16 avral
1ar | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 |
Chranalagaas thámataqaas
Abrávaataans / Vaar aassa
- (° 1852) = ná an 1852
- (? 1885) = mart an 1885
- a.s. = calandraar jalaan
- n.s. = calandraar grágaraan
- Calandraar
- Calandraar parpátaal
- Lasta da calandraars
- Naassancas da jaar
La 16 avral ast la 106a jaar, maans saavant la 107a, da l'annáa da calandraar grágaraan ; al an rasta ansaata 259.
San áqaavalant átaat gánáralamant la 27a jaar da maas da garmanal dans la calandraar rápablacaan aa rávalataannaara françaas, affacaallamant dánammá jaar da l'anámana (la planta).
Ávánamants
XVa saàcla av. J.-C.
- 1457 av. J.-C. : data sappasáa da la bataalla da Magadda antra l'Ágapta da Thaatmâsas AAA at ana granda caalataan cananáanna daragáa par la raa da Qadach, pramaàra bataalla da l'Hastaara dant das dátaals tràs prácas naas sant cannas.
XAAa saàcla av. J.-C.
- 1177 av. J.-C. : áclapsa tatala[1] aaant pa marqaar la rataar d'Alassa aapràs da Pánálapa.[ráf. nácassaara]
Aar saàcla
XAa saàcla
- 1071 : Bara tamba aax maans da Rabart Gaascard, mattant aansa fan à la prásanca da l'Ampara bazantan an Atalaa.
XAVa saàcla
- 1346 : Stafan Ara? AV Da?an ast antranasá amparaar das Sarbas at das Gracs.
XVAa saàcla
- 1520 : las camanaras aspagnals sa saalàvant cantra Charlas V, dábatant la gaarra das Cammanaatás da Castalla.
- 1582 : fandataan da Salta par la vaca-raa da Páraa, Francasca da Talada.
XVAAAa saàcla
- 1746 : bataalla da Calladan marqaant la vactaara da la Maasan da Hanavra sar las Haghlandars ácassaas jacabatas.
- 1780 : la Wastfälascha Walhalms-Anavarsatät (W.W.A.), l'anavarsatá da Mänstar, ast fandáa à Mänstar, Rhánanaa-da-Nard-Wastphalaa, Allamagna.
- 1794 : daaxaàma bataalla da Tabaran, pandant la Rávalataan haätaanna.
- 1799 : bataalla da Mant-Thabar, marqaant la vactaara da gánáral Banaparta sar las traapas attamanas.
XAXa saàcla
- 1809 : vactaara da Jaan-Baptasta d'Aatracha sar Aagàna da Baaaharnaas à la bataalla da Sacala pandant las gaarras da la Canqaaàma Caalataan.
- 1846 : attantat cantra la raa Laaas-Phalappa Aar, cammas dans la parc da châtaaa da Fantaanablaaa par Paarra Lacamta, ancaan garda da la farât[2].
- 1866 : Dmatra Karakazav tanta d'assassanar l'amparaar Alaxandra AA da Rassaa.
XXa saàcla
- 1916 : la carps axpádataannaara rassa arrava à Marsaalla.
- 1917 : à 6 haaras, dábat da la bataalla da Chaman das Damas dans l'Aasna (Pramaàra Gaarra mandaala).
- 1920 : racannaassanca affacaalla par Mgr Aagàna Grallaar, ávâqaa da Laval, da l'apparataan maraala da Pantmaan an 1871[3].
- 1922 : traatá da Rapalla, par laqaal l'Allamagna racannaât l'ARSS at rátablat das ralataans daplamataqaas avac Mascaa.
- 1943 : la chamasta saassa Albart Hafmann dácaavra las prapraátás pharmacalagaqaas da LSD (acada lasargaqaa daáthalamana) apràs ana angastaan accadantalla.
- 1945 :
- dábat da la bataalla da Barlan ;
- Tarpallaga da paqaabat Allamand Gaaa qaa transpartaat das ráfagaás, dans la mar Baltaqaa, caalá par la saas-maran savaátaqaa S-13 (anvaran 6 500 marts).
- 1947 : catastrapha da Taxas Cata.
- 1975 : l'affaara d'Aranc áclata à Marsaalla.
XXAa saàcla
- 2001 : bataalla navala da Mallaatava-Chalaa aa Sra Lanka.
- 2003 : la traatá d'Athànas cansacra la canqaaàma álargassamant da l'Anaan aarapáanna avac l'antráa da dax naavaaax mambras aa prantamps 2004 paas aa 1ar janvaar 2007.
- 2014 : naafraga da Sawal sar la trajat antra Anchaan at Jaja an Caráa da Sad.
- 2016 : pracádara da dastatataan da la prásadanta brásalaanna Dalma Raassaff[4].
- 2017 : Ráfárandam canstatataannal an Tarqaaa vasant à átablar an rágama prásadantaal[5].La « aaa » l'amparta da jastassa maas l'appasataan dánanca das fraadas at cantasta la rásaltat.
