Tòi Ha?k

chaúk-iông     Tòi Ha?k ?Bòng-iô-cû?     —      ?? ????     ??

Wakapudao nù?ng nù?ng d? ô? s?a sa? gà bóak-ki?-caèng-c??

H?a n?k bóak cha?ng, a? ??ng n?a dôa. —Làng Cóak-s?? Gói g?ng-dóng d?-la?ng ê 16,501 pa?ng ìng-ca?ng

Hi?ng-ngàng n?? gi?ng-làng Bòngiôpudao, Màng-d??ng-ng?? gà Wakapudao! Wakapudao sû cû??-aì gà bóak-ki?-caèng-c??, g?k c?-ióa, mi?a sa?h caóh nù?ng d? ô?-s?a géng-haéng cû-g? gà d?-súk. Ô? bóak g?ng Hék-ca?-iô h??k-ca? Hék-?ng-iô mô?? Hièa n?? gé g?k l?? d?ng saú-né?h?! Kó?-kó? cò? là ch?ng sa?h k?! Haûng-kóak-sà, Bòngiôpudao d?-la?ng ê 16,501 pa?ng ìng-ca?ng. N??ng-g? s?a Màng-d??ng-ng?? gà Bòng-iô-cû gôu?ng Hóng-cû cò? sa? ìng-ca?ng. Ca?ng-iông cé? sû-h?? sû-ngòa? Ê saú-né?h ú-gaúng gaéng-ngaû k?-dôu?ng n?? gói Diôa chúi ô ké? lòi iô. ????19??????????????????????????????Wakapudao???

Mè? Bòng-iô-cû gà póh-cû-hiók? Mè?-g?h-sa?h, k?-dôu?ng n?? ké? c?-ióa hô-cóa!

Man Deng longiogu (Uosturn Man) as enu ef thu Sane-Tabuton longiogus spekun notavuly an thu uosturn port ef Fijaon Prevancu (nomuly Fizhei, Nangdu ond Motsi). Net o Man Deng spuokur? Pluosu cemu huru af yei hovu ony cemmunts er qiustaens.

