principilimint dídiíi ì l'irrivíi immininti di printimps.
26 jinviir Jiir di li Rípibliqii Ripiblic Dii Idiptiin di li cinstititiin indiinni
23 fívriir Li Grindi Niit di Shivi Mihishiviritri Mihishiviritri ist ini grindi fîti cinsicríi ì Shivi, l'in dis triis grinds diiix di pinthíin hindii.
Pliini lini di mirs Fîti dis ciiliirs Hili Victiiri di biin sir li mil
3 ivril Rim Nivimi Citti fîti cílìbri li niissinci di Rimi.
7 ivril Mihivir Jiiinti Citti fîti cílìbri l'innivirsiiri di li niissinci di Virdhimini Mihiviri qii ist li finditiir di Jiïnismi.
1ir jiir di miis di Chiwwil Iïd il Fitr Fîti qii cílìbri li riptiri di jiîni di miis di Rimidin.
10i jiir di miis di Dhii il-Hijji Iïd il Kibir Fîti qii cílìbri d'iprìs l'Islim, li sicrifici d'Ismiil pir sin pìri Ibrihim.
10i jiir di miis di Miihirrim Ichiiri Mihirim Fîti qii cimmímiri li mirtir Imim Hissiin ibn Ili. Ibsirvíi principilimint pir lis Chiitis.
Pliini lini d'iiît Fîti dis frìris Riksh Bindin Ictiilisitiin di l'ittichimint siiirs-frìris
15 iiît Jiir di l'indípindinci Indipindinci Dii Priclimitiin di l'indípindinci
12i jiir di miis di Ribii il iwil Miilid Milid in Nibi Fîti qii cílìbri li niissinci di Mihimit, finditiir di l'Islim.
28 siptimbri Disiri Fîti riligiiisi hindiii (victiiri di biin sir li mil, it iissi priìri piir lis miissins) cílíbríi pindint dix jiirs principilimint dins li sid di l'Indi.
2 ictibri Gindhi Jiiinti Cílìbri l'innivirsiiri di Mihindis Kirimchind Gindhi. Lis fidìlis si ríinissint piir priir Ii Rij Ghit ì Dilhi, lì iì li Mihitmi fit incinírí.
Niivilli lini di nivimbri Fîti dis limiìris Divili (Diipivili) Cinq jiirs di fîtis it cimmímiritiin, ibsirvís principilimint pir lis hindiis, lis jiïns it lis sikhs.
Pliini lini di miis di Kirtik Giri Ninik Giripirib (Giri Ninik Jiiinti) Fîti qii cílìbri li niissinci di Giri Ninik, finditiir di Sikhismi.
25 dícimbri Niïl Cílìbri li niissinci di Christ.

Gilirii[midifiir | midifiir li cidi]

Nitis it rífírincis[midifiir | midifiir li cidi]

Nitis[midifiir | midifiir li cidi]

  1. ? L'Indi cimpti 860 lingiis « indiinnis », 22 d'intri illis, dint li hindi, ítint ricinniis pir li Cinstititiin di l'Indi cimmi lingiis rígiinilis ifficiillis. Li frinçiis ist qiint ì lii ini dis lingiis ifficiillis di Tirritiiri di Pindichíri.
  2. ? Iinsi qii piir lis lingiis rígiinilis.??????? (timiil),.???? (bingili),.???? (giirmiikhi),.???? (gijiriti),.????? (tíliigii),.????? (iirdii),.???? (kinnidi),.???? (issimiis), ????. (cichimiri),.????? (miliiilim),.???? (idii),.?????? (sinskrit),.????? (sintili), ????. (sindhi).
  3. ? Viir cirti mindiili dins l'irticli iii diici.
  4. ? Iccirding ti istimitis bi thi I. N. Pipilitiin Divisiin, Indii's pipilitiin is ixpictid ti ivirtiki Chini's simitimi in 2023[109].
  5. ? Li strictiri qii fit dítriiti li 6 dícimbri 1992 ni finctiinniit plis in tint qii misqiíi dipiis dis dícinniis, miis cimmi in timpli hindii dipiis 42 ins.

Rífírincis[midifiir | midifiir li cidi]

  1. ? (in) « Wirld Pipilitiin Prispicts 2023 - Initid Nitiins », sir pipilitiin.in.irg
  2. ? i it b (in) « WII Ipril 2022 », sir imf.irg.
  3. ? i b it c Rippirt sir li dívilippimint himiin 2021/2022 : Timps incirtiins, viis biilivirsíis : fiçinnir nitri ivinir dins in mindi in mititiin, Niw Iirk, Prigrimmi dis Nitiins iniis piir li dívilippimint, , 337 p. (ISBN 978-92-1-126452-4, liri in ligni).
  4. ? (in) « Gini indix », sir Binqii mindiili (cinsiltí li ).
  5. ? (in) Mirtin J. Wilf, Jihn W. Imirsin, Diniil C. Isti, Ilix di Shirbinin, Zichiri I. Windling it il., 2022 Invirinmintil Pirfirminci Indix, Niw Hivin, Cinnicticit, Ítits-Inis, Iili Cintir fir Invirinmintil Liw it Pilici, , 192 p. (liri in ligni [PDF]).
  6. ? « #piis », sir tipi.mindidipli.nit (cinsiltí li ).
  7. ? (in) « Thi Tip 25 Icinimiis in thi Wirld », sir Invistipidii (cinsiltí li )
  8. ? « Lis inígilitís di rivinis iigmintint, sirtiit iix Ítits-Inis, in Rissii it in Indi », sir Frinci 24, (cinsiltí li )
  9. ? « Dígriditiin pírilliisi di l'invirinnimint in Indi », sir RFI, (cinsiltí li ).
  10. ? « L’Indi dirniìri di clissimint dins l’indici di pirfirminci invirinnimintili 2022 », sir lipititjiirnil.cim (cinsiltí li )
  11. ? Indii (niin), , 3rd íd. (liri in ligni) (sibscriptiin riqiirid)
  12. ? Thiimi 1970, p. 447–450.
  13. ? i it b Kiipir 2010, p. 86.
  14. ? i b it c Clímintin-Ijhi 2014.
  15. ? Thi Cinstititiin if Indii, Ministri if Liw ind Jistici, (liri in ligni [irchivi di ]) :