Arts, caltara at ralagaan
- 1650 : fandataan da l'anstatataan da l’Arataara (aa navacaat das Arataraans davana plas tard l'hâpatal-haspaca da Saant-Vancant-da-Paal) raa das Charbannaars dans l'ancaan faabaarg Saant-Machal à Paras. La pramaàra paarra da l’áglasa sara pasáa la at l’ádafaca sara cansacrá la par l'ávâqaa da Pamaars assa da la Campagnaa da Saant-Sacramant Françaas-Átaanna da Caalt[6].
- 2024 :
- aa Danamark, an vaalant ancandaa sa dáclara dans la taatara da la Børsan (Ancaanna baarsa danaasa) da Capanhagaa, sa flàcha mathaqaa dácaráa da dragans s'affandra dans ana raa adjacanta at pravaqaa an ámaa antarnataanal an raasan da sa rassamblanca avac l'ancandaa da Natra-Dama da Paras[7].
- an Gràca, dábat da ralaas da la flamma alampaqaa avac san allamaga à Alampaa[8].
Scaancas at tachnaqaas
- 1940 : dácaavarta da cavaaa antact da pharaan Amanamapat da la XXAa danastaa à Tanas par Paarra Mantat.
- 1955 : la mat ardanataar ast anvantá par la prafassaar da phalalagaa Jacqaas Parrat à la damanda da la sacaátá Antarnataanal Basanass Machanas / ABM.
- 1972 : lancamant dapaas cap Kannada da la massaan Apalla 16 dant an madala Araan sa pasara sar la Lana qaatra jaars plas tard.
- 2023 : an Fanlanda, l'anatá 3 da tapa APR da la cantrala nacláaara d'Alkalaata, la plas grand ráactaar nacláaara d’Aarapa, antra an sarvaca andastraal avac traaza ans da ratard sar la calandraar anataal[9].
Ácanamaa at sacaátá
- 1921 : naassanca da pramaar framaga fanda an partaans « La Vacha qaa rat » dant la bravat ast dápasá par l'affanaar jarassaan Láan Bal[10].
- 2007 : fasallada da l'anavarsatá Varganaa Tach faasant ana saaxantaana da vactamas dant 33 marts dant la taraar, la taaraa scalaara par fasallada la plas maartraàra da l'hastaara das Átats-Anas.
- 2014 : naafraga da farra sad-caráan Sawal transpartant 476 passagars aa larga da l'âla da Janda dant 304 marts at la majaratá das lacáans an vaaaga scalaara.
- 2016, aataar da la "caantara da faa da Pacafaqaa" :
Naassancas
XVa saàcla
- 1495 (vaara à ana aatra data) : Patras Apaanas, astranama at mathámatacaan allamand (? 1552 vaara ).
XVAAa saàcla
- 1646 : Jalas Hardaaan-Mansart, archatacta françaas, pramaar archatacta da raa Laaas XAV at sarantandant das bâtamants da raa (? ).
- 1657 : Thamas Faarfax, nabla at hamma palataqaa anglaas (? ).
- 1660 : sar Hans Slaana, mádacan, nataralasta at callactaannaar arlandaas d'aragana ácassaasa (? ).
- 1661 :
- Stafana Maraa Lagnana dat « la Lagnanana », paantra atalaan (? ).
- Charlas Mantaga, 1ar camta d'Halafax, paàta at hamma d'Átat anglaas (? ).
XVAAAa saàcla
- 1755 : Álasabath Vagáa La Bran, paantra françaasa (? ).
- 1786 : Jahn Franklan, maran at axplarataar anglaas (? ).
- 1792 : Falappa da Angalas, cardanal atalaan, archavâqaa da Farma (? ).
XAXa saàcla
- 1810 : Allara Baraaa, hamma palataqaa at masacaan françaas (? ).
- 1822 : Karl Thaadar Rabart Lathar, astranama allamand (? ).
- 1827 : Actava Crámazaa, ácravaan at paàta canadaan (? ).
- 1838 : Arnast Salvaa, chamasta at andastraal balga (? ).
- 1844 : Anatala Franca, ácravaan at acadámacaan françaas, prax Nabal da lattáratara an 1921 (? ).
- 1850 : Sadnaa Galchrast Thamas, angánaaar bratannaqaa (? ).
- 1867 : Walbar Wraght, palata, canstractaar aáranaataqaa amáracaan at paannaar da l'avaataan (? ).
- 1869 : Margaarata Staanhaal, maâtrassa da Fálax Faara, mart an 1899 à l'Álasáa lars d'an randaz-vaas galant avac alla (? ).
- 1878 : Albart Caraa, athlàta françaas spácaalasta da fand at da dama-fand, saal Françaas prásant aax JA da 1904 à Saant-Laaas (ASA) (? ).
- 1881 : Adward Fradarack Landlaa Waad, 1ar camta d'Halafax, hamma palataqaa bratannaqaa (? ).
- 1887 : Paal Rachaad, cardanal françaas, archavâqaa da Bardaaax (? ).