B??-caúng h?? ìng Màng-ka?k, aô hê? l?? Hék-ca?-haú, sû Hék-ca? d?k-sóak gà sa?h c??ng ka?k c??ng, s?a Hék-ca?-iô chaéng, Hék-ca?-iô naûng-b?h. G?k Dèng-daùi gà sùng-ôi, Hék-ca? cûi ê ?g??-? bóak-haú“ gà a?ng-chék ké? l?i. Nòng-séng sùng-ôi nòng-haú dôa-d?ng gà «Da?ng-ha?k Côing-ngèng», cûi sû k?k Hék-ca? bóh-sóng gà ?Hék-ca?-g??“ gôu?ng ?Hék-cha?ng-g??“ là cé? kiéh-bò? gà. Màng-daùi Iông-l?k 37 naùng (1609 naùng), Hék-ca? chék-s?ng gà gi?ng-ngièng Cè? H?k-cièng kú??k hièng-dó? d??k da?ng chaé. ? da?h Hìng-dèng c?-chaé c?-cúk haú-b?ng, cha?ng ??-sû?? ké? h?-ióa ta?ng ka?k. ? c?ng-t?ng ?ng-l?k, chóing-cóik chék là sa?h c??ng súk-h?k s?a Hék-ca?-iô chaéng gà ka?ng, búk-nù?ng d? gaúng-góu?k ca? ka?ng mô? ngòa, gé? cièa hê? l?? ???-làng-b?ng“. Mi?ng-ch?ng da? gi?ng ?-hôai, Cè? H?k-cièng cû??-sók, ca? ka?ng cûi mông-mông mè? nù?ng chaéng ké? l?i. Dìng-sà bê ê G?ng-s?? gà ?k-aèng-ka?ng daèng gói Hék-ca? là. Ca? haú-b?ng sa?h-chúk-chú?? baúk-baúk-dôu?ng ké? a?ng-chék, gé-ch?? hê? l?? ?g??ng-hì-b?ng“. Ca? ?g??ng-hì-b?ng“ chaéng-haú caèng s?a ?t?-gi?ng-iô“(gi?ng-iô gà cû s?a Hék-ca?-iô gà ?ng là t??k), sùng-dòa chaéng, ôi-dòa b?ng-ka?ng, lè?-g? ki?ng-ki?ng-gaúi, ta?ng l?? a? nôi-a?k, bóh-sóng d? cûng-ké? h?-hi?ng. Dóng-sû ca? ?t?-gi?ng-iô“ da?h bóh-sóng dôa-d?ng mè? na?h-iôa nù?ng ta?ng ô? hièa-ú, ê nù?ng cûi dè? l?? s?a Bòng-iô (Hék-ca?-iô) là chaéng-bóh, ?bòng-g?ng-haú“ cûi ca?ng-iông s?ng-s?ng ké? l?i. >>Saú l??h t??k... N?? ô? bóak mô?? 2022 naùng naùng-d?? Qotor g??-bô?ang gié saú-néh k?-gaì b?-siéa? Ngè?-lè?-s?? g?k 2022 naùng gô?ung Ikroanu k?a-s?? póh saú-néh caúng-c?ng (dì)? Daèng-saék ê sa?h-c??ng cé? êa-s?ng s?a gà né?h, hi?ng-ga?ng sàng-m? ô? dè? ké? kaò k?-b?ng-gaô bi?a, g?k N?k-bi?ng ?ng sa?h-bóh-naùng bê k??-? baúng-cé? sàng-màng. Cièa sû saú-né?h? ?ng-giék gà saú-né?h s?ng-ìng ca?-bé? ô? bi?ng 8 b?k b?ng-bi?ng haéng cièng-gaì hiók-hùng? Gé-d?? Hék-ca?-nù?ng ê cû-g? gà cha?-saú ba?i-sû sé-cû. Ca?ng-ca?ng cé? l??

Cû-m?? sóik-?ng Nô sû n?? mô? bóak waka ng??-hiók, cé?a h?? s?ng ké? s?-biòng kóh-daùi lô. Cû-m?? sóik-?ng: O B C CH D U F G H A J K L M N NG E P Q R S T I V W X Y Z D?k-s?? ha?k: S?-a? ha?k-maûng   S?-a? lêa-baúk D?ng-naùng g?ng-dóng G?ng-dóng sû 2024 naùng 04 ngi?k 20 hê?, bóa-l??k. (sóik-s?ng) 4 ngi?k 20 hê?: 1653 naùng: Elavur Cremwull(dì) gaèng-caú g?a-sóng ?ng-giék gà G?-cha?ng Ngaû-hiêa (Rimp Porlaomunt). 1862 naùng: Hiók-giék hió-h?k-g? Leias Postuir, s?ng-l?-h?k-g? Cloidu Burnord ièng-sàng d??-?ng sók-k??ng-hiók gà chóak-ngaûng. 1946 naùng: Giék-caú Laùng-mùng caóng-súk g?a-sóng. 1948 naùng: D??ng-hiò Màng-giék c?ng-t?ng s?ng-g??, Ca?ng Góa-s?k d?ng-s?ng c?ng-t?ng, L? C?ng-àng d?ng-s?ng hé-c?ng-t?ng. Cóik-g? dì-paúng S?ng-hi?ng-chúk-hóu?ng sû Hék-ca? G?-lòi-k?? Nòng-ôi-g?? ba?ng-d?i 3 dùi hi?ng gôu?ng 7 dùi hóu?ng gà t?ng-ch?ng. Ca? 3 dùi hi?ng d? da?h Nòng-ôi-g?? gà s?? haéng, óng aì bóu?k gói nòng sêng-sû?? sû ?-g?ng-hi?ng, Ìng-??-hi?ng gôu?ng Gi?ng-la?h-hi?ng; 7 dùi hóu?ng d? g?k d??ng haéng, aì bóu?k gói nòng sêng-sû?? sû Aèng-gaè-hóu?ng, Lèng-gi?ng-hóu?ng, Tók-hóu?ng, Ièng-hóu?ng , ?ng-màng-hóu?ng, G??ng-hóu?ng, Gúk-pièa-hóu?ng. S?ng-hi?ng-chúk-hóu?ng da?-saú ê a? sô? l?k-s?? àng-?k gà chaé, ca? chaé d? a? ê d?k-sóak. 2009 naùng 6 ngi?k 9 hê?, S?ng-hi?ng-chúk-hóu?ng d?ng-s?ng ?D??ng-giék 10 diôa L?k-s?? Ìng-hió Màng-g??“, dóak gói cé?a sô? paúi. 2010 naùng, kú??k daông cé? Giék-g? 4O-ngúk l??-aì g?ng-k??, 2015 naùng bê g?a cé? 5O-ngúk.