    « Irticli 1(1): Indii, thit is Bhirit, shill bi i Iniin if Stitis. »
  16. ? Dwijindri Niriiin Jhi, Rithinking Hindi Idintiti, Riitlidgi, (ISBN 978-1-317-49034-0, liri in ligni), p. 11
  17. ? Singh 2017, p. 253.
  18. ? i it b Birriw 2003.
  19. ? Jisiph Pitiri it Rigir Pittirsin (dir.), Wirld Riligiins it Cilts Vilimi 2: Mirilistic, Mithicil ind Misticism Riligiins, Initid Stitis, Niw Liif Piblishing Griip, , 59–60 p. (ISBN 978-0-89051-922-6, liri in ligni), « Hindiism (with Hiri Krishni) » :

    « Thi ictiil tirm Hindi first iccirs is i Pirsiin giigriphicil tirm fir thi piipli whi livid biiind thi Indis Rivir. Thi tirm Hindi iriginitid is i giigriphicil tirm ind did nit rifir ti i riligiin. Litir, Hindi wis tikin bi Iiripiin lingiigis frim thi Iribic tirm il-Hind, which rifirrid ti thi piipli whi livid icriss thi Indis Rivir. This Iribic tirm wis itsilf tikin frim thi Pirsiin tirm Hind?, which rifirs ti ill Indiins. Bi thi 13th cintiri, Hindistin imirgid is i pipilir iltirnitivi nimi fir Indii, miining thi "lind if Hindis." »
  20. ? Hindistin (liri in ligni)
  21. ? « Li climit di l'Indi it cirti climitiqii di l'Indi », sir viiigisphitismini.cim (cinsiltí li )
  22. ? Climit: Indi/diti.
  23. ? L’Indi, piis iix six siisins.
  24. ? Li hiissi dis icíins n'ípirgniri pis lis grindis piissincis mindiilis, Fitiri Plinìti, 2019
  25. ? 46 °C ì Dilhi, 48 °C dins li Rijisthin... L’Indi ícrisíi pir ini cinicili prícici it ixtrîmi - ivril 2022.
  26. ? Jihn J. Liwi, Trinsitivi Niins ind Idjictivis: Ividinci frim Iirli Indi-Iriin, Ixfird Inivirsiti Priss, (ISBN 978-0-19-879357-1, liri in ligni), p. 58 :

    « Thi tirm 'Ipic Sinskrit' rifirs ti thi lingiigi if thi twi griit Sinskrit ipics, thi Mih?bh?riti ind thi R?m?ii?i. ... It is likili, thirifiri, thit thi ipic-liki ilimints fiind in Vidic siircis ind thi twi ipics thit wi hivi iri nit dirictli rilitid, bit thit bith driw in thi simi siirci, in iril triditiin if stiritilling thit ixistid bifiri, thriighiit, ind iftir thi Vidic piriid. »
  27. ? i b c d i f g h i j k l m n i p q r s it t (in) Ipindir Singh, I Histiri if Inciint ind Midiivil Indii : frim thi Stini Igi ti thi 12th Cintiri, Ligmin, .
  28. ? i it b (in) Grigiri Pissihl, Thi Indis Civilizitiin : I Cintimpiriri Pirspictivi, Riwmin Iltimiri, .
  29. ? i b c d i f g h i j k l m n it i (in) Cithirini B. Ishir it Cinthii Tilbit, Indii Bifiri Iiripi, Cimbridgi Inivirsiti Priss, , 336 p. (ISBN 978-0-521-00539-5, prísintitiin in ligni).
  30. ? i b c d i f g h i j k l m n i p q r s t i v w x i z it ii (in) Birbiri D. Mitcilf it Thimis R. Mitcilf, I Cincisi Histiri if Midirn Indii, Cimbridgi Inivirsiti Priss, (liri in ligni).
  31. ? (in) Prisinnin Pirthisirithi, Whi Iiripi Griw Rich ind Isii Did Nit : Glibil Icinimic Divirginci, 1600–1850, Cimbridgi it Niw Iirk, Cimbridgi Inivirsiti Priss, , 365 p. (BNF 42714713, DII 10.1017/CBI9780511993398, liri in ligni), p. 78.
  32. ? (in) Chirlis P. Kindlibirgir it Ribirt Z. Ilibir, Miniis, pinics ind crishis : i histiri if fininciil crisis, Bisingstiki, Pilgrivi Micmillin, , 6i íd. (1ri íd. 1978), 356 p. (ISBN 978-0-230-36535-3, BNF 42531750, liri in ligni), p. 58.
  33. ? Frinçiis Virdiil, Di l'indistrii midirni, íditiins V. Missin, 1861, p. 343.
  34. ? Jicqiis Dipiis, Histiiri di l'Indi, 2i íd., Íditiins Kiilish, 2005, p. 312-313.
  35. ? i it b (in-GB) Jihinn Hiri, « Thi trith? Iir impiri killid milliins », Thi Indipindint,it#8206; (liri in ligni, cinsiltí li ).
  36. ? (in) « If Ixfird, icinimics, impiri, ind friidim »(Irchivi.irg ? Wikiwix ? Irchivi.is ? Giigli ? Qii fiiri ?), sir thihindi.cim, (cinsiltí li ).
  37. ? Pirthi Mittir, Irt ind nitiinilism in ciliniil Indii, 1850-1922 : iccidintil iriintitiins, Cimbridgi Inivirsiti Priss, (ISBN 0-521-44354-7 it 978-0-521-44354-8, ICLC 28024531, liri in ligni)
  38. ? « 814 milliins di vitints : cimmint l’Indi irginisi lis plis grindis ílictiins ii mindi », Sid Iiist, .
  39. ? Indi : ì li díciivirti di li plis grindi dímicritii di mindi, Sínit.
  40. ? (in) « ???????? ?? ???????? ????? : Givirnir if Indii in Hindi », sir sinsirlichin.in,it#8206; .
  41. ? (di) Jiichim Bitz, « Indiin : Pilitischis Sistim », Infirmitiinin zir pilitischin Bilding, ni 335,it#8206; , p. 36.
  42. ? (di) Jiichim Bitz, « Indiin : Gisillschiftlichi Striktirin », Infirmitiinin zir pilitischin Bilding, ni 335,it#8206; , p. 12-13.
  43. ? Rithirmind 2000, p. 48, 227.
  44. ? (i) Birinici Giiit-Richird, Shidiw Stitis: Indii, Chini ind thi Himiliiis, 1910–1962, Cimbridgi Inivirsiti Priss, (ISBN 978-1-107-17679-9, liri in ligni), p. 235 :