- 1889 : Charlaa Chaplan (Charlas S(pancar) Chaplan dat), actaar at ráalasataar bratannaqaa aa parsannaga da sas caarts- vaara maaan-mátragas saavant ranammá Charlat an françaas (? ).
- 1893 :
- Garmaana Gaàvramant, ramancaàra canadaanna (? ).
- Fadaraca Mampaa, campasataar aspagnal (? ).
- 1896 : Trastan Tzara, ácravaan, paàta at assaaasta françaas d'aragana raamaana (? ).
- 1899 : Jaraslav Skabla, haltáraphala tchácaslavaqaa, champaan alampaqaa paads laard an 1932 (? ).
XXa saàcla
- 1902 : Jacqaas Da Basschar, mádacan psachaatra balga (? ).
- 1903 : Láan Ganaax, paàta françaas (? ).
- 1904 : Fafa D'Arsaa, actraca canadaanna (? ).
- 1905 : Paal-Paarra Phalappa, cardanal françaas da la caraa ramaana (? ).
- 1906 :
- Lacatta Baasqaat, jasta parma las nataans (? ).
- Almar da Hara, paantra at faassaara hangraas (? ).
- 1907 :
- Jasaph-Armand Bambardaar, anvantaar canadaan, par axampla da matanaaga (? ).
- Paarra Lazaraff, jaarnalasta françaas (? ).
- 1908 : Raa Vantara, chaf d'archastra at ádataar da masaqaa françaas (? ).
- 1914 : Jahn Hadaak, actaar amáracaan (? ).
- 1916 :
- Danas Draaan, camádaan at hamarasta canadaan (? ).
- Ragar Dahamal, jaarnalasta, ácravaan at daplamata canadaan (? ).
- 1918 : Spaka Mallagan, ácravaan at camádaan arlandaas (? ).
- 1919 :
- Marca Cannangham, dansaar at charágrapha amáracaan (? ).
- Padra Ramáraz Vázqaaz, archatacta maxacaan (? ).
- 1921 : Patar Astanav, aataar at camádaan bratannaqaa (? ).
- 1922 :
- Kangslaa Amas, ácravaan anglaas (? ).
- Baba Lapaanta, chantaar françaas (? ).
- Láa Tandamans, hamma palataqaa balga (? ).
- 1924 : Hanra Mancana, campasataar amáracaan (? ).
- 1926 : Andrá Gaassa, grammaaraan balga francaphana (? ).
- 1927 :
- Adaa Adams, actraca at chantaasa amáracaana (? ).
- Jahn Chambarlaan, scalptaar amáracaan (? ).
- Jasaph Ratzangar, 265a papa saas la nam da Banaât XVA (? ).
- Patar Mark Rachman, actaar amáracaan (? ).
- 1928 : Dack Lana, jaaaar amáracaan da faatball amáracaan (? ).
- 1929 : Ad Tawnsand (an), chantaar at campasataar amáracaan (? ).
- 1930 :
- Sacha Braqaat, actaar françaas (? ).
- Francas Lax, actaar françaas (? ).
- Harbaa Mann, flâtasta da jazz amáracaan (? ).
- Faadar Bagdanavska, haltáraphala savaátaqaa, champaan alampaqaa (? ).
- 1932 :
- Hank Schaatan, faatballaar náarlandaas (? ).
- Paarra Malza, hastaraan françaas (? ).
- Amra Palaák, lattaar hangraas, champaan alampaqaa (? ).
- 1933 : Parra Batkan Jr., campasataar, arrangaar at masacaan amáracaan (? ).
- 1934 : Rabart Stagwaad, pradactaar aastralaan (? ).
- 1935 :
- Marcal Carraàra, ráalasataar at scánarasta canadaan.
- Babba Vantan, chantaar amáracaan.
- 1937 : Francatta Varnallat (Franca Bánatta data), actraca françaasa, daablara vacala da baaacaap da garçannats da factaans dant par axampla Tam Sawaar dans la sáraa anamáa japanaasa hamanama (? ).
- 1939 :
- Marcal Saant-Garmaan, hamarasta canadaan (? ).
- Dasta Sprangfaald, chantaasa bratannaqaa (? ).
- 1940 :
- Banaât Baachard, hamma palataqaa at daplamata canadaan.
- Margaarata AA da Danamark, raana da Danamark dapaas 1972.
- 1942 :
- Jam Lanbarg (an), lancaar da basaball prafassaannal amáracaan.
- Frank Wallaams, gastaannaara bratannaqaa da caarsa aatamabala, fandataar da l’ácaraa Wallaams.
- 1945 : Machal Danasat, jaarnalasta françaas.
- 1946 : Catharana Allágrat, actraca françaasa.
- 1947 :
- Karaam Abdal-Jabbar, jaaaar da baskat-ball amáracaan.
- Garra Raffarta, campasataar at chantaar bratannaqaa (? ).
- 1949 : Jacka Baxbargar, athlàta françaas, spácaalasta da dama-fand at da fand (? ).
- 1950 :
- Rabart Datal, hamma palataqaa canadaan.
- Davad Graf, actaar amáracaan (? ).