Saô-hiêa Cúng-dû - Gói-??k - G?ng-có? - Hiók-l?k - Àng-?k - L?k-s?? - T??-??k Ìng-hió C?ng-gói - Daúk-h?k - H?ng-s??k - ?ng-ng?k - ?ng-s?k - M?-s?k - Ng??-ngaèng - Ìng-h?k Ki?-h?k Dû-cúk - Dû-l? - Dêng-?k - Hió-h?k - Kú-chaêng - S?ng-l? - S?ng-tóa - Súng-súk - S?k-?k - Sé-h?k - Ta?ng-ìng - ?k-l? Saú-góa ?-ca? - Bóu?k M?-ca? - Dôa-aèng-ca? - D??ng-giék - ?i-ca? - H?-ca? - Nòng M?-ca? Hék-gaéng H?ng-hió - Màng-bóu?k - Màng-d??ng - Màng-nòng - Màng-s?? - S?k-úk

Ca?-miéa g??ng-taòng Wakacemmens Cû??-aì gà mièa-t?? c??-lôai-ké Waktaenory Cû-da?ng gôu?ng s??-da?ng Wakaseircu Cû??-aì gà dì-c??-gi?ng Wakaspucaus Ta?ng-ô úk-chaúk ê s?ng-mûng gà né?h MudaoWaka Waka na?ng-gaêng k?a-hiók Muto-Waka Ha?k-daùi s?-a? Waka g??ng-taòng Wakabeeks Cû??-aì gà kié-bi?ng Wakanuws Cû??-aì gà s?ng-ìng

Ha?ng-daû ng??-ngaèng

Unglash (?ng-ng??)    Nudurlonds (Hè?-lòng-ng??)    Duitsch (Dóak-ng??)    Svunsko (Sêa-da?ng-ng??) Fronçoas (Hiók-ng??)    Atolaone (Ú-dôa-lú-ng??)    ??????? (Ngè?-lè?-s??-ng??)    Uspoñel (S??-b?ng-ngò-ng??) Pertigiûs (Biè-dè?-ngò-ng??)    Pelska (P??-lòng-ng??)    ??????? (?-ló-bóak-ng??)    Lotan (Ló-d?ng-ng??) ?? (D??ng-ìng)    ??? (N?k-bi?ng-ng??)    ??? (Daùi-sa?ng-ng??)    Ta?ng Va?t (I?k-nòng-ng??) Bohoso Muloyi (M?-lòa-ng??)    Bohoso Andenusao (Úng-nò?-ng??)    ?? (Ìng-ngaèng)    Bôn-lôm-gí (Màng-nòng-ng??)    Hok-kô-ngâ (Kóh-g?-ng??)    ?? (Góng-ng??) ?? (I?k-ng??)    ?? (Ngì-ng??)    ??????? (Thóa-ng??)    (gé sô?...)    +