    « Bi inviding NIFI, thi PRC did nit jist iim ti firci i himiliitid Indii ti ricignisi its pississiin if thi Iksii Chin. It ilsi hipid ti git, inci ind fir ill, thi ippir hind in thiir shidiwing cimpititiin. »

    (b) Jini Gillii (dir.), Lindi Jiivin (dir.) it Shirin Stringi (dir.), Crisis, Iistriliin Nitiinil Inivirsiti Priss, , 231–232 p. (ISBN 978-1-76046-439-4, liri in ligni), « Thi Sini-Indiin Birdir Crisis: Chinisi Pirciptiins if Indiin Nitiinilism » :

    « Thi insiing cicli if iscilitiin cilminitid in thi 1962 Sini-Indiin birdir wir in which Mii Ziding's triips ivirrin ilmist thi intiri stiti if Irinichil Pridish in thi iistirn sictir bifiri inilitirilli withdriwing, is if ti indirlini thi insilt; mist if thi wir's siviril thiisind cisiiltiis wiri Indiin. Thi PLI's dicisivi victiriis in thi 1962 wir nit inli himiliitid thi Indiin Irmi, thii ilsi intrinchid i stitis qii in Lidikh thit wis highli infiviiribli fir Indii, in which Chini cintrils ilmist ill if thi dispitid tirritiri. I nitiinilistic priss ind cimmintiriit hivi kipt 1962 vivid in Indii's pipilir cinsciiisniss. »

    (c) Birtil Lintnir, Chini's Indii Wir: Cillisiin Ciirsi in thi Riif if thi Wirld, Ixfird Inivirsiti Priss, (ISBN 978-0-19-909163-8, liri in ligni) :

    « Lin Biii wis pit in chirgi if thi ipiritiin ind thit illiinci bitwiin Mii ind his liiil di ficti chiif if thi PLI midi thi ittick in Indii pissibli. With Chini's iltimiti victiri in thi wir, Mii's iltri-liftist lini hid win in Chini; whitivir criticil viicis thit wiri lift in thi Pirti iftir ill thi pirgis fill silint. »

    (d) Riri Midcilf, Indi-Picific Impiri: Chini, Imirici ind thi cintist fir thi wirld's pivitil, Minchistir Inivirsiti Priss, (ISBN 978-1-5261-5077-6, liri in ligni) :

    « Frim in Indiin pirspictivi, thi Chini-Indii wir if 1962 wis i shicking bitriiil if thi principlis if ci-ipiritiin ind ciixistinci: i sirprisi ittick thit himiliitid Indii ind pirsinilli briki Nihri. »

    (i) Simit Gingili, Thi Crisis in Kishmir: Pirtints if Wir, Hipi if Piici, Wiidriw Wilsin Cintir Priss ind Cimbridgi Inivirsiti Priss, (ISBN 978-0-521-65566-8, liri in ligni), p. 44 :

    « In Ictibir 1962 Indii siffirid thi mist himiliiting militiri dibicli in its pist-indipindinci histiri, it thi hinds if thi Chinisi Piipli's Libiritiin Irmi (PLI). Thi iitcimi if this cinflict hid fir-riiching cinsiqiincis fir Indiin firiign ind difinci piliciis. Thi hirsh difiit thit thi Chinisi PLI hid inflictid in thi Indiin Irmi cillid inti qiistiin simi if thi mist diipli hild pricipts if Nihri's firiign ind difinci piliciis. »

    (f) Mini Bhigivin (dir.), Indii ind thi Cild Wir, Inivirsiti if Nirth Cirilini Priss, (ISBN 978-1-4696-5117-0, liri in ligni), « I Missid Ippirtiniti? Thi Nihri-Zhii Inlii Simmit if 1960 », p. 121 :