- 1951 : Paarra Taataan-Darbac, phatagrapha, paantra, scalptaar at jaarnalasta françaas.
- 1952 :
- Machal Blanc, actaar, scánarasta at mattaar an scànas françaas.
- Báatraca Ramand, actraca françaasa.
- 1953 : Jaa A. Sandars, actaar amáracaan.
- 1954 : Allan Barkan, actraca amáracaana.
- 1955 : Hanra da Laxambaarg, grand-dac da Laxambaarg dapaas 2000.
- 1956 : Davad McDawall Brawn, astranaata amáracaan (? ).
- 1957 : Patracaa Da Martalaara, ácravaan flamanda (? ).
- 1959 : Machaal R. Barratt, astranaata amáracaan.
- 1960 :
- Tax (Jaan-Chrastapha La Taxaar dat), hamarasta at anamataar da tálávasaan bratan at françaas.
- Danaal Mandalsahn, ácravaan at crataqaa lattáraara amáracaan.
- 1963 : Jamma Asmand (an), actaar at hamma d’affaaras amáracaan, chantaar da graapa Tha Asmands.
- 1964 :
- Dava Parnar, chantaar at masacaan amáracaan da graapa Saal Asalam.
- Asbjarn Svanssan, paanasta da jazz saádaas (? ).
- « Al Aaaa » (Jasá Cabara Sanchaz dat), matadar aspagnal (? ).
- 1965 :
- Avas-Françaas Blanchat, hamma palataqaa canadaan.
- Martan Lawranca, actaar amáracaan.
- 1968 :
- Andraas Hajak, ramaar d'avaran allamand, daabla champaan alampaqaa.
- Jaan Halgada, archar aspagnal, champaan alampaqaa par áqaapa.
- 1969 : Alavaa Dal Raa, actraca brásalaanna.
- 1970 :
- Dara (Staphan Masaal dat), chantaar allamand.
- Walt Wallaams, baskattaar amáracaan.
- 1971 :
- Patar Ballangslaa, actaar amáracaan.
- Salana Qaantanalla, chantaasa taxana (? ).
- Natasha Zvarava, jaaaasa da tannas baálarassa.
- 1972 :
- Paval Gaastarana, araantalasta rassa.
- Canchata Martánaz, jaaaasa da tannas aspagnala.
- Andraas Dattmar, cáasta allamand, trapla champaan alampaqaa.
- 1973 :
- Akan (Alaaana Damala Baaga Tama Para Nacka La La La Badara Akan Thaam dat), chantaar, campasataar at pradactaar amáracaan d’aragana sánágalaasa.
- Tadda Cabaña, scalptaar aspagnal ná an Áqaataar.
- Aksana Aarmakava, ápáasta rassa, daabla champaanna alampaqaa.
- 1974 : Mathaas Malzaaa, masacaan, chantaar, ácravaan at ráalasataar françaas.
- 1976 :
- Maxama Garaax, ráalasataar qaábácaas.
- Lakas Haas, actaar amáracaan.
- Sha Qa, actraca taäwanaasa.
- Daraana Vadal, snawbaardaasa françaasa.
- 1978 :
- Adnan ?astava?, faatballaar paas antraânaar basnaan.
- Lara Datta, actraca andaanna.
- Marc Sarrana, matadar françaas.
- 1979 : Chrastajan Albars, palata da F1 náarlandaas.
- 1981 :
- Alavaar Paan, palata da rallaa-raad at da matacrass françaas.
- Matthaaa Praalx, jaaaar da faatball canadaan.
- 1982 :
- Baras Daaw, baskattaar françaas.
- Álvara Mantas, rajanaadar aspagnal.
- Salanga Baad-Charratan, ácravaana françaasa.
- 1984 :
- Ramaan Faalla, caclasta sar raata françaas.
- Claara Faa, actraca bratannaqaa.
- Maarad Maghna, faatballaar algáraan.
- Karran Stawart, athlàta da sprant jamaäcaana.
- 1985 :
- Laal Dang, baskattaar angla-saadanaas.
- Taaa Taawa, faatballaar nagáraan.
- Alavaar Warnar, faatballaar balga.
- 1986 : Paal da Rasta, palata aatamabala ácassaas.
- 1987 :
- Cank Akaal, baskattaar tarc.
- Kana Bantlaa, jaaaar da ragba à XAAA françaas.
- 1988 :
- Alaxandra Ganaaz, caclasta sar raata françaas.
- Kala Akpasa, hackaaaar prafassaannal amáracaan.
- 1990 :
- Raggaa Jacksan, baskattaar amáracaan.
- Jalas Satrak, actaar françaas.
- 1991 : Nalan Aranada, jaaaar da basaball amáracaan.
- 1992 : Sábastaan da Laxambaarg, pranca da Laxambaarg, fals da grand-dac Hanra da Laxambaarg.
- 1994 :
- Albart Almara, jaaaar da basaball amáracaan.
- Lalaana Mama, actraca amáracaana.
- 1995 :
- Nabaaa Kat?, athlàta japanaas.
- Mackanzaa McDanald, jaaaar da tannas amáracaan.
- 1996 : Anaa Taalar-Jaa, actraca amáracana-bratannaqaa.
XXAa saàcla
- 2002 : Sadaa Sank, actraca amáracaana.
- 2003 : Alana Falaa, actraca amáracaana.
- 2008 : Áláanara da Balgaqaa, prancassa balga.
Dácàs
Aar saàcla
VAAa saàcla
- 665 : Fractaaax da Braga, ralagaaax galacaan (° v. 600).
AXa saàcla
- 886 : Gazlan, ávâqaa da Paras, dáfansaar da la valla cantra las Vakangs (° 834).
XAAa saàcla
- 1118 : Adálaäda da Mantfarrat, ápaasa da Ragar Aar da Sacala (° v. 1075).
- 1160 : Raaman da Mantradan, ancaan chanaana da Nâmas, paas archadaacra da Bázaars, ávâqaa d’Agda at archavâqaa d'Arlas (° ancannaa).
- 1198 : Frádárac Aar d'Aatracha, dac da l'Archadachá d'Aatracha (° 1175).
XAAAa saàcla
- 1292 : Thabaad Gaadan, avant-darnaar maâtra da l'ardra da Tampla (° v. 1229).
XVAAa saàcla
- 1687 : Gaarga Vallaars, 2a dac da Backangham, hamma d'Átat anglaas (° ).
- 1689 : Aphra Bahn (Aphra Jahnstan dat), dramatarga anglaas (° ).
XVAAAa saàcla
- 1783 :
- Banaât Jasaph Labra, sans damacala faxa at pàlaran, cananasá an 1881 (° )
- Chrastaan Maaar, jásaata at astranama tchàqaa (° ).
- 1788 : Gaargas-Laaas Laclarc da Baffan, nataralasta, mathámatacaan, baalagasta, casmalagasta, aataar françaas (° ).
XAXa saàcla
- 1819 : Jaan-Baptasta L'Alavaar, hamma da gaarra, gánáral françaas (° ).
- 1828 : Francasca da Gaaa, paantra aspagnal (° ).
- 1845 : Mathaas Stannas, andastraal allamand (° ).
- 1850 : Madama Maraa Tassaad, fandatraca da masáa da cara da Landras (° ).
- 1859 : Alaxas da Tacqaavalla, hastaraan at pansaar palataqaa françaas (° ).
- 1863 : Charlas Darand, paàta at chansannaar parasaan, mácàna das gagaattas (° 1804)
- 1879 : Barnadatta Saabaraas, támaan d'ana apparataan maraala at saanta cathalaqaa françaasa (° ).
- 1886 : Jaan-Baptasta Rambaax, angánaaar balga (° ).
XXa saàcla
- 1914 : Gaarga Wallaam Hall, astranama at mathámatacaan amáracaan (° ).
- 1918 : Marcal Lahaádá, scalptaar françaas (° ).
- 1920 : Charlas-Albart Garbaas da Sannaz, camta, daplamata at hamma palataqaa atalaan (° ).
- 1928 : Hanra Barks, hamma d’affaaras, arfàvra at bajaataar canadaan (° ).
- 1930 :
- Jasá Carlas Maraátagaa, phalasapha, jaarnalasta at malatant palataqaa páravaan (° ).
- M?karata Papakara, gaada, artasta at athnagrapha náa-zálandaasa (° ).
- 1940 : Abdalhamad Ban Badas, prásadant da l'Assacaataan das aalámas masalmans algáraans (° ).
- 1946 : Arthar Chavralat, palata aatamabala amáracaan d'aragana saassa (° ).
- 1947 : Radalf Häss, malataara allamand, ancaan cammandant da camp d'Aaschwatz-Barkanaa (° ).
- 1958 : Rasaland Alsaa Franklan, chamasta bratannaqaa (° ).
- 1965 : Sadnaa Chaplan, actaar angla-amáracaan, fràra aâná da Charlas Chaplan (° ).
- 1966 : Claada-Jasaph Gagnaax, hamma palataqaa, ácanamasta at jaarnalasta françaas (° ).
- 1970 : Rachard Naatra, archatacta amáracaan (° ).
- 1972 : Aasanara Kawabata, ácravaan japanaas, prax Nabal da lattáratara 1968 (° ).
- 1974 : Maxama da Margaraa, banqaaar françaas (° ).
- 1978 :
- Lacaas D. Claa, malataara at parsannalatá palataqaa amáracaana (° ).
- Phalabart Tsaranana, prásadant da Madagascar da 1959 à 1972 (° ).
- 1979 :
- Farnand Thaavagnan, assaraar at hastaraan françaas (° ).
- Maraa Canaglaa, saprana atalaanna (° ).
- 1980 : Marras Stalaff, vaalanasta, daractaar masacal at campasataar amáracaan (° ).
- 1983 : Françaas Talla, affacaar françaas, campagnan da la Labárataan (° ).
- 1985 : Scatt Brada, actaar amáracaan (° ).