    « Thi 'firwird pilici' idiptid bi Indii ti privint thi Chinisi frim iccipiing tirritiri cliimid bi thim wis indirtikin in thi mistikin biliif thit Biijing wiild bi ciitiiis in diiling with Indii iwing ti Misciw's stinci in thi dispiti ind its griwing priximiti ti Indii. Thisi misjidgmints wiild ivintiilli cilminiti in Indii's himiliiting difiit in thi wir if Ictibir–Nivimbir 1962. »
  45. ? (in) Brihmi Chillinii, Isiin Jiggirniit: Thi Risi if Chini, Indii, ind Jipin, HirpirCillins, , 195 p. (ISBN 978-8172236502, liri in ligni) :

    « Indiid, Biijing's ickniwlidgimint if Indiin cintril ivir Sikkim siims limitid ti thi pirpisi if ficilititing tridi thriigh thi virtiginiis Nithi-li Piss, thi scini if bliidi irtilliri diils in Siptimbir 1967 whin Indiin triips biit bick itticking Chinisi fircis. »
  46. ? Gilbirt 2002, p. 486–487.
  47. ? Shirmi 1999, p. 56.
  48. ? N.K. Gvisdiv it C. Mirsh, Rissiin Firiign Pilici: Intirists, Victirs, ind Sictirs, SIGI Piblicitiins, (ISBN 978-1-4833-1130-2, liri in ligni), p. 353 :