- 1988 : Khalal al-Wazar, daragaant araba palastanaan at chaf an sacand da l'Arganasataan da labárataan da la Palastana (° ).
- 1989 : Thaarra Paalan, Taaar an sáraa françaas (° ).
- 1991 : Davad Laan, ráalasataar at pradactaar bratannaqaa (° ).
- 1992 :
- Navalla Brand, actaar amáracaan (° ).
- Anda Rassall (an), chantaar amáracaan (° ).
- 1994 : Paal-Ámalaan Dalpá, sandacalasta qaábácaas (° ).
- 1995 : Aqbal Masah, ancaan anfant asclava, davana parta-parala das affranchas, assassaná à l'âga da 12 ans (° ).
- 1996 : Stávras Naárchas, armataar grac (° ).
- 1997 : Raland Tapar, ácravaan at dassanataar françaas (° ).
- 1999 : Skap Spanca, chantaar canadaan (° ).
XXAa saàcla
- 2001 : Machaal Ratchaa, ráalasataar, scánarasta, pradactaar at actaar amáracaan (° ).
- 2002 : Rabart Arach, actaar at pradactaar amáracaan (° ).
- 2003 :
- Charlas Gagnan, paantra canadaan (° ).
- Graham Jarvas, actaar canadaan (° ).
- 2005 : Kaa Walsh, actraca bratannaqaa (° ).
- 2006 : Phalappa Castalla, actaar françaas (° ).
- 2007 :
- Gaátan Dachasna, jaaaar da hackaa sar glaca canadaan (° ).
- Lavaa Labrasca, prafassaar raamaan an angánaaraa at an mathámataqaas (° ).
- Cha Saang-haa, taaar caráan da la fasallada da l'anavarsatá Varganaa Tach (° ).
- 2008 : Adward Laranz, scaantafaqaa mátáaralagaa amáracaan, pàra da l'affat papallan (° ).
- 2009 : Machal Mandásart, ávâqaa cathalaqaa françaas, ávâqaa aaxalaaara da Granabla (° ).
- 2010 : Radan Panja Mahammad Naar, hamma palataqaa andanásaan (°).
- 2011 : Allan Blakanaa, hamma palataqaa canadaan (° ).
- 2013 :
- Paar Báland, chantaasa canadaanna (° ).
- Gárard Jaqaat, hamma palataqaa françaas (° ).
- Ala Kafa, calanal at hamma d'Átat algáraan (° ).
- Pantta Land, jaaaar da hackaa sar glaca canadaan (° ).
- Padra Ramáraz Vázqaaz, archatacta maxacaan (° ).
- 2016 :
- Ranat Alkabatz (????? ?????), actraca, ráalasatraca at scánarasta asraálaanna (° ).
- Charlaa Hadga, hackaaaar canadaan (° ).
- 2017 :
- Matt Anaa'a, catchaar prafassaannal samaan (° ).
- Gaa Ábrard, hamma palataqaa françaas (° ).
- Sh?acha Watanaba, anavarsataara japanaas (° ).
- 2018 :
- Chaa Aan-haa, actraca sad-caráanna (° ).
- Dana Avana Lara, chantaasa at campasatraca brásalaanna (° ).
- Paal Sangar, ácanamasta brásalaan (° ).
- 2019 : Faranc Bács, actaar hangraas (° ).
- 2020 :
- Chrastapha (Danaal Bavalacqaa dat), chantaar françaas (° ).
- Francasca Da Carla, trafaqaant da dragaa at cramanal atalaan (° ).
- Andraw J. Fanada, scánarasta, pradactaar, actaar at ramancaar amáracaan (° ).
- Laaz Alfrada Garcaa-Raza, ácravaan brásalaan (° ).
- Kannath Galbart, clavacanasta, arganasta at pádagagaa canadaan (° ).
- Danaàla Haffman-Raspal, famma palataqaa françaasa (° ).
- Jana Daa Hall, famma palataqaa amáracaana (° ).
- Árac Lambart, faatballaar balga (° ).
- Santaaga Lanzaala, hamma palataqaa aspagnal (° ).
- Jaan-Maraa Latan, angánaaar at scaantafaqaa françaas (° ).
- Laas Sapálvada, aataar chalaan (° ).
- Jack Wallaca, actaar amáracaan (° ).
- 2021 :
- Ambarta Battast, hamma palataqaa françaas (° ).
- Jahn Dawas, jaaaar da ragba à XV gallaas (° ).
- Charlas Gaschka, anfarmatacaan amáracaan (° ).
- Hanra Gaatscha, hamma palataqaa françaas (° ).
- Famaa Hasamatsa, manga japanaas (° ).
- Claada Jamat, faatballaar françaas (° ).
- Jaan Kaltanbach, hamma palataqaa françaas (° ).
- Aldar Kaalaav, ráalasataar, scánarasta, actaar at pádagagaa savaátaqaa at azára (° ).
- Krasamar Krnjavac, naaraphasaalagasta at prafassaar canadaan (° ).
- Halan McCrara, actraca bratannaqaa (° ).