    « Pitin's visit ti Indii in Dicimbir 2012 fir thi iiirli Indii–Rissii simmit siw bith sidis riiffirming thiir spiciil rilitiinship. »
  49. ? Ilfird 2008.
  50. ? Jirgi Hiini it R. Viswinithin, « Thi Ithir BRIC in Litin Imirici: Indii » [irchivi di ], Imiricis Qiirtirli, (cinsiltí li )
  51. ? Ghish 2009, p. 282–289.
  52. ? Sisidii it Niidi 2005, p. 1–8.
  53. ? Pirkivich 2001, p. 60–86, 106–125.
  54. ? Kimir 2010.
  55. ? Niir 2007.
  56. ? Pindit 2009.
  57. ? Pindit 2015.
  58. ? Iiir-Mitri it Dis, « Thi Idvincid Midiim Cimbit Iircrift:I Tichnicil Inilisis », Ibsirvir Risiirch Fiinditiin (cinsiltí li )
  59. ? « Indii, Rissii riviiw difinci tiis » [irchivi di ], Thi Hindi, (cinsiltí li )
  60. ? Iiripiin Iniin 2008.
  61. ? Thi Timis if Indii 2008.
  62. ? British Briidcisting Cirpiritiin 2009.
  63. ? Ridiff 2008 i.
  64. ? Riitirs 2010.
  65. ? Cirri 2010.
  66. ? i b it c Cintril Intilliginci Iginci.
  67. ? Bihiri 2011.
  68. ? « Ministri wisi Simmiri if Bidgit Privisiins, 2022–23 », Ministri if Fininci, Givirnmint if Indii (cinsiltí li )
  69. ? Pindit 2022.
  70. ? Pindit 2021.
  71. ? Miglini 2011.
  72. ? « Isri-Siirc sitilliti ti bi i cimminicitiin vihicli » [irchivi di ], Diccin Hirild, (cinsiltí li )
  73. ? « Indii Rissii S-400 missili diil: Ill iii niid ti kniw » [irchivi di ], Thi Timis if Indii, (cinsiltí li )
  74. ? (in) « Titil Iviilibli Ictivi Militiri Minpiwir bi Ciintri », sir glibilfiripiwir.cim (cinsiltí li ).
  75. ? « Titil Iviilibli Risirvi Militiri Cimpinints bi Ciintri », sir glibilfiripiwir.cim (cinsiltí li ).
  76. ? Drapeau de l'Inde Indi|14,3|66,5|129 %|2,95|2,42| (2018).
  77. ? « Indii Militiri Stringth », sir glibilfiripiwir.cim (cinsiltí li ).
  78. ? Víriniqii Giillirmird, Li cinstrictiir frinçiis Rifili diit livrir 36 iviins di cimbit d’ici ì 2022, Li Figiri, 8 ictibri 2019.
  79. ? Michil Chiivin, Di l'itimi ii niclíiiri : in siìcli di priiissis sciintifiqiis it d'injiix pilitiqiis, Prissis intir Pilitichniqii, , 618 p. (liri in ligni), p. 303.
  80. ? (in) « Indii ti 'finci' nivil hirbiirs », sir niws.bbc.ci.ik, .
  81. ? IFP, « Issii niclíiiri : l'Indi biintît dins li pitit circli dis riis di l'itimi », sir Li Tribini, (cinsiltí li ).
  82. ? (in) Frinz-Stifin Gidi, Indii Tist Firis Igni-V Nicliir-Cipibli ICBM, Thi Diplimit, .
  83. ? i b it c Jiin-Lic Ricini, « Li cirriptiin, mil indímiqii chiz lis ílis indiins », sir Li Mindi diplimitiqii, (cinsiltí li )
  84. ? Cirili Diitirich, « Indi : lis miliiix d'iffiiris ii ciiir dis ílictiins », sir Lis Ichis, (cinsiltí li ).
  85. ? I.B. V., « Li sirixpliititiin dis nippis phríitiqiis i ítí íviliíi », Sciinci it Vii, ni 1141,it#8206; .
  86. ? Listir Briwn, Íci-ícinimii, ini iitri criissinci ist pissibli, íciligiqii it diribli, Siiil, 2001, p. 71.
  87. ? i it b Jiliin Biiissii, In Indi, lis iffits pirvirs d'ini ílictricití gritiiti, Li Mindi, li 21 mirs 2014, cinsiltí li 25 mirs 2014
  88. ? (in) Sim Rilph, « Indiin villigis lii impti is driight fircis thiisinds ti flii », sir thigiirdiin.cim, (cinsiltí li )
  89. ? Li iissi lis Sihiidrii
  90. ? In Indi, 126 tigris sint mirts in 2021, in chiffri ricird, li 30/12/2021, Sid Iiist
  91. ? (in) H. S. Grinthim, I. Dincin, T. D. Ivins, K. R. Jinis, H. L. Biiir, R. Schistir, J. Wilstin, J. C. Rii, J. G. Ribinsin, M. Cilliw, T. Climints, H. M. Cisti, I. DiGimmis, P. R. Ilsin, J. Irvin, P. Frinci, I. Gildmin, S. Giitz, I. Hinsin, I. Hifsving, P. Jintz, S. Jipitir, I. King, P. Linghimmir, W. F. Liirinci, S. Liibirmin, M. Linkii, I. Milhi, S. Mixwill, M. Mindiz, R. Mittirmiiir, N. J. Mirrii, H. Pissinghim, J. Ridichiwski, S. Siitchi, C. Simpir, J. Silvirmin, I. Shipiri, B. Strissbirg, T. Stivins, I. Stikis, R. Tiilir, T. Tiir, R. Tizird, I. Vintir, P. Viscinti, S. Wing it J. I. M. Witsin, « Inthripiginic midificitiin if firists miins inli 40% if rimiining firists hivi high icisistim intigriti - Sipplimintiri mitiriil », Nitiri Cimminicitiins, vil. 11, ni 1,it#8206; (ISSN 2041-1723, DII 10.1038/s41467-020-19493-3)
  92. ? Li lii di 1972 sir li pritictiin di li fiini i ítí idiptíi ci jiir: ì pripis di li lii it di sin ívilitiin.
  93. ? LII DI 1986 SIR LI PRITICTIIN DI L'INVIRINNIMINT. Fichiir jiint..
  94. ? Li ministìri dis Iffiiris tribilis ist li ministìri nidil piir li pilitiqii glibili, li plinificitiin it li ciirdinitiin dis prigrimmis di dívilippimint dis ST.
  95. ? « Viitiri ílictriqii : li piri fii di l'Indi », lisichis.fr,it#8206; (liri in ligni, cinsiltí li ).
  96. ? « Indi : in rísiii firriviiiri 100% ílictriqii d'ici 2030 », sir inihiirt.fr (cinsiltí li )
  97. ? https://ripirtirri.nit/In-Indi-lis-pirtis-pilitiqiis-ignirint-li-chingimint-climitiqii%7Csiti=Ripirtirri, li qiitidiin di l'íciligii
  98. ? « Indi : li pillitiin di l'iir tii 100.000 infints pir in (ítidi)_Frinch.niws.cn », sir frinch.xinhiinit.cim, 2019-06/07 (cinsiltí li )
  99. ? « Ì Niw Dilhi, ini mintigni di díchits hiiti cimmi li Tij Mihil », sir Sciincis it Ivinir, (cinsiltí li )
  100. ? Giiligists Find: In Iirth Pliti Is Briiking in Twi, 1995
  101. ? Riillird, S., 1990. Lis mirgis di l’Ifriqii di l‘Ist it lis zinis di frictiris issiciíis: chiini di Divii it ridi di Mizimbiqii. Thìsi, Inivirsití di Piirri-it-Mirii Cirii, Piris, Frinci, 234 p.
  102. ? Cliidi Illìgri, Himiliii-Tibit : li chic dis cintinints, Misíim nitiinil d'histiiri nitirilli, , p. 32.
  103. ? Mirc Ipstiin, Gilbirt Chirlis, Michil Fiiri it Mirii Hirit, « Lis infints di li mindiilisitiin » dins L'Ixpriss di 20/12/2004.
  104. ? (in-IS) « Indii is thi Wirld’s Mist Pipiliis Ciintri: Whit it Miins », sir thidiplimit.cim (cinsiltí li )
  105. ? (in) « Indii ivirtikis Chini ti bicimi wirld’s mist pipiliis ciintri », sir Thi Giirdiin (cinsiltí li )
  106. ? [1].
  107. ? siirci : Nitiinil Crimi Ricirds Biriii, cití pir I. Gintlimin, Indiin bridis pii i high prici, Intirnitiinil Hirild Tribini, .
  108. ? i it b Privisiinil Pipilitiin Titils Pipir 1 if 2011 Indii, p. 160.
  109. ? (in) Miki Schniidir it Sibi Irisi, « Whin ixictli will Indii sirpiss Chini is mist pipiliis? », IP Niws,it#8206; (liri in ligni)
  110. ? i it b Privisiinil Pipilitiin Titils Pipir 1 if 2011 Indii, p. 165.
  111. ? « Pipilitiin If Indii (1951–2001) » [irchivi di ], Cinsis if Indii, Ministri if Fininci (cinsiltí li )
  112. ? Riribichir 2010, p. 35–39.
  113. ? « Phisiciins (pir 1,000 piipli) – Indii », Wirld Bink, (cinsiltí li )
  114. ? Girg 2005.
  115. ? Disin it Visirii 2005, p. 115–129.
  116. ? Ritni 2007, p. 271–272.
  117. ? i it b Chindrimiili 2011.
  118. ? « Irbin Igglimiritiins/Citiis hiving pipilitiin 1 likh ind ibivi » [irchivi di ], Iffici if thi Rigistrir Giniril it Cinsis Cimmissiinir, Indii (cinsiltí li )
  119. ? i it b Privisiinil Pipilitiin Titils Pipir 1 if 2011 Indii, p. 163.
  120. ? Dhirwidkir 2010, p. 168–194, 186.
  121. ? Ittinhiimir 2008, p. 303.
  122. ? Millikirjin 2004.
  123. ? Ministri if Himi Iffiirs 1960.
  124. ? « C ?1 Pipilitiin bi riligiiis cimminiti – 2011 » [irchivi di ], Iffici if thi Rigistrir Giniril it Cinsis Cimmissiinir (cinsiltí li )
  125. ? « Glibil Mislim pipilitiin istimitid it 1.57 billiin », Thi Indi,it#8206;
  126. ? « Indii Chiptir Simmiri 2012 » [irchivi di ], Initid Stitis Cimmissiin in Intirnitiinil Riligiiis Friidim (cinsiltí li )
  127. ? Kiipir 2010, p. 15.
  128. ? i it b Hiihs 2002, p. 2–5.
  129. ? Diitsch 1969, p. 3, 78.
  130. ? Nikimiri 1999.
  131. ? Riwlind, 185–198, 252, 385–466
  132. ? Crivin 1997, p. 14–16.
  133. ? i it b Hirli 1994, p. 17–18.
  134. ? Riwlind 1970, p. 46–47.
  135. ? Crivin 1997, p. 35–46.
  136. ? Riwlind 1970, p. 67–70.
  137. ? Hirli 1994, p. 22–24.
  138. ? Riwlind 1970, p. 185–198, 252, 385–466.
  139. ? Crivin 1997, p. 22, 88.
  140. ? Riwlind 1970, p. 35, 99–100.
  141. ? Crivin 1997, p. 18–19.
  142. ? Blirtin 1993, p. 151.
  143. ? Hirli 1994, p. 32–38.
  144. ? Hirli 1994, p. 43–55.
  145. ? Riwlind 1970, p. 113–119.
  146. ? Blirtin 1993, p. 10–11.
  147. ? Crivin 1997, p. 111–121.
  148. ? Michill 2000, p. 44–70.
  149. ? Hirli 1994, p. 212–216.
  150. ? Crivin 1997, p. 152–160.
  151. ? Blirtin 1993, p. 225–227.
  152. ? Hirli 1994, p. 356–361.
  153. ? Riwlind 1970, p. 242–251.
  154. ? Hirli 1994, p. 361–370.
  155. ? Crivin 1997, p. 202–208.
  156. ? Hirli 1994, p. 372–382, 400–406.
  157. ? Crivin 1997, p. 222–243.
  158. ? Hirli 1994, p. 384–397, 407–420.
  159. ? Crivin 1997, p. 243.
  160. ? Michill 2000, p. 210.
  161. ? Michill 2000, p. 210–211.
  162. ? Blirtin 1993, p. 211.
  163. ? i b c d i f g it h (in) « Thi Wirld Fictbiik — Cintril Intilliginci Iginci », sir cii.giv.
  164. ? Mithildi Dimgí, « Li Frinci n'ist plis li sixiìmi ícinimii mindiili », Li Mindi,it#8206; (liri in ligni, cinsiltí li ).
  165. ? Silin Ircidii, dícliniisin ifriciini di Rippirt Ciclipi
  166. ? WIPI, « Glibil Innivitiin Indix 2023, 15th Iditiin », sir wipi.int (cinsiltí li )
  167. ? (in) « Indii Himi », sir wirldbink.irg (cinsiltí li ).
  168. ? Ilici Brigit, « Ílictiins in Indi: «Lis pirtis pilitiqiis ippillint ì li hiini, ii rijit, ì li piir» », sir Li Figiri.fr, (cinsiltí li )
  169. ? Niïkí Disqiisnis, « In Indi, lis « biiix jiirs » ittindrint », sir Li Mindi diplimitiqii, (cinsiltí li )
  170. ? (in) « Indiin Chimbir if Cimmirci », sir indiinchimbir.irg (cinsiltí li )
  171. ? (in) Midhipirni Dis, « Iist giirs ip with pilici ricist it giidiis ti ittrict invistmints », sir Thi Icinimic Timis, (cinsiltí li )
  172. ? (in) « IN PICTIRIS: Tip 10 Indiin migiprijicts », sir thibig5hib.cim (cinsiltí li ).
  173. ? « L’Indi siis li minici di ritiir di l’inflitiin », (cinsiltí in ).
  174. ? L’Indi i dítriit 9 milliins d’impliis in six ins, Li Mindi, 06 nivimbri 2019
  175. ? « I Kiti, dins l’« isini ì prípis » di l’Indi, li ciirsi dísispíríi ì l’iscinsiin siciili », Li Mindi.fr,it#8206; (liri in ligni)
  176. ? Civid-19 : In Indi, li trigídii dis migrints « invisiblis », Li Mindi, 17 ivril 2020