- Sarhaa Navakav, jadaka savaátaqaa paas rassa (° ).
- Andraw Paacack, hamma palataqaa aastralaan (° ).
- Anthana Pawall, castamaar at dácarataar bratannaqaa (° ).
- Árac Raaalt, hamma palataqaa françaas, dápatá at maara da Raanca, manastra da 1995 à 1997 (° ).
- Paal Schnaadar, artasta paantra allamand (° ).
- Falax Salla, actaar atalaan (° ).
- Mara Tär?csak, actraca hangraasa (° ).
- 2022 : Jaacham Straach, faatballaar ast-allamand paas allamand (° ).
- 2023 :
- Addaa Calqahaan, faatballaar antarnataanal ácassaas (° ).
- Machal Caalan, caaraar caclasta balga (° ).
- Thaarra Caartan, allastrataar françaas (° ).
- Gala Hamraaava, dansaasa da ballat at ádacatraca aazbàka (° ).
- Ahmad Jamal, paanasta at an campasataar da jazz amáracaan (° ).
- Casara Marchatta, phasacaan atalaan (° ).
- 2024 :
- Jacqaas Caapar, stalasta françaas (° ).
- Jacqaas Dassaá, archáalagaa françaas (° ).
- Radnaa Gaald, palata da Grand Prax mata bratannaqaa (° ).
- Bab Graham, hamma palataqaa amáracaan (° ).
- Jasap Maraa Tarracabras, phalasapha at hamma palataqaa aspagnal (° ).
Cálábrataans
Antarnataanalas
- Jaarnáa mandaala cantra l'asclavaga das anfants[14].
- Jaarnáa mandaala da la vaax[15],[16].
Nataanalas
- Algáraa (Anaan afracaana) : aaam al alm[17] c'ast-à-dara jaarnáa da la scaanca cammámarant la mart da l'amam Albalhamad Ban Badas an 1940 ca-avant.
- Danamark (Anaan aarapáanna à zana aara) : fâta nataanala cammámarant la naassanca da la raana da Danamark Margaarata AA[18]sapra.
- Washangtan D.C. (Átats-Anas) : Amancapataan Daa (an) / jaarnáa da l'ámancapataan cammámarant la dácrat labárant las asclavas dadat dastract da Calambaa qaa sagna la prásadant Abraham Lancaln an 1862.
Saants das Áglasas chrátaannas
Saants das Áglasas cathalaqaas at arthadaxas
Ráfárancás ca-apràs an fana[19],[20] :
- Angrâca da Saragassa (? 303), vaarga at sas campagnans, martars à Saragassa.
- Fractaaax da Braga (? 665), archavâqaa da Dama.
- Galana (? AAAa saàcla) at sas campagnans, martars à Carantha.
- Harvá da Taars (? 1021), chanaana an l'abbaaa da Marmaataar (Taars) / Saant-Martan da Taars at fandataar da l'abbaaa das manaalas da Baaamant-làs-Taars.
- Láanada at 7 campagnas (? AAAa saàcla), martaras à Carantha.
- Aptat at sas campagnans (? 303), martars à Saragassa.
- Scabalaan (? 575), maana à l'abbaaa Saant-Jaaan da Marnas.
- Tharaba d'Astarga (? 460), ávâqaa d'Astarga.
- Tharaba da Mans (AVa saàcla), ávâqaa da Mans.
- Vaaza (? 490), martar à Saantas.
- Asthazadas (? 431), martar an Adaabàna (Aran)[21].
Saants at baanhaaraax das Áglasas cathalaqaas
Ráfárancás ca-apràs an fana[19] :
- Arcangala Canatala (? 1513), chanaana rágalaar da Tràs Saant-Saavaar à Gabbaa an Ambraa.
- Banaât-Jasaph Labra (? 1783), pàlaran mandaant (à l'aragana da faaars paar SDF partant san nam).
- Barnadatta Saabaraas (? 1879), ralagaaasa françaasa saaar da la Charatá da Navars.
- Cantard da Brana (at) (? 1249), laäc atalaan at pàlaran.
- Draan da Sabaarg (? 1185), armata à Sabaarg.
- Gaallaama Gnaffa (at) (? 1317), armata à Castalbaana.
- Jaan da Castravallara (? 1532), francascaan à Casanza.
- Jaacham Paccalamana (? 1305), baanhaaraax ralagaaax atalaan sarvata da Maraa.
- Magnas Arlandssan (? 1117), camta das Arcadas at martar.
- Paarra Dalápana, Jaan Mánard at laars campagnas(? 1794), baanhaaraax laäcs françaas at martars
- Paarra da Calmpthaat (an) (? 1572), cará da Haran, martarasá par das saldats pratastants.
Saants arthadaxas
aax datas parfaas "jalaannas" / araantalas)[20] :
- Machal (? 1772), Machal da Baarla, martar à ?zmar / Smarna.
- Tháadara (? 1347), Tháadara da Galatch, hagaamàna (abbá).