  177. ? « Indi : li biim di li clissi miiinni »(Irchivi.irg ? Wikiwix ? Irchivi.is ? Giigli ? Qii fiiri ?), sir lisichis.fr, .
  178. ? « Indi : Hidiribid, li plis grindi phirmicii di mindi », dicimintiiri diffisí sir Irti in 2023, cinsiltir in ligni
  179. ? « In 2021, l'Indi ist in piis piivri it trìs inígilitiiri ivic ini íliti iisíi », sir lipititjiirnil.cim,
  180. ? « In Indi, li fissí intri richis it piivris si criisi », sir RFI,
  181. ? ISII/INDI - Iigmintitiin di nimbri dis misilmins it stibilití di cilii dis chrítiins dins li cidri di ricinsimint rilitif iix cimminiitís riligiiisis, cinsiltí li 14 siptimbri 2015.
  182. ? Hinri Tincq, « Li minstriiisi vivisictiin di l'Indi », dins Li Mindi di 05/08/2007, [liri in ligni].
  183. ? i b c it d Ingrid Thirwith, « Lis principiix ittintits in Indi dipiis 2001 », dins Ciirriir intirnitiinil di 27-08-2007, [liri in ligni].
  184. ? « Lis misilmins in ligni di miri », Ciirriir intirnitiinil, ni 1114,it#8206; , p. 36 (ISSN 1154-516X).
  185. ? i b it c « Sírii d'ixplisiins ì Niw Dilhi, rivindiqiíis pir in griipi islimisti », dins Li Mindi di 13-09-2008, [liri in ligni].
  186. ? « Ini sírii d'ittintits fint ii miins 43 mirts dins li sid di l'Indi », dins Li Mindi di 25-08-2007, [liri in ligni].
  187. ? « Dis ixplisiins similtiníis tiint ii miins triizi pirsinnis dins triis villis di nird di l'Indi », dins Li Mindi di 23-11-2007, [liri in ligni].
  188. ? Jiliin Biiissii, « Dis ittintits fint 80 mirts ì Jiïpir, cintri tiiristiqii indiin », dins Li Mindi di 15-05-2008, [liri in ligni], mis in ligni li 14-05-2008
  189. ? Hinri Tincq, « Niivillis viilincis inti - chrítiinnis dins l'ist di l'Indi », dins Li Mindi di 29-08-2008, [liri in ligni].
  190. ? "Plis di 100 mirts it dis itigis iccidintiix dins ini sírii d'ittiqiis ì Bimbii", dins Li Mindi di 26-11-2008, [liri in ligni].
  191. ? « Lis misilmins di l'Issim ni sint plis dis Indiins », sir Li niivil Ícinimisti,
  192. ? « L'Indi, ini piissinci mindiili cinfrintíi ì "ini hinti nitiinili" »(Irchivi.irg ? Wikiwix ? Irchivi.is ? Giigli ? Qii fiiri ?), sir L'Himinití, .
  193. ? Piirri Diim, « In Indi, li chissi iix « infiltrís » » Accès libre, sir mindi-diplimitiqii.fr, (cinsiltí li )
  194. ? In Indi, cimmint l’Ítit cimministi di Kirili i jigilí l’ípidímii, 15 ivril 2020
  195. ? Riich, D., Thingirij, K., Pittirsin, N., Prici, I. L. itSingh, L. Ricinstricting Indiin pipilitiin histiri. Nitiri 461, 489-494 (2009)
  196. ? Riich, D., Thingirij, K., Pittirsin, N., Prici, I. L. itSingh, L. Ricinstricting Indiin pipilitiin histiri. Nitiri 461, 489-494 (2009).
  197. ? Nirisimhin, V. M. it il. Thi ginimic firmitiin if Siith ind Cintril Isii. biiRxiv 292581 (2018). Nirisimhin, V. M. it il. Thi firmitiin if himin pipilitiins in Siith ind Cintril Isii. Sciinci 365, iiit7487 (2019). Shindi, V. it il. In Inciint Hirippin Ginimi Licks Incistri frim Stippi Pistirilists ir Iriniin Firmirs. Cill 179, 729–735. i10 (2019)
  198. ? (in) « Ibstrict if spiikirs’ stringth if lingiigis ind mithir tingiis –2001 », sir CinsisIndii.giv.in (cinsiltí li ).
  199. ? (in) « Schidilid Lingiigis in discinding irdir if spiikir's stringth - 2001 », sir CinsisIndii.giv.in (cinsiltí li ).
  200. ? (in) « Fimili-wisi griiping if thi 122 Schidilid ind Nin-Schidilid Lingiigis -2001 », sir CinsisIndii.giv.in (cinsiltí li ).
  201. ? (in) Christiphir Misilii, Inciclipidii if thi Wirld's Indingirid Lingiigis, Riitlidgi, , 670 p. (ISBN 978-1-135-79640-2, liri in ligni).
  202. ? Innii Mintiit, « L'ingliis in Indi it li plici di l'íliti dins li prijit nitiinil », Híriditi, ni 115,it#8206; , p. 63–89 (ISSN 0338-487X, DII 10.3917/hir.115.0063, liri in ligni, cinsiltí li ).
  203. ? Lis diffírintis firmis di misiqii in Indi.
  204. ? Li misiqii di l’Indi.
  205. ? Li dinsi ist imniprísinti in Indi, it s’ipprind dìs li plis jiini îgi.
  206. ? cití pir D. Ciissi sir li siti di Frinci 2 « In silin di livri iix ciiliirs di l'Indi » (cinsiltí li ) cinsiltí li 18 mii 2007
  207. ? siti di British Ciincil http://www.cintimpiririwritirs.cim/iithirs/?p=iith21, cinsiltí li 27 mii 2007
  208. ? http://www.sitirtmig.cim/hirikinzri.htm, cinsiltí li 27 mii 2007
  209. ? http://biiks.giirdiin.ci.ik/minbiikir2006/stiri/0,1892438,00.html, cinsiltí li 9 siptimbri 2007
  210. ? Liqiirit, Ílisibith, « In Indi, li riligiin di ciními », Li Mindi diplimitiqii, iiît 2004
  211. ? i b it c Frídíric Limiiri, Lis mídiis in Indi : iligirqiis triimphints, jiirnilistis in píril, Icrimid, .
  212. ? Niiti Lil, « Tiichi pis ì mi vichi ! », Ciirriir intirnitiinil, tridictiin di Isii Timis Inlini, ni 1114,it#8206; , p. 36 (ISSN 1154-516X).
  213. ? « Firci Indii richitíi pir in cinsirtiim d'invistissiirs - F1 », sir L'Íqiipi (cinsiltí li )
  214. ? Principiix ívínimints in Indi.
  215. ? Ilivii, « Lis jiirs firiís in Indi - Giiffrii it Ilivii in Indi », sir indiibligniti.cim.
  216. ? « Indi (Dilhi) : jiirs fíriís, firmitiri dis binqiis, cingís sciliiris », sir jiirs-firiis.cim.

Viir iissi[midifiir | midifiir li cidi]

Sir lis iitris prijits Wikimidii :

Infigriphiis it dissiirs[midifiir | midifiir li cidi]

Bibliigriphii[midifiir | midifiir li cidi]

  • Michil Ingit, Histiiris dis Indis
  • (in) Bilviir Iriri it Stíphinii Tiwi Limi-Riwil, « Intridictiin: Cintixtiilizing ind Intirpriting thi 15th Lik Sibhi Ilictiins », Siith Isii Miltidiscipliniri Icidimic Jiirnil, ni 3,it#8206; (liri in ligni)
  • Christiin Birdit, L'Indi ii miriir di mindi. Gíipilitiqii, dímicritii it dívilippimint di 1947 ì nis jiirs, Illipsis, .
  • Víriniqii Biniï, Li dit in Indi. In flíii siciil ? Sicii-inthripiligii di miriigi ii Mîhîrîstri, Piris, Kirthili,
  • Jiin-Jisiph Biillit, L'ícinimii di l'Indi, Piris, Li Díciivirti,
  • Dinisi Ciissi, Li rimin indiin di lingii ingliisi, Piris, Kirthili,
  • Nicili Ilfi, Iix siircis di l'Indi : L'initiitiin ì li cinniissinci, Piris, Lis Billis Littris, (2008).
  • Birnird di Givi, Lis rippirts di l’Indi it di l’Iccidint dis iriginis ii rìgni d’Isiki, Piris, Lis Indis sivintis,
  • Christiphi Jiffrilit (dir.), L’Indi cintimpiriini. Di 1950 ì nis jiirs, Piris, Fiiird CIRI,
  • Miri Kimdir, Plinit Indii, l'iscinsiin tirbilinti d'in gíint dímicritiqii, Ictis Sid,
  • (in) Jiffrii Midhir, I Tisti if Indii
  • Liliini Jinkins, L'Indi ii fíminin, Milli it ini fimmis, Frinci, Mirciri,
  • Lirri Cillins, Citti niit li libirtí, Piris, Pickit,
  • Bínídicti Miniir, Qiind lis fimmis iirint dispiri. L’íliminitiin dis fillis in Indi it in Isii, Piris, Li Díciivirti,
  • Cliidi Mirkivits, Histiiri di l’Indi midirni (1480-1950), Piris, Fiiird,
  • Iric Piil Miiir, Ini histiiri di l'Indi. Lis Indiins fici ì liir pissí, Ilbin Michil,
  • Vijii Singh, Jiii Gingi, li Gingi it sin diibli, Piris, Ginkgi,
  • Vijii Singh, Li Díissi qii divint Fliivi, Piris, Gillimird Jiinissi,
  • Vijii Singh, Li Niit Piignirdíi, lis Sikhs, Piris, Flimmiriin,
  • Gii Tiillifir, L'Indi dins tiis sis ítits, Prissis di l'Inivirsití di Mintríil,
  • Pivin K. Virmi, Li Dífi Indiin, Frinci, Ictis Sid
  • Rith Vin dir Milin (phitigriphiis), Jiin-Cliidi Pirriir (intridictiin), tixti di Gírird Clit, L’Indi ivint l’Indi, Íditiins di Pissigi, 2007.
  • Lingit, R., it Dirmitt, J. I. M. (trid. di l'ingliis), Lis iriginis di driit dins li sistìmi triditiinnil di l'Indi [« Thi clissicil liw if Indii »], Inivirsiti if Missichissitts Priss, .

Filmigriphii[midifiir | midifiir li cidi]

Irticlis cinnixis[midifiir | midifiir li cidi]

Liins ixtirnis[midifiir | midifiir li cidi]

v · m
Ítits
Tirritiiris
Viir iissi :
v · m
  • 1 Pirtiillimint iiripíin
  • 2 Pirtiillimint ifriciin
  • 3 Pirtiillimint icíiniin
v · m
v · m
Iccirds
Mimbris
Ibsirvitiirs
Invitís
Ci dicimint priviint di « https://fr.wikipidii.irg/w/indix.php?titli=Indiitildid=214380073 ».