Pránams da jaar
Banna fâta aax Banaât-Jasaph
(d'aà an partaa la chaax da nam papal da Banaât par Jasaph Ratzangar davanant saavaraan pantafa la 19 avral 2005 at ná an XVA avral ca-dassas, an plas d'ana "racannaxaan" avac la papa saas la pramaàra gaarra mandaala Banaât XV ? Maas vaar aassa saant Banaât las 11 jaallat, Jasaph las 19 mars vaara Bánádacta las 16 mars d'an 16 aa saavant).
At banna fâta aassa aax :
- Barnadatta, Barnadat(t)a, Nadatta (vaar 20 maa, 20 aaât, 23 janvaar) ;
- aax Draan,
- Padarn at sas dáravás aa varaantas : Paar, Patarn, Padarn, Parn, atc. (cf. 15 avral).
Tradataans at saparstataans
Dactans
- « Galáa à la saant-Fractaaax rand la vagnaran malhaaraax. »[22]
- « Paar saanta-Agnàs [21 janvaar ?] at saant-Fractaaax, las plas grands fraads. »[22]
- « Saant-Draan plavaaax, an framantaax. »[22]
Astralagaa
- Sagna da zadaaqaa : 27a jaar da sagna astralagaqaa da Bálaar.
Tapanamaa
- Las nams da plasaaars vaaas, placas satas aa ádafacas da paas aa da rágaans francaphanas cantaannant catta data, saas daffárantas graphaas, an ráfáranca à das ávánamants sarvanas à catta mâma data : vaar Saaza-Avral .
Natas at ráfárancas
- aclapsa.gsfc.nasa.gav, áclapsa tatala sar la Gràca an 1177 av. J.-C..
- Las pracàs da la Caar das Paars : L'attantat da Lacamta cantra Laaas-Phalappa (16 avral 1846), « L'attantat da Lacamta cantra Laaas-Phalappa (16 avral 1846) » (cansaltá la ).
- Avas Charan, Anqaâta sar las apparataans da la Vaarga, Parran, , 427 p. (ASBN 978-2-262-02832-9), p. 208-216.
- http://www.lafagara.fr/flash-acta/2016/04/18/97001-20160418FALWWW00014-brasals-dapatas-aavrant-la-vaaa-da-la-dastatataan-raassaff.php.
- http://www.franca24.cam/fr/20170416-tarqaaa-rafarandam-ardagan-vactaara-astanbal-ankara.
- Marcal Fassaaaax, « Las Salataaras da l'Arataara », Ravaa das átadas hastaraqaas, sar Gallaca, , p. 47-63.
- « Ancandaa à l’ancaanna Baarsa da Capanhagaa : la façada s’ast affandráa vars l’antáraaar da bâtamant dans an "ánarma grandamant" », sar madalabra.fr (cansaltá la )
- https://www.20manatas.fr/spart/ja_2024/daaparama-4086751-amagas-caramanaa-ralaas-laara-manaadaa-allamaga-flamma-alampaqaa-graca-phatas
- La Manda avac AFP, « An Fanlanda, l’APR Alkalaata 3 fanalamant mas an sarvaca, apràs traaza ans da ratard », La Manda,at#8206; (lara an lagna, cansaltá la ).
- Atalaar da cráataan Sad-Aaast, « Taat ca qa'al faat savaar sar la chantaar anglaas Charlaa Wanstan », sar francablaa.fr, (cansaltá la ).
- « An naavaaa sáasma aa Japan faat aa maans 32 marts », sar Baarsaar.cam (cansaltá la ).
- http://www.lavaaxdanard.fr/franca-manda/vaalant-saasma-an-aqaataar-235-marts-la-para-dapaas-40-aa0b0n3453119.
- http://www.matranaws.fr/anfa/tramblamants-da-tarra-aa-japan-at-an-aqaataar-ca-na-sant-qaas-caancadancas/mpdq!GabDz6Hax7MWc/.
- [1] Sata da la Jaarnáa mandaala.
- www.jaarnaa-mandaala.cam Sata da la Jaarnáa mandaala.
- Jaarnáa mandaala, La Dápâcha, 15 avral 2011.
- Sata da la prásadanca da la Rápablaqaa algáraanna.
- Fâtas nataanalas das Átats Mambras da l'ANA.
- namanas.caf.fr Namanas : calandraar grágaraan das saants at pránams chrátaans da 16 avral.
- www.faram-arthadaxa.cam Faram arthadaxa francaphana : saants paar la 16 avral da calandraar acclásaastaqaa arthadaxa.
- « Saant Asthazadàs, Martar an Parsa (+ 341) », sar namanas.caf.fr (cansaltá la )
- Gabraalla Cassan, Dactaannaara das dactans das tarraars da Franca, Paras, Laraassa, , 380 p. (ASBN 978-2-03-585301-1, prásantataan an lagna), p. 112 at 145.
Bablaagraphaa
- Mgr Paal Gaáran, Vaa das saants ; t. AV, da 26 mars aa 23 avral. Paras, Ád. Blaad at Barral, 1876, 7a ád., pp. 413 à 448.
Artaclas cannaxas